Sự trùng lặp là hai vụ tai nạn hàng không đều xảy ra với máy bay 737 MAX 8 của hãng Boeing không biết chỉ ngẫu nhiên hay là chuyện số phận đối với loại máy bay này.

Chưa đầy nửa năm xảy ra hai vụ

Vụ tai nạn máy bay ở Ethiopia ngày 10/3 vừa qua chưa biết sẽ tác động tai hại tới hãng hàng không Ethiopian Airlines như thế nào nhưng hiện đã đẩy tập đoàn chế tạo máy bay Boeing (Mỹ) vào một cuộc khủng hoảng về lòng tin và tiền của thực thụ.

Trong lịch sử hàng không dân dụng trên thế giới đến nay đã xảy ra nhiều vụ tai nạn hàng không và luôn luôn không thể loại trừ được hoàn toàn việc máy bay chở khách của hãng hàng không này hay hãng hàng không khác bị rơi. Nhưng chưa khi nào trong khoảng thời gian không đầy nửa năm mà xảy ra hai vụ máy bay cùng loại và của cùng hãng sản xuất bị rơi. Chúng lại đều mới được đưa vào sử dụng, đều do những phi công dạn dày kinh nghiệm lái và vụ tai nạn diễn ra đều khá giống nhau.

Loại máy bay này là Boeing 737 MAX 8 của hãng Boeing. Chiếc Boeing 737 MAX 8 bị rơi ở Ethiopia mới được đưa vào sử dụng từ tháng 11 năm ngoái. Vụ tai nạn trước đó xảy ra ở Indonesia ngày 29/10/2018 với chiếc máy bay Boeing 737 MAX 8 được đưa vào sử dụng từ tháng 8/2018. Tất cả hành khách và phi hành đoàn đều thiệt mạng, 189 người ở Indonesia và 157 người ở Ethiopia. Cả hai vụ thảm nạn này đều xảy ra chỉ vài phút sau khi máy bay cất cánh. Ứng dụng Flightradar24, một dịch vụ hoạt động trên mạng internet cung cấp trực tuyến thông tin về chuyến bay trên bản đồ, cho biết diễn biến chuyến bay của cả hai chiếc máy bay này từ khi cất cánh đến lúc bị rơi rất giống nhau, khuấy động những đồn thổi trên thế giới cho rằng máy bay này bị rơi do lỗi kỹ thuật chế tạo hoặc chương trình phần mềm điều khiển chứ không phải do lỗi của phi công, nhất là sau vụ tai nạn máy bay ở Indonesia, hãng Boeing đã cung cấp thông tin và hướng dẫn để phi công lái máy bay Boeing 737 MAX 8 xử lý đúng trong mọi tình huống.

Khủng hoảng về lòng tin và kinh tế

Sau khi tai nạn xảy ra ở Ethiopia, hãng hàng không Ethiopian Airlines đã không cho 4 chiếc Boeing 737 MAX 8 còn lại của hãng cất cánh. Trung Quốc và một số nước khác cũng cấm tương tự. Singapore là quốc gia đầu tiên trên thế giới còn tạm cấm loại máy bay này của Boeing bay qua không phận. Cho tới nay đã có 350 chiếc Boeing 737 MAX 8 của Boeing được cung ứng cho khách hàng và hơn 5.000 chiếc đã được đặt mua ở Boeing. Vì chuyện này mà giá trị cổ phiếu của tập đoàn Boeing trên thị trường chứng khoán bị sút rất mạnh trong thời gian ngắn. Công việc điều tra nguyên nhân vụ tai nạn càng kéo dài thì thiệt hại đối với Boeing về uy tín cũng như tiền của càng lớn. Mọi nghi ngờ và lo ngại tuy tập trung vào loại máy bay 737 MAX 8 của Boeing nhưng tất cả máy bay thuộc chủng loại 737 của Boeing rất có thể sẽ bị vạ lây.

Nguy hại hiện tại đối với hãng Boeing là máy bay 737 MAX 8 đã được cung ứng giờ không được phép cất cánh, đơn đặt hàng có thể bị huỷ bỏ và nếu các nước quyết định như Singapore không cho phép loại máy bay này bay đến và qua không phận quốc gia thì đâu có khác gì nó bị đày ải ở trên mặt đất như một con chim bị bắt phải sống giống một con gà. Hãng Boeing đã hành động ngay để hạn chế tối đa thiệt hại bằng cách cung cấp chương trình phần mềm vận hành bay tự động mới. Chính phủ Mỹ đã khôn khéo trợ giúp bằng cách vừa bắt hãng Boeing chấn chỉnh an ninh trên máy bay vừa tuyên bố máy bay Boeing 737 MAX 8 vẫn rất an toàn.

Những sự trùng lặp trong hai vụ tai nạn hàng không xảy ra với máy bay 737 MAX 8 của hãng Boeing không biết chỉ ngẫu nhiên hay là chuyện số phận đối với loại máy bay này. Nếu đấy chỉ là sự tình cờ thì không sao chứ còn là số phận thì thật đáng buồn đối với dòng sản phẩm đã đem lại cho hãng Boeing nhiều lợi lộc nhất từ hơn nửa thế kỷ nay. Nếu đấy là số phận thì thật bi thương cho Boeing 737 MAX 8 bởi loại máy bay này được Boeing gửi gắm hy vọng và mong đợi giúp hãng có được tương lai kinh doanh huy hoàng và lâu bền cũng như cạnh tranh thắng lợi với dòng máy bay A320 của đối thủ cạnh tranh đáng gờm nhất là hãng Airbus của EU.

Tính toán ra theo số liệu thống kê thì cứ một giây rưỡi trong ngày là có một chiếc máy bay Boeing 737 cất cánh hay hạ cánh ở đâu đó trên thế giới và trung bình luôn có khoảng 2.000 chiếc máy bay Boeing 737 bay trên không. Như thế đủ để cho thấy dòng máy bay này của Boeing được sử dụng phổ biến như thế nào.

Hãng Boeing bắt đầu chương trình nghiên cứu và chế tạo dòng máy bay Boeing 737 ngày 19/2/1965 với đơn đặt hàng 19 chiếc của hãng hàng không Đức Lufthansa. Chiếc 737-100 đầu tiên thực hiện chuyến bay ngày 9/4/1967 và chiếc 737-200 đầu tiên cất cánh vào ngày 8/8/1967.

Số phận bị đe dọa

Dòng máy bay 737 của Boeing được phân loại ra thành 4 thế hệ. Thế hệ đầu tiên bao gồm hai loại máy bay nói trên, được gọi là “Thế hệ nguyên thuỷ”. Thế hệ thứ hai được gọi là "Thế hệ kinh điển", tức là đặc thù và đặc trưng nhất cho dòng 737, bao gồm các loại máy bay Boeing 737-300, Boeing 737-400 và Boeing 737-500. Thế hệ 737 thứ 3 có tên gọi "Thế hệ tiếp theo" bao gồm các loại máy bay 737-600, 737-700, 737-800 và 737-900. Thế hệ thứ 4 của dòng máy bay 737 được gọi là thế hệ "MAX" với 4 loại máy bay là 737 MAX 7 với giá trung bình 85,1 triệu USD, máy bay 737 MAX 8 có giá trung bình 103,7 triệu USD, loại 737 MAX 9 với giá khoảng 109,9 triệu USD và loại máy bay 737 MAX 200 có giá tương tự như loại 737 MAX 9.

Trên phương diện máy bay phản lực chở khách đường ngắn và trung bình thì dòng máy bay 737 là sản phẩm chủ lục của hãng Boeing và loại máy bay 737 MAX là sản phẩm hiện đại nhất của hãng Boeing. Hãng này có cả một số dòng máy bay phản lực đường dài và cũng rất nổi tiếng trên thế giới, nhưng máy bay 737 trong thực chất mới thật sự là cỗ máy in tiền cho hãng Boeing. Chương trình chế tạo máy bay 737 MAX được hãng Boeing quyết định tiến hành ngày 30/8/2011. Chiếc Boeing 737 MAX 8 đầu tiên xuất xưởng ngày 8/12/2015, bay thử lần đầu tiên ngày 29/1/2016. Loại máy bay này được Cơ quan quản lý hàng không Mỹ (FAA) cấp giấy phép bay ngày 9/3/2017.

Như thế có thể nói nó mới chỉ ở những ngày tháng đầu tiên của cuộc đời được thiết kế và mong đợi sẽ rất dài của nó. Bây giờ, sau hai vụ tai nạn liên tiếp trong khoảng thời gian ngắn với mọi biểu hiện cho thấy đều bị rơi vì cùng nguyên nhân như nhau, tương lai của nó bị hoài nghi và số phận của nó bị đe doạ nghiêm trọng. Đối với hãng Boeing thì nó chỉ là một trong nhiều sản phẩm, cho dù là sản phẩm rất quan trọng. Hãng Boeing rồi cũng sẽ qua cuộc khủng hoảng, nhưng không biết tới khi nào loại máy bay này mới khôi phục được hoàn toàn sự tin tưởng của hành khách trên thế giới vào mức độ an toàn của nó.