Muôn dặm xa xôi chưa từng gặp mặt/ Không lời mà vẫn cảm thông nhau. Lời thơ mà Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dành gửi Thủ tướng Jawaharlal Nehru năm nào là một nét đặc trưng rất riêng của tình hữu nghị Việt - Ấn. Từ nền tảng vững chắc, từ những nỗ lực bồi đắp không mệt mỏi, tình hữu nghị Việt - Ấn không ngừng được củng cố và đang phát triển lên những tầm cao mới.

Từ những ân nghĩa đong đầy

“Amar Nam, Tomar Nam, Viet Nam, Viet Nam - tên chúng tôi, tên các bạn, tên chúng ta là Việt Nam, Việt Nam” - khẩu hiệu ấy một thời đã trở thành câu nói thuộc nằm lòng với những người dân Ấn Độ, đã được họ liên tục hô vang trên đường phố trong các cuộc biểu tình ủng hộ cuộc đấu tranh chính nghĩa của nhân dân Việt Nam những năm 1960, đầu những năm 1970.

Nhưng Ấn Độ với Việt Nam không chỉ có vậy, đất nước bên dòng sông Hằng đã kề vai sát cánh cùng Việt Nam trong những tháng ngày khó khăn nhất. Mối thâm tình Việt - Ấn còn được kết dính bằng tình bạn gắn bó và thân thiết hiếm có giữa Chủ tịch Hồ Chí Minh và lãnh tụ Nehru của đất nước Ấn Độ. Hai con người vĩ đại ấy đã đến với nhau bằng mối giao cảm sâu xa. Năm 1943, Hồ Chí Minh đã gửi những vần thơ đầy cảm xúc đến Jawaharlal Nehru: Lúc tôi phấn đấu, anh hoạt động/Lúc anh vào ngục, tôi ngồi tù/Muôn dặm xa xôi, chưa từng gặp mặt/Không lời mà vẫn cảm thông nhau…

Chưa có cơ hội gặp mặt, nhưng đôi bên vẫn dành cho nhau, cho phong trào cách mạng hai nước, những tình cảm và hành động ủng hộ thiết thực. Năm 1946, được tin Chính phủ Ấn Độ tự do đầu tiên được thành lập, thay mặt nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã gửi điện chúc mừng tới Jawaharlal Nehru. Bức điện viết: “Tôi rất sung sướng được tin Chính phủ Ấn Độ tự do đầu tiên đã thành lập. Thay mặt nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, tôi gửi lời mừng và chúc ông những sự tốt lành nhất. Tôi tin chắc rằng những dây thân ái giữa hai nước chúng ta sẽ giúp cho việc gây hạnh phúc chung cho hai dân tộc chúng ta”.

Về phần mình, Jawaharlal Nehru cũng luôn luôn theo dõi và dành cho cuộc đấu tranh vì độc lập của nhân dân Việt Nam sự ủng hộ nhiệt tình và quý báu. Và điều đặc biệt hơn cả là vào ngày 17/10/1954, nghĩa là chỉ 7 ngày sau khi thủ đô nước Việt Nam dân chủ cộng hoà mới giải phóng, Jawaharlal Nehru đã là người đứng đầu chính phủ nước ngoài đầu tiên thăm Việt Nam.

Không chỉ có vậy, 4 năm sau chuyến thăm Việt Nam, năm 1958, Chính phủ Ấn Độ mời Chủ tịch Hồ Chí Minh thăm chính thức Ấn Độ. Một điều rất đặc biệt bất ngờ hiện diện trong chuyến đi là việc Chủ tịch Hồ Chí Minh đã mang từ Việt Nam sang một vòng hoa và một cây đào để đặt và trồng trên mộ của nhà cách mạng Ấn Độ Motilan Neru - người cha quá cố của Thủ tướng Jawaharlal Nehru. Khó có thể diễn tả hết niềm xúc động của người đứng đầu Chính phủ Ấn Độ lúc đó. “Hồ Chí Minh gặp cha tôi ở thủ đô nước Bỉ từ năm 1927 trong cuộc Hội nghị quốc tế chống chủ nghĩa thực dân. Một cuộc gặp gỡ ngắn ngủi cách đây đã lâu năm mà Hồ Chủ tịch còn nhớ đến cụ thân sinh tôi. Đó tuy là một việc bình thường nhưng nó chứng tỏ một cách rõ rệt phẩm chất vĩ đại của Hồ Chủ tịch” - Thủ tướng Jawaharlal Nehru khi ấy đã rưng rưng chia sẻ.

Trong những năm Việt Nam tiến hành cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, thông qua hoạt động của tổ chức Phong trào Không liên kết; Tổ chức nhân dân Á-Phi đoàn kết với Việt Nam, Chính phủ và nhân dân Ấn Độ luôn luôn ủng hộ và giúp đỡ cuộc đấu tranh chính nghĩa của nhân dân ta.

Nửa thế kỷ không ngừng lớn mạnh

Từ sự giao thoa hiếm có giữa hai nền văn hóa, từ mối thâm giao giữa hai nhà lãnh tụ, từ những ân nghĩa đong đầy trong những tháng ngày khó khăn gian khổ, tình hữu nghị Việt - Ấn không ngừng lớn mạnh. 50 năm qua, quan hệ Việt - Ấn đã có bước chuyển nhanh chóng, từ việc thiết lập quan hệ ngoại giao năm 1972, đến quan hệ Đối tác toàn diện, rồi quan hệ Đối tác chiến lược và hiện nay là quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện. Nội hàm chiến lược trong các trụ cột hợp tác giữa hai nước ngày càng mở rộng và sâu đậm, từ chỗ chủ yếu về mặt chính trị - ngoại giao đã mở rộng sang quốc phòng - an ninh, kinh tế, khoa học công nghệ, văn hóa và giao lưu nhân dân.

Đặc biệt, trong 5 năm qua, quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện Việt Nam - Ấn Độ đã không ngừng được củng cố và phát triển trên nhiều trụ cột hợp tác. Hai nước đang phối hợp chặt chẽ triển khai Chương trình hành động 2021 - 2023 nhằm đưa quan hệ ngày càng phát triển thực chất, hiệu quả, mang lại những lợi ích thiết thực cho chính phủ và nhân dân hai nước. Mặc dù bị tác động bởi đại dịch Covid-19 trong hai năm qua, hai bên đã duy trì tiếp xúc cấp cao và các cấp và đã thông qua Tầm nhìn chung về Hòa bình, Thịnh vượng và Người dân (tháng 12/2020).

Ấn Độ là một trong những nước có tần suất trao đổi đoàn cấp cao nhiều nhất với Việt Nam, với 7 chuyến thăm lẫn nhau của lãnh đạo hai nước trong 5 năm qua. Quốc phòng và an ninh đã trở thành trụ cột quan trọng của mối quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện với các kế hoạch, chương trình hợp tác cụ thể, phong phú giữa các quân, binh chủng của hai nước.

Về thương mại - đầu tư, Ấn Độ đã trở thành 1 trong 10 đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam và kim ngạch thương mại hai chiều tăng trưởng trung bình 20% hằng năm, đã tăng gấp đôi trong 5 năm qua và đang tiến tới cái đích 15 tỷ USD. Các lĩnh vực hợp tác truyền thống khác như giáo dục-đào tạo, nông nghiệp, văn hóa, du lịch và giao lưu nhân dân đã có những phát triển thực chất.

Đáng chú ý, hai nước đã mở các đường bay thẳng giữa hai thủ đô và các thành phố lớn của nhau. Trong bối cảnh đại dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, Việt Nam và Ấn Độ cũng đã dành cho nhau sự hỗ trợ quý báu, cùng giúp nhau vượt qua đại dịch và phục hồi phát triển kinh tế. Việt Nam đánh giá cao các dự án hỗ trợ phát triển, các khoản viện trợ không hoàn lại và các khoản tín dụng mà Chính phủ Ấn Độ đang dành cho Việt Nam.

Chuyến thăm chính thức Cộng hòa Ấn Độ tháng 12/2021 của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ thúc đẩy quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam-Ấn Độ lên tầm cao mới.

Năm 2022 - năm đánh dấu kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao chính thức giữa Ấn Độ và Việt Nam - tình hữu nghị lâu năm lại được bồi đắp bởi nhiều hoạt động ý nghĩa. Tháng 4/2022, Chủ tịch Quốc hội Ấn Độ Om Birla thăm Việt Nam. Trong chuyến thăm, ông nhấn mạnh Ấn Độ và Việt Nam cần mở rộng hợp tác hơn nữa trong các lĩnh vực như biến đổi khí hậu, phát triển bền vững, chăm sóc sức khỏe và nền kinh tế kỹ thuật số.

Ngày 15/4/2022, Thủ tướng Ấn Độ Modi đã có cuộc điện đàm với Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng. Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã trao đổi về các mục tiêu phát triển kinh tế-xã hội đã được Đại hội đại biểu toàn quốc Đảng Cộng sản Việt Nam lần thứ XIII đề ra, trong đó có việc Việt Nam hướng tới mục tiêu trở thành trung tâm sản xuất quan trọng của các công ty toàn cầu và nâng cấp nền kinh tế từ một ngành công nghiệp lao động chi phí thấp tập trung vào sản xuất thành trung tâm công nghệ cao cho khoa học và công nghệ.

Còn nhớ, cách đây chưa lâu, ông KUSUM JAIN - Chủ tịch Ủy ban Đoàn kết Ấn Độ - Việt Nam, đã từng chia sẻ rất chân thành rằng, với chúng tôi, Việt Nam không đơn thuần là một quốc gia Đông Nam Á, đó là đất nước có mối liên kết tình cảm và văn hóa sâu sắc với Ấn Độ. Việt Nam là một trong những quốc gia thân thiện nhất, được nhân dân Ấn Độ yêu mến. Chính phủ Ấn Độ cũng khẳng định rằng Việt Nam là quốc gia đáng tin cậy nhất và luôn luôn sát cánh cùng Ấn Độ trong hầu hết các vấn đề quốc tế.

Từ tình cảm chân thành, sự tin cậy lâu đời ấy, tình hữu nghị Việt Ấn sẽ còn đơm hóa kết trái, xứng đáng với niềm tin, sự kỳ vọng đã có bấy lâu./.

Hà Anh