Trước dư luận xã hội gần đây về việc một thành viên Hội đồng Thẩm định và phân loại phim truyện Quốc gia làm lộ hình ảnh và nội dung phim đi duyệt, từ đó đặt ra câu hỏi về cách thức và quy trình làm việc của hội đồng; Cùng với đó là một số vấn đề về hợp tác quốc tế, mở “luồng xanh” cho phim Việt dự liên hoan phim quốc tế khi Dự thảo Luật Điện ảnh đang được thảo luận,… ông Vi Kiến Thành, Cục trưởng Cục Điện ảnh, Bộ VH-TT&DL đã có những chia sẻ về vấn đề này.

Ai vi phạm quy chế sẽ bị xử lý nghiêm!

Thưa ông, quy trình hoạt động của Hội đồng Thẩm định và Phân loại phim truyện Quốc gia hiện nay được thực hiện như thế nào?

Hội đồng TƯ Thẩm định và phân loại phim truyện của Cục Điện ảnh hoạt động theo Luật Điện ảnh 2006 (sửa đổi bổ sung năm 2009) và các nghị định, thông tư, quy chế đã được ban hành từ sau khi có Luật Điện ảnh 2006. Cụ thể, Hội đồng làm việc tập trung tại phòng chuyên để duyệt phim của Cục. Sau khi xem xong mỗi bộ phim được duyệt, Hội đồng sẽ thảo luận, có ý kiến (ghi rõ vào phiếu ý kiến của mình). Sau đó thư ký sẽ tổng hợp biên bản và đưa ra ý kiến đánh giá xếp loại của Hội đồng.

Hội đồng làm nhiệm vụ tư vấn cho Cục ký các quyết định cấp phép phổ biến hay không phổ biến. Trong quy chế hoạt động của Hội đồng có ghi rõ, các ý kiến thảo luận - tranh luận được viết vào các phiếu hay biên bản thì không được đưa ra ngoài cuộc họp. Người phát ngôn chính thức của Hội đồng là Chủ tịch Hội đồng (GS.TS Trần Thanh Hiệp).

Thưa ông, trước dư luận xã hội về việc một thành viên Hội đồng làm lộ nội dung và hình ảnh phim, vậy quy trình quản lý bản phim được gửi đến duyệt như thế nào? Liệu có kẽ hở nào để hacker hay ai đó có thể lấy được hình ảnh của phim ra và tung lên internet không?

Việc lọt lộ đó không thể xảy ra được! Vì khi người ta gửi bản phim đó đến cho Cục để chiếu cho Hội đồng thẩm định thì không phải muốn mở lúc nào, muốn xem lúc nào là được, phải do đơn vị đó mở khóa mã. Ví dụ họ mở lúc 2h chiều đến 3h30 chiều thì chỉ có thể xem trong thời gian đó thôi (hết thời gian là tự động khóa lại), nên chuyện mọi người nghĩ Cục mở ra cho bên này bên kia xem là không thể xảy ra!

Ê-kíp phim “Vị” cho rằng, hình ảnh bị lộ trên mạng có đóng dấu dòng chữ từ bản chiếu của Cục Điện ảnh Việt Nam. Ông bình luận như thế nào về ý kiến này?

Đó là thông tin từ mạng xã hội và Cục đang xem xét việc này. Phải tìm đủ thông tin, bằng chứng, chứng cứ… chứ không thể chỉ dựa vào thông tin của một phía hoặc một đối tượng nào đó được. Bằng chứng kèm theo của họ chưa đủ căn cứ, vẫn phải tìm hiểu thêm, thậm chí phải nhờ các cơ quan khác giúp cho Cục Điện ảnh tìm hiểu xem sự thực có đúng như vậy không.

Nếu thành viên hội đồng vi phạm quy chế làm lọt, lộ tài sản trí tuệ của nhà làm phim thì có chế tài xử phạt thế nào, thưa ông?

Nếu ai đó vi phạm quy chế đương nhiên phải có biện pháp xử lý (kể cả có thể phải thay thế), nhưng phải có đầy đủ yếu tố chứng minh người ta vi phạm quy chế làm việc của Hội đồng.

Tạo điều kiện nhưng không có nghĩa là đồng tình với mọi đề xuất

Một số nhà làm phim đề xuất một số giải pháp thu hút đầu tư quốc tế trong lĩnh vực điện ảnh. Hiện có 2 hình thức, một là tạo điều kiện cho đoàn phim nước ngoài vào quay tại nước ta; hai là nước ngoài vào thuê đạo diễn, diễn viên Việt Nam làm phim về Việt Nam và phát trên môi trường quốc tế. Cục Điện ảnh có giải pháp nào tháo gỡ khúc mắc này không?

Luật Điện ảnh 2006 đã đề cấp đến việc tạo điều kiện tốt hơn cho các đoàn làm phim quốc tế vào Việt Nam. Luật Điện ảnh sửa đổi bổ sung lần này cũng có rất nhiều nội dung, trong đó có nhiều điều đề cập đến việc khuyến khích nhà đầu tư nước ngoài vào Việt Nam triển khai các dự án sản xuất phim mà sử dụng bối cảnh, phim trường, diễn viên của Việt Nam. Điều đó đem lại nhiều lợi ích cho kinh tế, khuyến khích phát triển du lịch.

Việc bỏ thẩm định kịch bản đối với các nhà làm phim nước ngoài, nếu nhìn ở góc độ những nhà sản xuất phim mong muốn để có nhiều dự án hợp tác với quốc tế, phát triển kinh tế - điện ảnh - du lịch thì hợp lí. Nhưng ở góc độ văn hóa thì lại ẩn chứa nhiều nguy cơ!

Cục Điện ảnh đã gặp nhiều kịch bản nước ngoài gửi đến để thẩm định, trong đó có nội dung xuyên tạc lịch sử. Ví dụ có một dự án phim nước ngoài muốn vào quay ở hang Sơn Đoòng, khi thẩm định kịch bản mới biết họ nói về một gia đình người nước khác tìm ra và sinh sống ở trong đó. Với những kịch bản như vậy có thể cho họ vào Việt Nam làm phim một cách tự do, thoải mái được không?

Cũng phải tính đến việc, có phim hợp tác - liên doanh sử dụng dịch vụ của Việt Nam nhưng lại không phổ biến ở Việt Nam mà lại phổ biến ở nước thứ 3, thứ 4 nào đó. Không phổ biến ở Việt Nam thì không phải qua khâu thẩm định, phân loại phim của Hội đồng ở Việt Nam thì chúng ta không thể ngăn cấm được những nội dung xuyên tạc lịch sử - tư tưởng - văn hóa của Việt Nam. Chính vì thế, Luật Điện ảnh sửa đổi lần này vẫn giữ nguyên quy định thẩm định kịch bản trước với phim liên doanh, hợp tác nước ngoài và phim sử dụng ngân sách Nhà nước.

Thưa ông, phía các nhà làm phim có đề xuất cấp “luồng xanh” cho phim đi thi LHP quốc tế: Có hội đồng thẩm định riêng cấp phép cho đi thi, khi về nếu muốn phát hành trong nước thì xin cấp phép sau. Cục Điện ảnh đánh giá thế nào về tính khả thi của đề xuất này?

Cục cũng như ban soạn thảo Luật Điện ảnh đang nghiên cứu để đưa vào các nghị định tạo điều kiện cho các nhà làm phim Việt ra nước ngoài hội nhập quốc tế một cách sâu rộng hơn. Tuy nhiên, trong xây dựng văn bản quy phạm pháp luật, chúng ta phải rất cẩn trọng vì nếu không khéo sẽ thành có 2 tiêu chí cho cùng một tác phẩm điện ảnh: Một tiêu chí cho thị trường trong nước và một tiêu chí khác (cởi mở hơn) khi ra nước ngoài. Điều này vẫn đang trong giai đoạn nghiên cứu chứ không thể vội vàng ủng hộ hay phủ quyết ngay được.

Trả lời trên một số báo, ông cho rằng “điện ảnh là lĩnh vực có nhiều thành phần tham gia, đa ngành đa nghề, có cả lĩnh vực của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, Bộ Tài chính,… vì thế quản lý rất khó…”. Điều này tạo ra những khó khăn gì cho cơ quan quản lý lĩnh vực điện ảnh, thưa ông?

Một tác phẩm điện ảnh liên quan đến nhiều lĩnh vực trong xã hội. Khi dự thảo Luật Điện ảnh đưa ra cũng có một số ý kiến đề nghị thành phần Hội đồng duyệt phim phải gồm đầy đủ các thành phần mới đảm bảo kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ hết các vấn đề. Tôi nghĩ kiến nghị này mang nặng tính lý thuyết, không có tính khả thi.

Hội đồng hiện nay có 11 người, chủ yếu thuộc lĩnh vực văn hóa - tư tưởng - điện ảnh. Nếu đủ các thành phần, con số sẽ lên đến 30 - 40 người, như vậy rất khó hoạt động. Hội đồng hoạt động liên tục, có tuần làm việc 4 -5 ngày. Các thành viên trong hội đồng hoạt động theo hình thức kiêm nhiệm, không phải ai cũng có thể theo đuổi một nhịp độ như vậy.

Điện ảnh là một ngành nghệ thuật, nên phải được nhìn nhận, thẩm định dưới lăng kính của những người hiểu được ngôn ngữ điện ảnh, chứ nếu không rất dễ sa vào làm cho điện ảnh trở thành sản phẩm mang tính nghiệp dư. Mặc dù vậy, đó cũng là ý kiến mà ban soạn thảo phải tiếp tục nghiên cứu thêm. Chúng tôi xác định thành viên nào bất biến thì phải có mặt trong Hội đồng, tức là phải có cơ cấu Hội đồng cứng. Còn lại khi có những bộ phim nào chuyên sâu về một lĩnh vực nào đó, có thể mở rộng phạm vi của Hội đồng bằng cách mời thêm thành viên theo kiểu vụ việc.

Xin cảm ơn ông!

Tuấn Anh thực hiện