Sau hơn 2 tuần tăng cường kiểm tra, giám sát hoạt động kinh doanh xăng dầu tại thị trường nội địa cho thấy, về cơ bản thị trường vẫn đáp ứng đủ nguồn cung và không có hiện tượng đầu cơ, găm hàng. Tuy nhiên, Bộ Công Thương thừa nhận đang tồn tại những khó khăn của DN kinh doanh xăng dầu; có tình trạng cửa hàng đóng cửa, ngừng bán, xin nghỉ kinh doanh… và lên tiếng khẳng định: Từ đầu năm đến nay, Bộ Công Thương đã nhiều lần đề nghị Bộ Tài chính xem xét, tính toán lại chi phí kinh doanh xăng dầu song đến nay vẫn chưa được giải quyết.

Chiết khấu thấp, thậm chí là chiết khấu “0 đồng” từ đầu mối, thương nhân phân phối cho các DN bán lẻ xăng dầu trong hệ thống của mình là thực tế đã diễn ra tại thị trường xăng dầu ở nhiều thời điểm. Với lý do “chia sẻ rủi ro”, khó khăn chung của thị trường trước biến động bất thường của giá dầu thế giới. Tuy nhiên, việc chiết khấu bán hàng không lợi nhuận, thậm chí để có hàng bán, DN bán lẻ phải bỏ thêm tiền thuê phương tiện vận chuyển xăng dầu về bán. Hàng loạt các khoản chi phí nhân công, vận hành cửa hàng, lỗ chồng lỗ… khiến nhiều DN không thể trụ được.

Nguyên nhân được ông Bùi Ngọc Bảo - Chủ tịch Hiệp hội xăng dầu Việt Nam chỉ ra, là do cơ cấu giá đã lỗi thời, những chi phí trong công thức tính giá xăng dầu được áp dụng “cứng” từ năm 2014 nhưng đến nay vẫn chưa được rà soát và hiệu chỉnh lại.

“Có những phụ phí của DN bắt đầu xuất hiện từ tháng 7/2022 đáng lẽ phải áp dụng nhưng chưa điều chỉnh kịp thời, nên phụ phí vẫn được tính từ đầu năm năm trước dẫn đến việc tính thiếu cho các doanh nghiệp. Đối với mặt hàng xăng tính phụ phí trên cơ sở giá dầu/giá xăng chỉ có 85 USD/thùng, nhưng trong quý I và hiện tại đã hơn 110-120 USD/thùng. Những phụ phí trong công thức giá không theo kịp - dẫn đến việc các DN đầu mối thiếu phần chi phí, thay bằng đối với mặt hàng xăng trước đây quy định là 1.300 đồng bao gồm 300 đồng là lợi nhuận định mức thì bây giờ chỉ còn có 900 đồng nên tác động trực diện đến các đầu mối”, ông Bảo cho biết.

Theo lý giải của Bộ Công Thương, ngay từ thời điểm tháng 2/2022 đề xuất Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Tài chính rà soát và tính toán lại các mức chi phí trong cơ cấu tính giá cả cơ sở mặt hàng xăng dầu như mức chi phí kinh doanh định mức, lợi nhuận định mức… nhằm tháo gỡ khó khăn cho DN.

Tiếp đó, vào tháng 7/2022, Bộ Công Thương đề nghị Bộ Tài chính căn cứ các quy định tại các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành, tổng hợp, rà soát, đánh giá từ báo cáo chi phí đưa xăng dầu từ nước ngoài về cảng Việt Nam, báo cáo tổng hợp premium trong nước, chi phí đưa xăng dầu từ nhà máy lọc dầu trong nước về đến cảng của các thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu để thực hiện điều chỉnh, thông báo một số khoản chi phí định mức trong giá cở sở xăng dầu cho phù hợp với thực tế phát sinh và quy định hiện hành.

Đến tháng 8 vừa qua, khi thị trường xăng dầu tiếp tục có nhiều biến động phức tạp, một số cửa hàng bán lẻ xăng dầu ngừng bán hàng, một số DN đề xuất với Sở Công Thương về việc tạm dừng kinh doanh do khó khăn về nguồn hàng và không bảo đảm lợi nhuận kinh doanh, Bộ Công Thương tiếp tục có ý kiến với Bộ Tài chính về việc điều chỉnh một số khoản chi phí trong giá cơ sở xăng dầu.

Tuy nhiên, đến nay Bộ Tài chính mới chỉ điều chỉnh đối với mức chi phí đưa xăng dầu từ nước ngoài về Việt Nam theo thực tế, chưa điều chỉnh mức premium trong nước và chi phí đưa xăng dầu từ nhà máy lọc đầu trong nước về đến cảng theo thực tế rà soát.

Đây cũng là một trong những nguyên nhân khiến giá xăng dầu trong nước chưa phản ánh đầy đủ các chi phí kinh doanh xăng dầu, dẫn đến việc phân bố mức chiết khấu trong hệ thống kinh doanh xăng dầu bị hạn chế, nhiều cửa hàng bán lẻ xăng dầu không có chiết khấu để bảo đảm bù đắp chi phí và duy trì hoạt động kinh doanh, bảo đảm cung ứng xăng dầu liên tục cho thị trường.

Từ thực trạng đó, để mức chiết khấu trong hệ thống phân phối xăng dầu được duy trì phù hợp, bảo đảm bù đắp chi phí và duy trì hoạt động kinh doanh, cung ứng xăng dầu cho thị trường, giảm bớt khó khăn cho các DN kinh doanh xăng dầu, Bộ Công Thương đề nghị Bộ Tài chính sớm rà soát và gửi thông báo áp dụng mức chi phí đưa xăng dầu trong nước về đến cảng và premium trong nước, theo mức phù hợp với thực tế phát sinh thời gian vừa qua để bảo đảm tính đúng, tính đủ trong giá cơ sở xăng dầu theo quy định hiện hành.

Tại cuộc họp trực tuyến với các đầu mối kinh doanh xăng dầu, Hiệp hội xăng dầu Việt Nam và Sở Công Thương 63 tỉnh, thành cuối tháng 8, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên tiếp tục đề nghị các Bộ, các ngành hữu quan quan tâm nghiên cứu, xem xét mức phí đưa xăng dầu về Việt Nam để bảo đảm các DN đưa xăng dầu về nước không phải chịu gánh phí quá cao. Đồng thời đề nghị nâng mức chiết khấu trong kinh doanh xăng dầu trong cơ cấu thành giá của mặt hàng xăng dầu, tạo điều kiện cho các đơn vị kinh doanh xăng dầu, nhất là đơn vị bán lẻ và thương nhân phân phối không bị thiệt…

Tại cuộc họp Tổ điều hành thị trường trong nước thường kỳ tháng 8 diễn ra mới đây, Tổ điều hành thị trường trong nước lại tiếp tục đề nghị Bộ Tài chính sớm rà soát và gửi thông báo cho Bộ Công Thương về việc áp dụng mức chi phí đưa xăng dầu trong nước về đến cảng và premium trong nước theo mức phù hợp với thực tế phát sinh thời gian vừa qua để bảo đảm tính đúng, tính đủ trong giá cơ sở xăng dầu theo quy định hiện hành; Đồng thời khẳng định “nếu giải quyết được vấn đề này sẽ gỡ khó được rất nhiều cho DN kinh doanh xăng dầu”./.

Nguyên Long/VOV1