Tối 3/10, Lễ trao Giải thưởng Sách Quốc gia lần thứ năm do Bộ Thông tin và Truyền thông quản lý, Hội Xuất bản Việt Nam và Đài Tiếng nói Việt Nam (VOV) phối hợp tổ chức đã diễn ra tại Nhà hát Đài Tiếng nói Việt Nam (58 Quán Sứ, Hà Nội).

Dự lễ trao giải có ông Nguyễn Trọng Nghĩa, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương; ông Vũ Đức Đam, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ; ông Nguyễn Mạnh Hùng, Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương; ông Đỗ Tiến Sỹ, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Tổng Giám đốc Đài Tiếng nói Việt Nam; cùng đại diện các bộ, ngành Trung ương, tác giả, nhóm tác giả; dịch giả, các nhà xuất bản và các đơn vị liên kết xuất bản tham dự Giải thưởng Sách Quốc gia lần thứ V.

Phát biểu khai mạc buổi lễ, ông Hoàng Vĩnh Bảo, Chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam, Chủ tịch Hội đồng Giải thưởng Sách Quốc gia khái quát hành trình 5 năm Giải thưởng Sách quốc gia qua một vài nét nổi bật. Trong đó, qua các mùa giải, số lượng nhà xuất bản tham gia, số lượng sách tranh cử, số lượng tác phẩm được vinh danh tăng. Cụ thể, trong 5 năm qua, các nhà xuất bản và đơn vị làm sách đã đề cử 1.548 tên sách, bộ sách với 1.982 cuốn. Có tổng cộng 139 tên sách, bộ sách đoạt giải thưởng Sách Quốc gia với 14 giải A, 55 giải B, 70 giải C.

Qua các năm, quy trình chấm giải và quy định tỷ lệ bỏ phiếu được quy định rõ và cụ thể hơn. Hội đồng Giải thưởng Sách quốc gia thường xuyên mời hơn 70 chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý có đủ tiêu chuẩn và điều kiện tham gia chấm giải, trong đó có nhiều chuyên gia đầu ngành, nhà khoa học có uy tín, phù hợp với chuyên ngành sách, trong đó có nhiều thành viên trẻ. Giá trị giải thưởng đã được nâng lên.

Báo cáo về Giải thưởng Sách quốc gia lần thứ năm, Chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam cho biết giải lần này có 48/57 nhà xuất bản với 298 bộ sách và tên sách, gồm 386 cuốn. So với mùa giải trước, mùa giải lần này có nhiều hơn một nhà xuất bản tham gia; nhiều hơn 14 tên sách và bộ sách; 21 cuốn sách.

Theo ông Bảo, dù chịu nhiều khó khăn do ảnh hưởng của dịch Covid-19 song các nhà xuất bản, nhà phát hành sách vẫn có bước chuyển biến linh hoạt, với tinh thần vượt khó tốt, ý thức cao vẫn có sách chất lượng để phát hành, tham gia giải.

Về quy trình chấm giải, ông Bảo nhận định các Hội đồng chấm giải luôn bám sát quy chế giải thưởng, thực hiện đúng quy trình chấm chéo… Cuốn nào cũng chấm điểm có bản nhận xét, đánh giá theo mẫu quy định.

Chủ tịch Hội đồng Giải thưởng Sách Quốc gia nhận định các cuốn sách được đề xuất Giải thưởng đều bảo đảm chất lượng, có nội dung phong phú, hình thức đẹp, có tính đa ngành, đa mục tiêu và hướng đến nhiều đối tượng độc giả khác nhau. Nhiều cuốn sách, bộ sách có giá trị lý luận và thực tiễn cao, có tính thời sự và đang được xã hội quan tâm.

Phát biểu tại lễ trao giải, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam ghi nhận những đóng góp của những người làm trong ngành xuất bản trong suốt 70 năm qua: "Hôm nay, tôi thật sự xúc động vì đây không đơn thuần là lễ trao Giải thưởng Sách Quốc gia, mà còn là dịp để bày tỏ lòng biết ơn, sự ghi nhận trân trọng nhất đối với các thế hệ tác giả, nhóm tác giả, các thế hệ cán bộ đã làm trong ngành xuất bản, những người đã trực tiếp, gián tiếp làm nên những tác phẩm có giá trị không chỉ về tri thức, lịch sử mà quan trọng hơn là góp phần bồi đắp tâm hồn người Việt trong suốt 70 năm qua".

Phó Thủ tướng biểu dương những giá trị mà Giải thưởng Sách quốc gia mang lại. Chưa đầy một năm sau khi được trao giải, một tác phẩm thiếu nhi Việt Nam đã được dịch và xuất bản ở nhiều quốc gia. Điều này giúp phổ biến giá trị văn hóa Việt.

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam đánh giá Giải thưởng Sách quốc gia có một vị trí không thể thay thế và ngày càng quan trọng, đóng góp vào sự phát triển của văn hóa, lan tỏa tri thức. Ông bày tỏ mong muốn Giải thưởng Sách quốc gia ngày càng có uy tín hơn, là cái nôi cho ngành xuất bản.

"Như Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đã phát biểu trong Hội nghị Văn hóa toàn quốc: "Văn hóa còn thì dân tộc còn". Ngành xuất bản, đặc biệt là các tác giả, các dịch giả giữ một vai trò không thể thiếu trong việc duy trì dân tộc và để dân tộc chúng ta cường thịnh. Trong yêu cầu công cuộc đổi mới, tất cả chúng ta phải đối mặt với rất nhiều thách thức và đặc biệt là ngành xuất bản trong những năm gần đây. Nhưng chúng ta rất vui mừng nhận thấy nhờ sự nỗ lực của ngành xuất bản, mặc dù trong những điều kiện rất khó khăn, kể cả trong đại dịch của Covid-19, chúng ta vẫn ra được nhiều đầu sách, nhiều bộ sách không chỉ có giá trị về nội dung mà kể cả về hình thức và đặc biệt là cùng với đó các phương thức để lan truyền các nội dung của sách, ảnh hưởng rất tích cực đến văn hóa đọc của người Việt Nam".

Theo Phó Thủ tướng, nội dung một cuốn sách không chỉ là giá trị của giải thưởng mà còn là nỗ lực của tất cả hệ thống trong việc ứng dụng công nghệ để phổ biến các giá trị văn hóa nói chung. Ngành xuất bản kế thừa truyền thống 70 năm sẽ tiếp tục cho ra đời nhiều tác phẩm hay và đẹp hơn nữa, góp phần bồi đắp di sản văn hóa của dân tộc suốt mấy nghìn năm qua.

Năm nay, Giải thưởng Sách Quốc gia được trao cho 26 tác phẩm trong đó có 1 giải A, 9 giải B và 16 giải C cho 5 mảng sách: Chính trị, kinh tế; Khoa học xã hội và Nhân văn; Khoa học tự nhiên và Công nghệ; Văn hóa, văn học và nghệ thuật; Thiếu nhi. Các cuốn sách, bộ sách đoạt giải được đánh giá là những tác phẩm giàu tính sáng tạo, mang tinh thần nhân văn sâu sắc, những công trình nghiên cứu khoa học công phu, đồ sộ, có nhiều giá trị khoa học, xã hội và thực tiễn cao.

Giải A được trao cho tác phẩm:

"Hoàng Việt nhất thống dư địa chí" - Tác giả: Lê Quang Định; Dịch giả: Phan Đăng; Nhà xuất bản Thế giới; Đơn vị liên kết: Công ty Cổ phần Sách Thái Hà.

"Hoàng Việt nhất thống dư địa chí" là cuốn sách hội tụ được những tiêu chí cơ bản nhất mà giải thưởng Sách đề ra cho một giải A. Cuốn sách của tác giả Lê Quang Định, được dịch giả Phan Đăng dày công dịch và chú giải, do nhà xuất bản Thế giới và công ty cổ phần sách Thái Hà liên kết xuất bản.

Năm 2005, Phan Đăng đã dịch "Hoàng Việt nhất thống dư địa chí" và được phát hành cho kèm phần chữ Hán. Số lượng không nhiều. Đến nay đã trở nên hiếm hoi. So với ấn bản 15 năm trước, ở lần tái bản này, dịch giả Phan Đăng cố công tu chỉnh, khơi gợi, khẳng định mạch nguồn lịch sử văn hoá trong khát vọng vô bờ bến đó qua mỗi cung đường, lịch trình xuyên suốt Việt Nam.

Bộ sách không chỉ góp phần nâng cao tri thức về sự phong phú, tươi đẹp của đất nước và niềm tự hào của dân tộc, thể hiện lãnh thổ, tài nguyên, vật lực, phong tục tập quán; khẳng định cương vực đã có của một quốc gia độc lập và tự chủ.

Công trình "Hoàng Việt nhất thống dư địa chí" được nhận định là tác phẩm mang tính xã hội rộng rãi, sâu sắc, tác phẩm cũng có tính thực tiễn cao khẳng định ý chí thống nhất quốc gia của dân tộc ta từ đầu thế kỷ XIX đến ngày hôm nay. Cùng với sự kỳ công trong in ấn, kỹ thuật cao, cuốn sách đạt điểm gần như tuyệt đối và được Ban giám khảo đề cử trao giải A.

Giải B được trao cho 9 các tác phẩm:

1. FDI nhiệm vụ kép trong bối cảnh mới; Tác giả: TS Phan Hữu Thắng; Nhà xuất bản Khoa học và Kỹ thuật; Đơn vị liên kết: Công ty CP Sách Alpha.

2. Lịch sử đồng tiền Việt Nam; Tập thể tác giả; Chỉ đạo biên soạn: TS Đào Minh Tú; Nhà xuất bản Hồng Đức.

3. Tâm lý học xã hội trong cuộc sống hiện đại; Tác giả: GS.TS Knud S. Larsen PGS.TS Lê Văn Hảo; Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội.

4. Trống đồng Kính Hoa - Bảo vật quốc gia Việt Nam; Tác giả: GS.TS Trịnh Sinh, KS Nguyễn Văn Kính; Nhà xuất bản Thế giới.

5. Văn minh vật chất của người Việt; Tác giả: Phan Cẩm Thượng; Nhà xuất bản Thế giới; Đơn vị liên kết: Công ty Cổ phần ZenBooks.

6. Bộ sách: Bệnh học ngoại khoa (05 cuốn) - Nhà xuất bản Y học.

7. Công nghệ tạo Vaccine cúm gia cầm từ thực vật: Từ nghiên cứu đến định hướng ứng dụng tại Việt Nam; Tác giả: Chu Hoàng Hà (Chủ biên), Phạm Bích Ngọc, Phan Trọng Hoàng, Udo Conrad, Hồ Thị Thương, Phạm Thị Vân, Vũ Huyền Trang; Nhà xuất bản Khoa học tự nhiên và Công nghệ.

8. Lịch hai mươi mốt thế kỷ (năm 0001 - năm 2100); Tác giả: Lê Thành Lân (Sưu tầm và biên soạn); Nhà xuất bản Khoa học và Kỹ thuật.

9. Cô bé nhìn mưa; Tác giả: Đặng Thị Hạnh; Nhà xuất bản Phụ nữ.

Giải C được trao cho 16 tác phẩm:

1. Tôn giáo và chính sách tôn giáo ở Việt Nam; Tác giả: PGS.TS Nguyễn Thanh Xuân; Nhà xuất bản Tôn giáo.

2. Hồ Chí Minh - Những bài viết và những cuộc tranh đấu; Tác giả: Alain Ruscio; Người dịch: Nguyễn Đức Truyến; Hiệu đính: Lê Trung Dũng; Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật.

3. Lược sử Trung Quốc họa từ khởi nguồn đến hiện tại; Tác giả: Tạ Duy; Nhà xuất bản Mỹ thuật.

4. Việt Nam 2020 - 2040 dưới góc nhìn dân số học và kinh tế học; Tác giả: Cho Young Tae, Trần Minh Tuấn, Nguyễn Xuân Dũng; Nhà xuất bản Khoa học xã hội.

5. Huyền thoại về một vùng đất - Không gian văn hóa Tây Nguyên qua sử thi Ê-Đê; Tác giả: Nguyễn Văn Kim. Nhà xuất bản Khoa học xã hội liên kết Công ty TNHH Quốc tế Mai Hà.

6. Vật liệu Polymer Composite - Khoa học và công nghệ - Tác giả: Trần Vĩnh Diệu, Hồ Xuân Năng, Phạm Anh Tuấn, Đoàn Thị Yến Oanh; Nhà xuất bản Khoa học tự nhiên và Công nghệ.

7. Bác sĩ tốt nhất của nhà mình; Tác giả: Bác sĩ Trần Quốc Khánh; Nhà xuất bản Công Thương; Đơn vị liên kết: Công ty CP Sách Thái Hà.

8. Nguồn gốc các loài; Tác giả: Charles Darwin, Người dịch: Trần Bá Tín, Giới thiệu: Bùi Văn Nam Sơn; Nhà xuất bản Tri thức.

9. Bộ sách: Ung thư - Tin đồn và sự thật (02 cuốn) - Tác giả: Ruy Băng Tím; Nhà xuất bản Dân trí; Đơn vị liên kết: Công ty CP Văn hóa Sách Sài Gòn.

10. Ứng dụng vi sinh vật vào canh tác cây ăn quả; Tác giả: TS Nguyễn Thị Ngọc Trúc; Nhà xuất bản Nông nghiệp.

11. Nậm Ngặt mây trắng; Tác giả: Nguyễn Hùng Sơn; Nhà xuất bản Văn học.

12. Con đường giải mã Văn học trung đại Việt Nam; Tác giả: PGS.TS Nguyễn Đăng Na; Nhà xuất bản Đại học Sư phạm.

13. Cà Nóng chu du Trường Sa; Tác giả: Bùi Tiểu Quyên; Nhà xuất bản Kim Đồng.

14. Cá voi Eren đến Hòn Mun; Tác giả: Lê Đức Dương; Nhà xuất bản Kim Đồng.

15. Bộ sách The Lemonade War (03 cuốn) - Tác giả: Jacqueline Davies, Nhóm dịch: Dec95 Team; Nhà xuất bản Dân trí; Đơn vị liên kết: Công ty CP Xuất bản và Dữ liệu ETS.

16. Bộ sách Người sao chổi (02 cuốn): Cuộc nổi dậy của robot, Cuộc chiến vòng quanh thế giới; Tác giả: Cao Việt Quỳnh; Nhà xuất bản Hội Nhà văn, Nhà XB Lao động; Đơn vị liên kết: Công ty CP Văn hóa Chi.

Giải thưởng Sách Quốc gia lần thứ năm khép lại một mùa giải thành công, giữ nguyên giá trị, tôn vinh những người viết sách và tạo cảm hứng, động lực cho những người hoạt động trong ngành xuất bản tiếp tục góp phần phát hiện, lưu giữ, quảng bá những tác phẩm có giá trị đến với đông đảo bạn đọc, thúc đẩy sự nghiệp xuất bản phát triển theo đúng định hướng và phù hợp với xu hướng hội nhập./.

Lê Anh - Vũ Toàn/VOV.VN