Năm 2023, Cục Hải quan tỉnh Quảng Ninh chủ trì bắt giữ 199 vụ buôn lậu, gian lận thương mại trị giá 5.863 triệu đồng; chuyển kiến nghị khởi tố 4 vụ và 5 đối tượng. Công nghệ thông tin tiếp tục là công cụ hữu hiệu phục vụ công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại. Đây là nội dung được ông Trịnh Văn Nhuận - Phó Cục trưởng Cục Hải quan tỉnh Quảng Ninh - chia sẻ với phóng viên Báo Tiếng nói Việt Nam.

Thưa ông, Hải quan Quảng Ninh đã ứng dụng công nghệ thông tin trong các hoạt động như thế nào?

Báo cáo của UBND tỉnh Quảng Ninh cho thấy Hải quan tỉnh Quảng Ninh là một trong đơn vị triển khai tốt việc ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) với hệ thống thông quan điện tử từ năm 2014, đến nay 100% thủ tục được thực hiện trên hải quan điện tử. Ngoài ra, tại Hải quan Quảng Ninh còn có một loạt thủ tục khác thực hiện trên cổng dịch vụ công trực tuyến như thủ tục đối với phương tiện xuất nhập cảnh, thủ tục hoàn thuế, các thủ tục quyết toán. Trong quá trình thực hiện đôi lúc hệ thống quá tải đường truyền nên chuyển dữ liệu chậm trễ một chút. Chúng tôi đang liên hệ với các nhà mạng cung cấp đường truyền để mở rộng, nâng cấp thì lúc đó sẽ nhanh hơn.

Năm 2023 một số bộ, ngành bổ sung thủ tục hành chính do các bộ, ngành mình phụ trách lên Cổng Dịch vụ công quốc gia nên thuận lợi hơn một phần cho doanh nghiệp. Tất nhiên khối lượng dịch vụ hiện nay chưa đạt được kỳ vọng của cơ quan hải quan, chúng tôi mong muốn toàn bộ thủ tục liên quan đến việc cấp giấy phép, đến hàng hóa xuất khẩu được các bộ, ngành đưa hết lên Cổng Dịch vụ công quốc gia để tạo thuận lợi hơn cho công tác kiểm tra, giám sát.

Hải quan Quảng Ninh hiện nay được trang bị máy móc như thế nào để phục vụ cho công tác kiểm tra, kiểm soát, thưa ông?

Đó là vấn đề mà Hải quan Quảng Ninh cũng như ngành hải quan đang quan tâm với xu thế tự động hóa và phân luồng hải quan, phân luồng tờ khai, trong đó,  luồng đỏ sẽ phải kiểm tra cả hồ sơ và hàng hóa. Chúng tôi đã thực hiện rất tốt chủ trương của ngành, áp dụng quản lý rủi ro trong thủ tục hải quan. Tỷ lệ luồng đỏ của Hải quan Quảng Ninh năm vừa rồi chỉ hơn 3 %. Để đạt được tỷ lệ luồng đỏ thấp thì cần máy móc, thiết bị hỗ trợ, UBND tỉnh Quảng Ninh cũng kiến nghị với Tổng cục Hải quan sớm, khẩn cấp đầu tư một số thiết bị máy móc để phục vụ cho việc kiểm tra. Nhờ đó Hải quan Quảng Ninh được trang bị nhiều máy móc đáp ứng yêu cầu hiện đại hóa, tuy nhiên không phải tất cả các cửa khẩu đã như kỳ vọng. Chúng tôi đề xuất Tổng cục Hải quan quan tâm rà soát, bổ sung một số trang thiết bị, đặc biệt là thiết bị phát hiện ma túy, dụng cụ chuẩn hóa để xác định hàng hóa kích thước nhỏ, đặc biệt Tổng cục Hải quan đã đồng ý chuyển máy soi container từ cảng Cái Lân ra Móng Cái để phục vụ soi chiếu đối với hàng hóa xuất khẩu và nhập khẩu tại cửa khẩu Móng Cái. Đây là một hành động rất kịp thời vì thương mại với Trung Quốc đang hồi phục trở lại sau Covid-19, lượng container qua cửa khẩu Móng Cái nhiều hơn cảng Cái Lân. Từ tháng 6/2023 đến nay, kể từ khi được chuyển về Móng Cái, máy soi container đã phát huy tốt hiệu quả trong việc phòng ngừa, ngăn chặn những ý đồ gian lận thương mại và những khai báo không trung thực, hỗ trợ đắc lực cho công tác kiểm tra thực tế hàng hóa, giúp cơ quan hải quan nâng cao hiệu quả, năng suất kiểm tra nhanh hơn, chính xác hơn.

Những trang thiết bị đó hỗ trợ ra sao trong công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại của Hải quan Quảng Ninh, thưa ông?

Khi cơ quan hải quan tạo thuận lợi cho hàng hóa xuất nhập khẩu thì cũng có nghĩa là nguy cơ rủi ro, nguy cơ các doanh nghiệp lợi dụng để gian lận thương mại tăng lên. Để ngăn chặn tình trạng này, cơ quan hải quan đã tăng cường đẩy mạnh công tác quản lý rủi ro, áp dụng quản lý rủi ro trong nghiệp vụ hải quan. Chúng tôi tăng cường thu thập, phân tích thông tin để đánh giá mức độ rủi ro cho từng lô hàng. Thông qua việc ứng dụng CNTT, máy tính sẽ dựa trên thông tin nhập liệu để phân loại, chỉ dẫn luồng xanh, luồng đỏ, luồng vàng, những lô hàng có rủi ro cao thì xếp vào luồng đỏ và cơ quan hải quan sẽ kiểm tra trực tiếp toàn bộ, hỗ trợ đắc lực cho công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại.

Chúng tôi có kế hoạch rất cụ thể, xác định rõ mặt hàng trọng điểm, đối tượng trọng điểm, địa bàn có thể xảy ra nguy cơ gian lận buôn lậu, phân công, giao nhiệm vụ và áp dụng các biện pháp nghiệp vụ cần thiết để kiểm soát. Trong năm 2023 bắt giữ được 199 vụ, trị giá khoảng 5,9 tỷ đồng; so với năm 2022 thì tăng 5 % về số vụ và tăng 15 % về trị giá. Trong bối cảnh hậu Covid-19 và đường biên giới phía bạn kiểm soát chặt bằng hàng rào thép thì kết quả công tác chống buôn lậu 2023 của hải quan Quảng Ninh được đánh giá rất là tốt.

Năm 2024 này cũng trên tinh thần nhận diện gian lận thương mại nhiều thủ đoạn tinh vi hơn, các đối tượng cũng mới, đặc biệt là với xu hướng của thương mại điện tử, của buôn bán qua đường biển thì chúng tôi tập trung vào những phương thức mới đó, có những biện pháp cụ thể để triển khai thực hiện và phân công nhiệm vụ rất rõ ràng cho từng đơn vị, từng cá nhân phụ trách, từng mảng, từng lĩnh vực. Tăng cường công tác phối hợp với các đơn vị chức năng cũng như dựa vào nhân dân để phát huy tốt công tác chống gian lận thương mại, chống buôn lậu và vận chuyển trái phép hàng hóa các biên giới.

Trong mọi hoạt động, ngoài sự hỗ trợ của máy móc thì yếu tố con người là rất quan trọng. Thực tế là đã có những cán bộ hải quan ở nơi này nơi kia nhúng chàm. Vậy thì đối với hoạt động kiểm tra, kiểm soát cũng như chống buôn lậu, gian lận thương mại ở Hải quan Quảng Ninh, yếu tố con người được coi trọng như thế nào?

Chúng tôi xác định rõ máy móc, thiết bị có hiện đại mà con người mà không theo được thì cũng không khai thác hiệu quả. Cho nên công tác đào tạo, bồi dưỡng luôn được hải quan tỉnh Quảng Ninh quan tâm và thực hiện thường xuyên hằng năm. Ngay từ đầu năm 2024 là chúng tôi đã có kế hoạch tập huấn, đào tạo cho từng lực lượng, trong đó có lực lượng chống buôn lậu. Yêu cầu của công tác này là cần cán bộ có phẩm chất đạo đức tốt, có trách nhiệm và nhiệt tình trong công việc. Chúng tôi đề ra một số nghiệp vụ mới cần phải học tập, bồi dưỡng, tập huấn cho anh em. Song song với việc tập huấn, đào tạo nâng cao trình độ, chúng tôi như cập nhật kiến thức mới, các thủ đoạn mới của đối tượng buôn lậu để nâng cao năng lực của cán bộ, công chức. Các bài đánh giá được thực hiện trên hệ thống máy tính rất khách quan, chính xác và chúng tôi đảm bảo yêu cầu cán bộ, công chức khi được giao nhiệm vụ thì phải nắm chắc về nghiệp vụ, nắm chắc địa bàn và có phẩm chất đạo đức tốt.

Xin cảm ơn ông./.