“Chủ tịch Hồ Chí Minh là một trong những nhân vật đã làm thay đổi dòng chảy lịch sử nhân loại, làm nên lịch sử hiện đại và là nhân vật vĩ đại nhất châu Á trong thế kỷ XX”. Nhận định ấy của TIME - một trong những tờ báo nổi tiếng, uy tín nhất nước Mỹ - cũng là nhận định của báo chí và dư luận thế giới về vị lãnh tụ thiên tài của cách mạng Việt Nam.

1. “Một trong những trang chói lọi nhất của lịch sử nhân loại thế kỷ XX gắn liền với một quốc gia không lớn lắm ở Đông Nam Á - đó là Việt Nam. Mảnh đất thuộc địa của Pháp này là một trong những quốc gia đầu tiên trên thế giới giành được độc lập từ chế độ thực dân, sau đó lại chiến thắng trong cuộc xung đột với Mỹ, khiến cho quốc gia tư bản hùng mạnh này lần đầu tiên trong lịch sử của mình được nếm mùi thất bại.

Tất cả những sự kiện ấy đều gắn liền trước hết với tên tuổi của vị Chủ tịch đầu tiên của Việt Nam độc lập là Hồ Chí Minh. Những quan điểm chính trị của ông là sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa truyền thống Nho giáo với lý luận của Lê-nin, được nhân lên bởi tình yêu sâu sắc với văn hoá dân tộc. Hồ Chí Minh không chỉ là một nhà chính trị và nhà lãnh đạo xuất sắc của phong trào du kích, mà còn là một nhà báo chính luận tuyệt vời. Sự hiểu biết xuất sắc về bản sắc dân tộc đã giúp ông “gõ cửa” được tới những người thường dân kém hiểu biết nhất và đưa được họ vào cuộc đấu tranh giành độc lập”.

Đó là những dòng mở đầu cho cuốn sách “Hồ Chí Minh”, tập thứ 84 trong bộ sách tiểu sử danh nhân thế giới có tiêu đề “100 người làm thay đổi lịch sử”, viết bằng tiếng Nga, do Nhà xuất bản “De Agostini” xuất bản tại Moscow năm 2009. Trong 100 nhân vật làm thay đổi lịch sử như Einstein, Galilei, Archimed, Pifagor, Mendeleev, Platon, Charlie Chaplin, Mozart, Van Gog, Betthoven… Chủ tịch Hồ Chí Minh của Việt Nam được dành riêng trong tập 84, trong phần những nhà tư tưởng, hoạt động chính trị lừng danh nhất, giàu sức ảnh hưởng nhất.

2. “Cộng sản hay không, ông Hồ Chí Minh cũng sẽ đi vào lịch sử như là một người Việt Nam yêu nước vĩ đại, là một trong những khuôn mặt phi thường của thế giới trong thế kỷ này. Không vị kỷ, can đảm, hiến thân cho nền độc lập của Việt Nam bằng mọi giá, ông ta đã vật nước Pháp phải khụỵu đầu gối và chiến đấu chống Hoa Kỳ, một thế lực mạnh nhất thế giới, đưa đến một thế bí quân sự.

Sự cương quyết về một mục đích đã làm thay đổi dòng lịch sử, làm phân rẽ dư luận quần chúng ở Hoa Kỳ, bắt buộc một Tổng thống Mỹ phải rút lui không tái cử cho nhiệm kỳ hai, khiến cho hàng triệu giới trẻ trên khắp thế giới kính ngưỡng ông ủng hộ cách mạng và xuống đường biểu tình ủng hộ ông hô: “Hồ, Hồ, Hồ Chí Minh!”

Khi những trang sách về cuộc đời của ông được cân nhắc và hòa bình sau cùng tái lập trên đất nước Việt Nam, ông Hồ Chí Minh sẽ vĩnh viễn được các nông dân đã từng yêu kính và đứng sau lưng ông coi như là một người Việt Nam vĩ đại nhất trong của lịch sử của họ - người “Bác” kính ngưỡng của dân tộc ông.

Đó là nhận định của sử gia người Mỹ Jules Archer trong cuốn “Ho Chi Minh: Legend of Hanoi”.

3. “Ôi vị anh hùng! Đây là ngày đau thương, ngày mà Người vĩnh biệt chúng tôi! Người đã dẫn đường, chỉ lối cho các thế hệ trong suốt cuộc đời mình, một cuộc đời hiến dâng trọn vẹn cho cuộc kháng chiến chống chủ nghĩa thực dân, chống sự nô dịch và bóc lột.

Người đã đấu tranh để giành lại tự do cho dân tộc của Người, một dân tộc tự hào về phẩm cách của mình, một dân tộc đã đi tiên phong trong sự hy sinh và lòng dũng cảm và đã nêu một tấm gương đấu tranh sáng nhất ở mọi nơi và trong mọi lúc, một dân tộc đã chứng tỏ rằng mình là một trong những dân tộc vĩ đại của thế giới.

Chủ tịch Hồ Chí Minh là một trong những nhà cách mạng đầu tiên đã chiến đấu chống những hình thức khác nhau của chủ nghĩa thực dân và chủ nghĩa đế quốc và là một trong những người mà bằng lời nói và hành động của mình, đã đập tan sự tàn bạo và góp phần vào sự nghiệp chính nghĩa của các dân tộc bị áp bức trên toàn thế giới để khẳng định mình trên các lĩnh vực tinh thần, ngôn ngữ và kinh tế, để làm cho các dân tộc đoàn kết lại với nhau, tiến tới một nền hòa bình mà đặc điểm của nó là tự do, phẩm cách và đoàn kết thống nhất.

Người mất đi là Thế giới thứ ba mất đi một người đứng đầu. Cuộc đời chiến đấu của Người cũng là cuộc chiến đấu của tất cả các dân tộc bị áp bức, của Châu Phi, của Palestine, của Việt Nam, của châu Á và của Thế giới thứ ba, để giành lại phẩm cách và danh dự của mình. Cuộc chiến đấu đó sẽ còn tiếp tục cho đến thắng lợi hoàn toàn và sẽ vẫn là tượng trưng cao cả nhất cho cuộc đấu tranh này.

…Mong rằng tấm gương của Người và cuộc chiến đấu của Người sẽ là kim chỉ nam cho tất cả các dân tộc đang đấu tranh, cho thanh niên và cho các nhà lãnh đạo trên toàn thế giới”.

Huari Bumédienne, nguyên Chủ tịch Hội đồng Cách mạng, Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng nước Cộng hòa dân chủ và nhân dân Algiérie, đã viết những dòng như thế trên trang đầu quyển sổ tang, khi viếng Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Đại sứ quán Việt Nam ở Algiérie, ngày 4/9/1969.

4. Trước và sau Chủ tịch Hồ Chí Minh, rất ít vĩ nhân được đón nhận những nhận định mang tính chất chung nhất xung quanh câu chuyện “làm nên lịch sử hiện đại” như thế. Dòng chảy lịch sử thế giới trước thời đại Hồ Chí Minh chịu sự thống trị của những kẻ mạnh, thấy rõ sự lấn lướt của các cường quốc.

Nhưng đến tháng 9/1945, khi sự ra đời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, sự xuất hiện của một nhà nước công nông đầu tiên ở Đông Nam Á, cả thế giới đã phải ngỡ ngàng và nhận ra, lịch sử đã sang trang, rằng một dân tộc, dù nhỏ bé, dù nghèo nhưng nếu biết đấu tranh, biết lượng sức mình, biết dựa vào sức mạnh chủ quan của dân tộc, tận dụng được tối đa điều kiện quốc tế thuận lợi hoàn toàn có thể tạo dựng cho riêng mình một nền độc lập tự do riêng. Các dân tộc thuộc địa, bị áp bức trên toàn thế giới, vì thế, hoàn toàn có thể đứng lên giành lại độc lập, tự do, chủ quyền cho mình.

Việt Nam với chiến thắng Điện Biên Phủ ngày 7/5/1954, mà Chủ tịch Hồ Chí Minh là nhà lãnh đạo tối cao, một lần nữa lại tác động đến dòng chảy của lịch sử thế giới, như nhận định của tờ South China Morning Post, báo hiệu ngày tàn của các nước thực dân châu Âu tại châu Á, bởi sau đó, vào năm 1957, thực dân Anh đã phải rút khỏi Malaysia; hay như đánh giá của PGS.TS Musiychuk Victoria (Viện Nghiên cứu Phương Đông, Viện Hàn lâm Khoa học Ukraine) mở ra con đường để giành độc lập cho cả Đông Dương và các nước thuộc địa ở châu Phi, lan tỏa, khích lệ các dân tộc bị áp bức khác phải quyết tâm hơn để đấu tranh chống chế độ đế quốc.

Và với chiến thắng 30/4 cách đây 45 năm, lại một lần nữa, Chủ tịch Hồ Chí Minh và dân tộc Việt Nam tạo nên một dư chấn lớn tới nền chính trị toàn cầu. “Tại sao nhóm người giỏi nhất và thông minh nhất ấy lại mắc sai lầm về Việt Nam?” - câu hỏi ấy một thời gian dài đã không chỉ là nỗi dằn vặt của riêng Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Mỹ Robert McNamara. Tới tận năm 2010, nghĩa là 35 năm sau sự kiện 30/4/1975, hãng thông tấn AFP của Pháp vẫn giữ nguyên đánh giá: “không còn nghi ngờ gì nữa, sự kiện trên sẽ có ảnh hưởng không nhỏ đến khu vực và thế giới trong tương lai gần”, còn trước đó, tờ Asahi Shimbun của Nhật số ra ngày 1/5/2000 có bài xã luận khẳng định: “Chiến tranh Việt Nam đã kết thúc với thắng lợi của lực lượng giải phóng, điều đó có thể khẳng định, thời mà các nước lớn dùng sức mạnh để bóp nghẹt chủ nghĩa dân tộc đã chấm dứt”.

Nhìn lại những sự kiện nổi bật nhất mà Chủ tịch Hồ Chí Minh và dân tộc Việt Nam đã làm nên trong thế kỷ XX, để thấy nhận định của tờ Tiến lên của Sri Lanka: “Người (Hồ Chủ tịch) đã làm nên lịch sử hiện đại, là một trong những nhân vật cao quý nhất, đáng kính nhất của thời đại chúng ta. Sự lãnh đạo lâu dài và vẻ vang của Người trong cuộc đấu tranh giành tự do ở Việt Nam có ảnh hưởng không chỉ đối với Việt Nam mà còn ảnh hưởng với quá trình phát triển các sự kiện toàn thế giới”, Hay cảm nhận của sử gia người Mỹ Jules Archer và nhiều tờ báo, sử gia khác về lãnh tụ thiên tài của cách mạng Việt Nam trong việc “góp phần làm thay đổi dòng chảy lịch sử nhân loại” là hoàn toàn có cơ sở vững chắc của nó./.

Hà Anh