Trên mảnh đất này hiện có 72 nghĩa trang liệt sĩ, trong đó có 2 nghĩa trang liệt sĩ Quốc gia. Phong trào đền ơn, đáp nghĩa ở đây đã trở thành đạo lý, một nét đẹp truyền thống của người dân Quảng Trị.

23,4% người hưởng chính sách

Nằm ở vĩ tuyến 17 - điểm chia cắt tạm thời của đất nước trong những năm chiến tranh, Quảng Trị là một chiến trường khốc liệt nhất của cả nước. Đây thực sự là nơi đối đầu của hai thế lực cách mạng và phản cách mạng, nơi mà tất cả những phương tiện chiến tranh hiện đại nhất, những âm mưu thâm độc, những thủ đoạn tinh vi xảo quyệt nhất đều được Mỹ, Ngụy đem ra áp dụng. Có thể nói, mảnh đất khói lửa Quảng Trị là một hình ảnh thu nhỏ của cuộc kháng chiến đầy hy sinh gian khổ của cả dân tộc.

Sau chiến tranh, hậu quả để lại rất nặng nề, vì vậy nhiều năm qua Quảng Trị vừa nỗ lực để xây dựng lại quê hương, vừa phải đương đầu với bao khó khăn, thử thách. Mặt khác, do xuất phát điểm của nền kinh tế còn thấp, nên tỷ lệ hộ nghèo còn cao, thêm vào đó là thiên tai thường xuyên xảy ra, làm cho Quảng Trị vốn dĩ đã khó lại càng khó hơn. Quảng Trị là tỉnh có tỷ lệ người hưởng chính sách khá cao - 23,4%. Hiện cả tỉnh có 18.898 liệt sĩ, 11.477 thương binh, 2.442 Bà mẹ Việt Nam anh hùng, 80.000 người tham gia kháng chiến đã được Nhà nước tặng thưởng huân, huy chương. Lo cho chừng ấy người hưởng chế độ chính sách ưu đãi của Đảng, Nhà nước ở một tỉnh nghèo đã là khó, thế nhưng Quảng Trị còn có trách nhiệm và nghĩa vụ chăm lo 72 nghĩa trang với 52.258 phần mộ liệt sĩ. Trong số 72 nghĩa trang liệt sĩ, có 2 nghĩa trang Quốc gia, đó là Nghĩa trang liệt sĩ Trường Sơn và Nghĩa trang liệt sĩ Đường Chín, đặc biệt là dòng sông Thạch Hãn - nơi được ví là một nghĩa trang không mộ và bất cứ nghĩa trang nào ở tỉnh Quảng Trị cũng đều có con em của các tỉnh, thành phố trong cả nước yên nghỉ. Bình quân cứ 8 người dân Quảng Trị chăm sóc một phần mộ liệt sĩ và nếu tính một phần mộ thắp một nén hương, thì chỉ riêng Nghĩa trang liệt sĩ Trường Sơn cũng xấp xỉ 1.500.000 đồng cho một lần. Thế nhưng, muôn rằm tứ quý và những ngày lễ, Tết không có một ngôi mộ liệt sĩ nào ở Quảng Trị thiếu khói hương của những tấm lòng tri ân.

2.366 ngôi nhà tình nghĩa được xây dựng

Tuy còn nghèo và còn đó những khó khăn nhất định, nhưng những năm qua Đảng bộ và nhân dân tỉnh Quảng Trị đã làm hết sức mình để giúp đỡ các gia đình chính sách cải thiện một phần đáng kể về đời sống vật chất cũng như tinh thần. Chỉ

tính trong vòng 10 năm trở lại đây, Quảng Trị đã huy động được 135 tỷ đồng quỹ đền ơn, đáp nghĩa, trong đó đã xây dựng được 2.366 ngôi nhà tình nghĩa và sửa chữa, nâng cấp 1.412 ngôi nhà cho những gia đình chính sách với tổng kinh phí là 119 tỷ đồng và 12 tỷ đồng cho sửa chữa các công trình ghi công liệt sĩ. Toàn tỉnh đã có 96% số xã, phường, thị trấn thực hiện được việc nâng cao mức sống của các gia đình chính sách ngang với mức sống trung bình của nhân dân địa phương nơi cư trú.

Với mục tiêu chăm lo tốt hơn và đảm bảo tất cả các gia đình chính sách có cuộc sống bằng, hoặc cao hơn mức sống trung bình của người dân địa phương, trong những năm qua, tỉnh Quảng Trị đã thực hiện đồng thời nhiều giải pháp để từng bước nâng cao đời sống vật chất cũng như tinh thần cho những người hưởng chính sách. Có thể nói, phong trào toàn dân giúp đỡ, chăm sóc thương binh, bệnh binh, gia đình liệt sĩ và người có công với cách mạng đã trở thành lẽ sống của người dân ở đây. Việc xã hội hóa công tác đền ơn, đáp nghĩa đã tạo nên một nét đẹp truyền thống trong đời sống của cán bộ và nhân dân địa phương. Cũng chính nhờ vậy mà hàng nghìn gia đình chính sách neo đơn, hộ chính sách nghèo đã được tạo việc làm ổn định, cũng như ưu tiên nhận ruộng tốt; ruộng gần, được giúp đỡ vốn; giống cây trồng; vật nuôi và được tập huấn về kỹ thuật nên sản xuất phát triển, cuộc sống nhờ vậy được cải thiện đáng kể, có những thương binh đã vươn lên làm giàu, đã trở thành triệu phú, tỷ phú ngay tại quê hương. Quảng Trị cũng là một trong những tỉnh thực hiện tốt cuộc vận động đón thương binh nặng về sinh sống và chăm sóc tại địa phương, gia đình.

Có thể nói, phong trào đền ơn đáp nghĩa ở Quảng Trị là một trong những phong trào đã được xã hội hóa và nhận được sự hưởng ứng sâu sắc và rộng rãi. Từ các nhà doanh nghiệp, các tổ chức kinh tế, xã hội, các đoàn thể trong và ngoài tỉnh đều sẵn lòng với việc làm tình nghĩa và tâm linh này. Cùng với việc đóng góp tiền, xây nhà tình nghĩa, tặng sổ tiết kiệm,... mà các tổ chức, đoàn thể, cá nhân đã tham gia cùng đồng hành với Quảng Trị, thì Công ty TNHH Hòa Bình đã đóng góp 4 tỷ đồng để xây dựng 2 tháp chuông tại 2 Nghĩa trang liệt sĩ Trường Sơn và Nghĩa trang liệt sĩ Đường Chín và nhà đón tiếp thân nhân liệt sĩ tại thành phố Đông Hà. Quảng Trị cũng là tỉnh duy nhất trong cả nước có Nhà đón tiếp thân nhân liệt sĩ ở miễn phí khi đến Quảng Trị. Bình quân mỗi năm có trên 8.000 lượt thân nhân liệt sĩ đến ăn nghỉ tại Nhà đón tiếp để đi thăm viếng các nghĩa trang liệt sĩ vào các dịp lễ, Tết. Và cứ như thế, những tấm lòng khắp nơi thường xuyên nối kết để hướng về Quảng Trị, cùng với Quảng Trị thực hiện trọn vẹn ước nguyện đền đáp công lao to lớn của những người con ưu tú đã chiến đấu, hy sinh giành độc lập tự do cho đất nước quê hương. Ước nguyện đó, tôi đã được nghe, được thấy trong những chuyến về các miền quê Quảng Trị - một mảnh đất sâu nặng nghĩa tình./.