Cả Mỹ và Ukraine đều tỏ ra rất hài lòng về kết quả cuộc hội đàm giữa hai bên ở Ả rập Xê út. Theo đó, Mỹ và Ukraine nhất trí đề nghị Nga chấp nhận ngừng chiến ở Ukraine trong thời gian 30 ngày.
Tổng thống Mỹ Donald Trump bày tỏ hy vọng Nga sẽ chấp nhận ngừng chiến và cho biết sẽ trao đổi trực tiếp với Tổng thống Nga Vladimir Putin trong những ngày tới. Còn bộ trưởng ngoại giao Mỹ Marco Rubio tuyên bố "quả bóng giờ ở phía sân của Nga". Đề nghị ngừng chiến mà Mỹ và Ukraine vừa nhất trí với nhau ở Ả rập Xê út bao gồm ngừng chiến trên khắp chiến trường, tức là cả trên bộ lẫn trên không và trên biển, có hiệu lực ngay lập tức và có thể được gia hạn. Giới chức trong EU và một số thành viên EU đã ngay lập tức thể hiện thái độ tán đồng kết quả nói trên của cuộc hội đàm giữa Mỹ và Ukraine.
Kết quả ấy đã giúp hàn gắn rạn nứt trong mối quan hệ giữa Mỹ và Ukraine do cuộc khẩu chiến ở Nhà Trắng giữa ông Trump cùng Phó Tổng thống Mỹ JD Vance với Tổng thống Ukraine Volodymir Zelensky. Ukraine sẽ ký với Mỹ thỏa thuận cho phép Mỹ tiếp cận và sử dụng nguồn tài nguyên khoáng sản của Ukraine. Mỹ nối lại viện trợ quân sự và tài chính cũng như lại chia sẻ thông tin tình báo cho Ukraine. Và ông Trump lại sẵn sàng chào đón ông Zelensky ở Nhà Trắng.
Ngừng chiến ở Ukraine vốn không phải sáng kiến của Mỹ và Ukraine. Trước đấy, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã đề xuất Nga và Ukraine ngừng chiến ở trên không và trên biển cũng như không tấn công vào cơ sở hạ tầng năng lượng của nhau. Sau đó, chính ông Zelensky cũng đưa ra đề nghị ngừng chiến trên không và trên biển. Cả hai đều không đề cập đến ngừng chiến trên bộ bởi lập luận rằng phạm vi chiến trường trên bộ ở Ukraine quá rộng lớn nên không thể kiểm tra, kiểm soát và giám sát được việc thực hiện ngừng chiến trên bộ. Bây giờ, Mỹ và Ukraine nhất trí mời chào Nga đề nghị về ngừng chiến trên toàn bộ chiến trường. Phía Nga không biểu lộ phản ứng gì ngay mà chỉ cho biết sẽ có trao đổi với phía Mỹ trong những ngày tới.
Nga đang thắng thế trên chiến trường nên gần như không có khả năng Nga sẽ chấp nhận ngừng chiến đơn thuần như đề xuất trên của Mỹ và Ukraine. Chắc chắn Mỹ và Ukraine cũng phải biết điều ấy, tức là họ phải dự liệu trước rằng đề xuất của họ khả năng cao sẽ không được Nga chấp nhận.
Dù vậy, kết quả như thế của cuộc hội đàm vừa qua ở Ả rập Xê út giữa Mỹ và Ukraine vẫn có lợi cho ông Trump và ông Zelensky. Ông Zelensky hàn gắn được mối quan hệ cá nhân với ông Trump, Ukraine lại được Mỹ tiếp tục viện trợ tài chính và quân sự cũng như chia sẻ thông tin tình báo, chấp nhận ký kết với Mỹ thoả thuận về sử dụng tài nguyên khoáng sản của Ukraine để khôi phục hình ảnh và cảm nhận là chính quyền mới ở Mỹ và Ukraine vẫn cùng hội cùng thuyền như ở thời trước. Nói theo cách khác, Ukraine đã chuyển áp lực của Mỹ đối với Ukraine sang thành sức ép của Mỹ đối với Nga.
Ông Trump có được bằng chứng cho việc luôn quả quyết là có năng lực kiến tạo thoả thuận và giải quyết vấn đề, cho sách lược gia tăng áp lực buộc Ukraine phải chấp nhận trả giá cho viện trợ tài chính và quân sự của Mỹ. Ông Trump cần sự khuất phục của Ukraine để vừa khích lệ vừa thôi thúc Nga đi vào đàm phán với Mỹ về giải pháp chính trị giúp chấm dứt cuộc chiến tranh ở Ukraine. Ông Trump cần tiến triển cụ thể, cho dù nhỏ và chưa cơ bản, trong việc thực hiện cam kết vận động tranh cử về chấm dứt cuộc chiến tranh ở Ukraine.
Câu hỏi lớn tự đặt ra bây giờ là phản ứng hồi đáp của Nga như thế nào. Nếu chỉ là chuyện ngừng chiến đơn thuần thì Nga không được lợi đáng kể gì. Trước đó, phía Nga đã bác bỏ đề nghị ngừng chiến bộ phận của ông Macron và ông Zelensky. Việc chấp thuận đề xuất trên của Mỹ và Ukraine chỉ có lợi cho Nga ở chỗ có thể tranh thủ và khích lệ cá nhân ông Trump tiếp tục định hướng điều chỉnh chính sách đối với Nga và giải quyết riêng với Nga chuyện cuộc chiến ở Ukraine. Nhưng hàn gắn rạn nứt giữa Mỹ và Ukraine lại bất lợi cho Nga. Vì thế, Nga sẽ thận trọng và không vội vàng phản ứng./.
Sa Thảo