Nhạc sĩ Hoàng Vân (Lê Văn Ngọ, 1930-2018) thuộc thế hệ nhạc sĩ Việt Nam đồng hành với cuộc chiến tranh giành độc lập tự do của dân tộc Việt Nam. Đông đảo quần chúng biết đến nhạc sĩ Hoàng Vân qua hàng loạt ca khúc để lại dấu ấn trong nền âm nhạc Việt Nam, kể từ Hò kéo pháo (năm 1954), nửa thế kỷ sáng tác ca khúc của ông có thể chia làm 3 giai đoạn lớn: cuộc chiến tranh giành độc lập và thống nhất Tổ Quốc (1954-1973), hòa bình về (1974-1990) và những năm cuối đời (1990-2010). Các ca khúc của ông mang nhiều hình thức và đề tài đa dạng, từ ca khúc nghệ thuật đến ca khúc thời sự, từ tráng ca đến ngợi ca, từ ngành ca đến tỉnh ca, từ tình ca đến du ca, từ dân ca đến những bài hát đậm tình quốc tế năm châu, từ người thợ mỏ đến người nông dân, từ thanh niên tới thiếu nhi… Tất cả những đề tài tưởng như rất xa rời nghệ thuật được hát lên với những cung bậc xúc cảm nhất…. Những tác phẩm mà tôn chỉ của nhạc sĩ là sáng tạo, là sự hướng thượng, là cuộc hành trình đi tìm cái đẹp, và bao trùm lên tất cả là tình yêu Tổ quốc.
Trong sự nghiệp sáng tác đồ sộ của mình, nhà soạn nhạc Hoàng Vân dành một vị trí quan trọng cho âm nhạc hàn lâm. Nếu như bản thơ giao hưởng Thành đồng Tổ quốc (một trong những bản giao hưởng thơ đầu tiên của Việt Nam viết vào năm 1960), đại hợp xướng và dàn nhạc giao hưởng Hồi tưởng (1961-1962) và hợp xướng và dàn nhạc giao hưởng Điện Biên Phủ (năm 2004) là ba mốc đánh dấu những tác phẩm được phổ biến rộng rãi, thì vở ballet Chị Sứ (năm 1968), tổ khúc giao hưởng bốn chương số II Tưởng niệm (năm 1991), bản thơ giao hưởng số II (năm 1994) và số III Tuổi trẻ của tôi (năm 2000) là những mốc cho những tác phẩm hàn lâm mà khán thính giả ít được biết đến hơn.
Cuốn thứ nhất Nhạc và Đời (Viện Âm nhạc) gồm 15 bài lý luận phân tích về các ca khúc và tác phẩm khí nhạc tiêu biểu do các nhà lý luận âm nhạc, nhạc sĩ, nhạc trưởng nổi tiếng viết và tuyển chọn một số bài nổi bật của nhiều nhà báo, nhà văn, nhạc sĩ… viết về con người, cuộc đời của ông. Phần phụ lục bao gồm danh sách tổng tập tác phẩm của ông hiện đã tìm được cũng như thư mục báo chí, sách, luận văn xung quanh cuộc đời và sự nghiệp của ông.
Cuốn thứ hai Cho muôn đời sau (Nhà xuất bản Kim Đồng) là một cuốn hồi ký-tiểu sử về cha mình thông qua các tác phẩm để đời của ông do con gái ông TS âm nhạc Lê Y Linh chấp bút.
Gọi đây là bản Song tấu trên chủ đề cái đẹp bởi vì dù tác phẩm ở thể loại nào, dù được viết dưới hình thức nào, dù là đề tài nào, Âm nhạc của Hoàng Vân luôn lấy Chân - Thiện - Mỹ làm phương châm và Nghệ thuật là tiêu chuẩn tối thượng.
Trong vòng hơn nửa thế kỷ sáng tác, nhạc sĩ Hoàng Vân đã để lại khoảng hơn 700 tác phẩm ở hầu hết các thể loại và các hình thức âm nhạc. Sau ngày ông rời xa cõi tạm, gia đình đã dày công thống kê, lưu trữ và bảo tồn di cảo của nhạc sĩ. Hai cuốn sách này là kết quả đánh dấu một giai đoạn của công việc bảo tồn và nghiên cứu khối lượng tác phẩm đồ sộ do ông để lại. Yêu nhạc của ông, chúng ta sẽ càng hiểu hơn thêm về các tác phẩm của ông khi sẽ đọc những cuốn sách này.
Vân Khánh