“Cao su gãy đổ hết do bão lũ, bà con tội lắm!”

Sinh ra tại Ba Vì, Hà Nội, thời gian làm phóng viên thường trú của VTV8 tại Quảng Bình, chứng kiến người dân nơi đây oằn mình chống chọi với những bất thường của thiên nhiên, mùa nắng nóng thì hạn hán, mùa mưa rét thì bão lũ, nhà báo Phùng Hiệp đã ấp ủ khát khao góp phần công sức nhỏ bé để giúp Quảng Bình biến nắng gió và bão lũ thành lợi thế phát triển kinh tế.

Anh tâm sự: “Năm 2013, hình ảnh tư liệu ghi lại, tôi thấy bão ở Quảng Bình to lắm, cây cao su gãy đổ hết, bà con tội lắm. Từ lúc đó tôi đã có mong muốn chọn loại cây phù hợp, giúp bà con chuyển đổi cây trồng để có kinh tế ổn định”.

Qua tìm hiểu được biết Sâm Bố Chính là cây bản địa của Việt Nam, được đánh giá là một vị thuốc quý với nhiều công dụng cho sức khỏe và là một sản vật tiến Vua của người dân châu Bố Chính. Cách đây khoảng 300 năm, thảo dược này đã được phát hiện và sử dụng đầu tiên tại châu Bố Chính, tức là phía Bắc tỉnh Quảng Bình ngày nay, và chỉ có tại châu Bố Chính, loại sâm này mới có thể đạt được chất lượng tuyệt vời nhất. Đặc biệt, đây là loại sâm duy nhất trong 21 loại sâm ở Việt Nam ưa nóng. Tuy nhiên, vì nhiều lý do, sâm Bố Chính bị thất truyền.

Thế là đầu năm 2016, tranh thủ những ngày nghỉ phép, Phùng Hiệp xách ba lô lên đường tìm hiểu về các mô hình trồng sâm Bố Chính với mục tiêu khôi phục cây sâm này trên đất Quảng Bình. Cứ nơi nào trồng Sâm là anh đến tham khảo. Sau hơn 1 năm đi đến nhiều vùng đất Tây Nguyên, Đồng Tháp, Vĩnh Phúc... tham quan rất nhiều mô hình, xin hạt giống về trồng, thấy lên đẹp, Phùng Hiệp quyết định kêu gọi anh em bạn bè ở Quảng Bình chung tay khôi phục lại sâm Bố Chính.

Trải qua không ít lần thất bại, nhưng với quyết tâm không từ bỏ, từ năm 2019 đến nay, Trung tâm nông nghiệp công nghệ cao Tuệ Lâm, nơi hội tụ những người đam mê và có khát vọng khôi phục loài sâm quý này, đã liên kết với nông dân trồng được hơn 50ha ở tỉnh Quảng Bình, và định hướng trong thời gian tới phát triển thêm 30ha.

Phùng Hiệp chia sẻ: “Ngoài xen canh gối vụ thì vụ chính của sâm Bố Chính là trồng sau khi mưa bão (tháng 10 - 11) và thu hoạch trước mùa mưa lũ (tháng 8 - 9), trồng ở bãi bồi ven sông, rất hợp với đất cát pha. Phương pháp canh tác này có thể này áp dụng cho nhiều vùng đất thường xuyên xảy ra lũ lụt trên địa bàn”.

Trao giá trị cho người nông dân

Xuất phát từ thực tiễn sản xuất, tiềm năng thị trường, được sự quan tâm, hỗ trợ của lãnh đạo tỉnh Quảng Bình, Trung tâm nông nghiệp công nghệ cao Tuệ Lâm đã mạnh dạn đầu tư thực hiện Dự án xây dựng chuỗi liên kết trồng, chế biến và tiêu thụ cây sâm Bố Chính tại tỉnh Quảng Bình. Dự án đã được Quảng Bình phê duyệt và chỉ đạo thực hiện.

Toàn bộ diện tích này được lắp đặt giàn tưới tự động nhập khẩu từ Thổ Nhĩ Kỳ, cùng với ứng dụng tiêu chuẩn VietGap, GACP-WHO để trồng, chăm sóc và thu hoạch nhằm tạo ra những sản phẩm sâm Bố Chính có chất lượng, an toàn và có giá thành hợp lý.

Cùng với đó, đơn vị đã chuyển đổi từ việc thuê người trồng sang liên kết với nông dân với mục tiêu giúp bà con nông dân tiếp cận được công nghệ, tự chủ trong sản xuất, có trách nhiệm với sản phẩm mình làm ra. Trung tâm cung cấp giống, quy trình sản xuất, kỹ thuật cho bà con với cán bộ kỹ thuật giám sát. Trung tâm ký cam kết bao tiêu toàn bộ sản phẩm cho người nông dân, đồng thời đưa các sản phẩm thô vào chế biến thành các sản phẩm có giá trị kinh tế và chất lượng cao; kết hợp với thực hiện tốt công tác tiếp thị, quảng bá thương hiệu, giới thiệu sản phẩm nhằm đảm bảo đầu ra cho bà con nông dân trồng sâm Bố Chính.

Ông Bùi Văn Điệp, hộ trồng sâm Bố Chính, xã Lý Trạch, huyện Bố Trạch cho biết: "Sau thời gian trồng thử nghiệm cây sâm Bố Chính, tôi thấy cây thích hợp với vùng đất Quảng Bình. Tôi mong muốn, sau khi thu hoạch loại sâm này sẽ có doanh nghiệp bao tiêu sản phẩm để tôi có thêm nguồn kinh phí phát triển rộng hơn về diện tích, nhằm tăng doanh thu hỗ trợ cho bà con nông dân cùng hợp tác trồng".

Theo thống kê, mỗi héc-ta trồng sâm Bố Chính thu hoạch được hơn 5 tấn. Ông Nguyễn Văn Phúc, hộ nông dân trồng sâm, cho biết, hơn 1 năm vừa qua, ông đã đưa vào trồng liên kết 1ha sâm Bố Chính và thu được lợi nhuận gần 150 triệu đồng/ha sau khi trừ các chi phí. Đây được xem là mô hình nông nghiệp công nghệ cao mang lại lợi nhuận cao tại địa phương.

Người nông dân đã lựa chọn sâm Bố Chính là cây trồng chính trên mảnh đất của mình. Thực tế sản xuất khẳng định được sâm Bố Chính đem lại lợi nhuận kinh tế cao hơn so với các loại cây trồng, hoa màu khác, không chỉ giúp bà con nông dân có cuộc sống ổn định hơn mà còn đưa người nông dân làm quen với mô hình sản xuất nông nghiệp công nghệ cao, hiện đại hóa quá trình trồng trọt, chuyên môn hóa loại hình sản xuất, tạo ra việc làm ổn định cho gần hàng trăm lao động địa phương, nhiều hộ gia đình tham gia vào chuỗi liên kết.

Định vị và khẳng định thương hiệu

Theo kết quả kiểm nghiệm của Trung tâm kiểm nghiệm độc lập quốc tế SGS Thụy Sỹ, sâm Bố Chính ở Quảng Bình có chứa nhiều hoạt chất quý, tốt cho sức khỏe như Saponin giúp ngăn ngừa một một số bệnh ung thư, kích thích miễn dịch tự nhiên, tạo giấc ngủ ngon; Phytosterol giúp điều hòa huyết áp; Omega 3, 6, 9 giúp ngăn ngừa các bệnh tim mạch, hỗ trợ điều trị các bệnh đường hô hấp; canxi, sắt giúp chắc xương, nâng cao tầm vóc,… Đặc biệt đây là loài sâm duy nhất trên thế giới chứa chất nhầy với tỷ lệ từ 35 - 40% có tác dụng chống lão hóa, làm chắc xương và đó chính là lý do sâm Bố Chính đã được các thái y triều Nguyễn đánh giá là vị thuốc quý với nhiều công dụng tốt cho sức khỏe.

Cty Tuệ Lâm cũng đầu tư bài bản cho xây dựng thương hiệu, bao bì, mẫu mã sản phẩm nên kiểu cách và hình thức bắt mắt, sang trọng. Hiện nay, Tuệ Lâm đang có gần 20 showroom sâm Bố Chính trên khắp cả nước để mọi người dù ở đâu cũng có thể tiếp cận gần hơn và sử dụng được nguồn dinh dưỡng quý của Quảng Bình, đồng thời đây cũng chính là thể hiện niềm tự hào của sâm Việt.

Có thể nói, bà con nông dân Quảng Bình đã và đang làm giàu từ việc trồng sản vật của quê hương. Không chỉ có giá trị kinh tế mà còn mang ý nghĩa về mặt lịch sử, sâm Bố Chính từ một sản vật bị thất truyền ngay tại mảnh đất sinh ra nó, nay đã quay trở lại, đang cùng người dân Quảng Bình khẳng định vị trí, chất lượng của sâm Bố Chính Tuệ Lâm - Sản vật tiến Vua - Sản vật của người nông dân Quảng Bình.