Tặng thưởng nhằm khẳng định và cổ vũ những tác phẩm lý luận, phê bình phục vụ trực tiếp cho định hướng lãnh đạo của Đảng, Nhà nước trên lĩnh vực VHNT. Phóng viên VOV đã có cuộc trò chuyện với PGS.TS Nguyễn Thế Kỷ, Ủy viên Trung ương Đảng, Tổng Giám đốc Đài TNVN, Chủ tịch Hội đồng Lý luận phê bình VHNT Trung ương về giải thưởng này.

Thưa ông, năm nay là năm thứ 6 giải thưởng được tổ chức. Ông có thể cho biết điểm nổi bật của giải thưởng năm nay?

Năm nay, Hội đồng nhận được 93 tác phẩm, công trình gửi về. Ban Chỉ đạo và Chủ tịch Hội đồng xét chọn và trao tặng thưởng cho 15 tác phẩm. Hội đồng cũng dành tặng thưởng cho 7 cơ quan báo chí và nhà xuất bản có công trong tuyên truyền quảng bá hoạt động lý luận phê bình VHNT hay rộng ra là VHNT. Chúng tôi thấy mặt bằng chung chất lượng các tác phẩm được nâng cao một bước, xuất hiện một số công trình tốt có thể nghiệm, tìm tòi hướng nghiên cứu rất rõ, và có sức ảnh hưởng tốt trong đời sống VHNT.

Ông đánh giá như thế nào về công tác lý luận và đời sống VHNT hiện nay?

Hiện nay, kể cả mảng sáng tác cũng như lý luận phê bình, dù có điều kiện để phát triển nhưng kết quả đạt được vẫn chưa có được sự hài lòng. Điều này Hội đồng Lý luận phê bình VHNT TƯ rất trăn trở. Chính vì điều này nên hằng năm, Hội đồng đã có những hỗ trợ nhất định cho các nhà lý luận phê bình để họ có những tác phẩm tốt.

Nhìn từ tặng thưởng những năm trước, ông đánh giá như thế nào về sự tham gia tích cực của Ban VHNT của Đài TNVN trong công tác lý luận phê bình VHNT?

Lý luận phê bình VHNT cũng là lĩnh vực mang tính đặc thù. Nếu như các hoạt động của Hội đồng Lý luận phê bình VHNT hay các giới lý luận phê bình VHNT cả nước mà chỉ dừng trên trang sách hay báo thì chưa hẳn là có sức lan tỏa. Nhưng qua làn sóng PT-TH và báo điện tử nữa thì sức lan tỏa đi rất xa. Cách đây gần 5 năm với việc tái lập lại Ban VHNT, hoạt động về giới thiệu tuyên truyền quảng bá cho VHNT nói chung, trong đó, có mảng lý luận phê bình VHNT được anh em quan tâm. Có những phóng viên, BTV chuyên sâu lĩnh vực này, thậm chí có cả người viết sách, bài lý luận phê bình VHNT, đặc biệt là công tác tuyên truyền để lan tỏa trong công chúng đã được quan tâm.

Những tác phẩm lý luận phê bình VHNT sẽ là “ngọn cờ” chỉ đường đúng đắn, góp phần định hướng sáng tác và thưởng thức của công chúng. Vậy, tiêu chuẩn, tiêu chí nào của tác phẩm sẽ được Hội đồng xét chọn tặng thưởng?

Tiêu chí đầu tiên là tác phẩm, công trình hay bài viết phải được thực hiện công phu, hàm lượng về trí tuệ, hàm lượng lý luận phê bình rất cao. Đương nhiên là phải kế thừa công trình đi trước, nhưng phát triển, đồng thời, có phát hiện mới. Đời sống VHNT hiện nay rất phong phú, phải xem dòng chính là cái gì. Một số lĩnh vực có thành tựu nhất định nhưng cũng có khó khăn. Những khó khăn đó bây giờ làm sao để tháo gỡ. Cũng không hy vọng một công trình hay tác phẩm giải quyết mọi chuyện, nhưng họ phải thấy được những thực trạng đó, đưa ra được những kiến giải vừa lý luận vừa thực tiễn để rồi đề xuất hướng giải quyết. Đó là điều mà Hội đồng quan tâm.

Yêu cầu về hiệu quả xã hội của tác phẩm, công trình là rất quan trọng, vậy làm thế nào để đưa những tác phẩm được tặng thưởng lan tỏa trong đời sống?

Người ta viết không phải để nhận thưởng. Tặng thưởng giá trị vật chất không lớn nhưng là sự động viên, khích lệ về tinh thần. Thêm nữa là chúng tôi cùng chung mong muốn thúc đẩy lĩnh vực VHNT nói chung, trong đó có lý luận phê bình VHNT, phải có bước chuyển mới để làm sao vừa phản ánh thực tiễn, nhận ra mặt tốt để phát huy, mặt hạn chế để khắc phục, đồng thời có định hướng. Vai trò định hướng của VHNT rất rõ. Ngay cả việc khen chê cũng phải mạnh mẽ hơn, trực diện hơn và chịu sự thẩm định của giới học thuật cao hơn để khen thỏa đáng mà chê cũng có tinh thần xây dựng.

Cảm ơn ông về cuộc trò chuyện này!.

Lê Thơm thực hiện