Sau hơn 10 năm triển khai thực hiện, Luật HTX năm 2012 đã bộc lộ nhiều bất cập cần sửa đổi để phù hợp với thực tiễn hoạt động. Do vậy, việc Quốc hội lấy ý kiến đồng đảo nhân dân về Luật HTX (sửa đổi) nhằm hoàn thiện hơn, giúp KTTT, HTX ngày phát triển nhanh, bền vững.

Dẫn lại lời Bác Hồ về KTTT, HTX, đại biểu Phạm Thị Hồng Yến, Uỷ viên Thường trực Uỷ ban Kinh tế của Quốc hội nhân mạnh, vấn đề HTX được Chủ tịch Hồ Chí Minh đề cập một cách có hệ thống, từ những ý tưởng mang tính chất lý luận đến những bài nói, bài viết sau này tuy mang tính chất chỉ đạo thực tiễn nhiều hơn nhưng đều chứa đựng quan điểm nhất quán về vai trò to lớn của HTX đối với đồng bào ta, nhất là vùng nông thôn, nông nghiệp.

Theo đánh giá của đại biểu, HTX là tổ chức hợp tác tự nguyện giữa những người dân với nhau và đã được định trong Luật. Khái niệm HTX được sử dụng thường xuyên trong công tác truyền thông, tuyên truyền, kể cả pháp luật dẫn chiếu đều thuận lợi và gần gũi với người dân. Do vậy, việc giữ nguyên tên Luật là Luật HTX một mặt vẫn bảo đảm bao quát mở rộng phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng đối với các loại hình hợp tác xã, mặt khác tránh việc thay đổi tên gọi dẫn đến các chi phí xã hội và hệ lụy phát sinh liên quan chưa đánh giá tác động hết được.

Về một số nội dung cụ thể, đại biểu cho rằng: “Điều 19 của dự thảo Luật quy định chính sách của Nhà nước về phát triển các tổ chức kinh tế hợp tác, với hàng loạt chính sách hỗ trợ về phát triển nguồn nhân lực, thông tin tư vấn; tiếp cận mặt bằng sản xuất kinh doanh; thuế, phí và lệ phí; tín dụng, bảo hiểm; ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; xây dựng thương hiệu, xúc tiến thương mại và đầu tư; xây dựng kết cấu hạ tầng, trang thiết bị…”

Cơ bản đồng tình về sự cần thiết phải có các chính sách để hỗ trợ phát triển các tổ chức kinh tế hợp tác, song đại biểu cũng cho rằng, nội dung các chính sách này cần được cân nhắc cho phù hợp với các chính sách hỗ trợ dành cho doanh nghiệp vừa và nhỏ để tạo môi trường kinh doanh bình đẳng, lành mạnh, và cũng phù hợp với quy định tại khoản 5, Điều 16 của dự luật này là các chính sách hỗ trợ của Nhà nước đối với tổ chức kinh tế hợp tác không thấp hơn chính sách hỗ trợ đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Đại biểu cũng đề nghị cần có những quy định cụ thể về tiêu chí lựa chọn đối tượng được Nhà nước cơ động hỗ trợ, tránh tình trạng hỗ trợ dàn trải và thiếu hiệu quả, thậm chí trong quá trình thực hiện cũng sẽ phát sinh tình trạng thành lập hợp tác xã mang tính trá hình để trục lợi các chính sách.

Khoản 2 Điều 17 quy định về những đối tượng tổ chức kinh tế hợp tác được ưu tiên hưởng chính sách hỗ trợ như có nhiều thành viên là người khuyết tật, đồng bào dân tộc thiểu số hơn; có phụ nữ làm quản lý, có nhiều thành viên là nữ hoặc sử dụng nhiều lao động nữ hơn; hoạt động thuộc địa bàn kinh tế xã hội khó khăn và đặc biệt khó khăn theo quy định của Nhà nước…

Theo đại biểu, quy định như trong dự thảo Luật mang tính chung chung, để có cơ chế, chính sách hỗ trợ thì phải có định lượng cụ thể, nếu không sẽ dễ phát sinh khó khăn trong quá trình triển khai thực hiện.

Điều 15 của dự thảo Luật quy định về việc phân loại HTX, theo đó HTX được phân loại siêu nhỏ, nhỏ vừa và lớn dựa trên 2 tiêu chí: số lượng thành viên chính thức; doanh thu hoặc tổng nguồn vốn.

Đại biểu cũng đề nghị phân loại HTX theo 3 tiêu chí, gồm: số lượng thành viên, tổng số vốn và doanh thu, tương tự như quy định áp dụng đối với phân loại doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Bản thân HTX là một tổ chức kinh tế thì phải có cả nguồn vốn và doanh thu, như vậy mới thỏa đáng. Đồng thời, cũng đề xuất ngoài phân loại hợp tác xã dựa trên quy mô hoạt động, số lượng thành viên, tổng nguồn vốn, lợi nhuận thì cần nghiên cứu phân loại theo 2 tiêu chí: HTX nông nghiệp và HTX phi nông nghiệp (trong đó có HTX tín dụng, HTX giao thông, HTX xây dựng…). Đại biểu cho rằng, việc phân loại theo lĩnh vực kinh doanh như trên bảo đảm tính khoa học và thuận tiện cho việc thiết kế chính sách đối với từng loại hình HTX.

Đại biểu cũng cho rằng không nên quy định cứng việc thành viên chính thức của HTX thì phải sử dụng sản phẩm, dịch vụ của HTX, mà chỉ nên quy định khuyến khích là thành viên HTX sử dụng sản phẩm, dịch vụ của HTX.