Năm 2011, Thủ tướng Chính phủ ký quyết định công nhận ngày 11/4 hằng năm là “Ngày Hợp tác xã Việt Nam”. Một hoạt động đáng chú ý trong năm 2019 là Hội chợ xúc tiến thương mại hợp tác xã (HTX) 2019 nhằm giới thiệu và tôn vinh thành quả của các HTX Việt Nam.

Thưa ông, trong những năm gần đây, Liên minh HTX Việt Nam đặc biệt chú trọng tới công tác xúc tiến thương mại (XTTM), tìm kiếm thị trường cho sản phẩm của các HTX, điển hình là Hội chợ xúc tiến thương mại HTX. Thành công của hoạt động xúc tiến thương mại đối với HTX được ghi nhận như thế nào?

Hoạt động XTTM là một trong những nhiệm vụ chính của hệ thống liên minh HTX từ Trung ương đến các tỉnh, thành, đồng thời cũng là nhu cầu thiết yếu để tạo điều kiện cho các HTX phát triển sản xuất kinh doanh, tiêu thụ được sản phẩm và làm ăn có lãi, hoạt động có hiệu quả.

Liên minh HTX coi đây là một trong những công việc trọng tâm, có tính chất đột phá đối với công tác hỗ trợ HTX phát triển. Chúng tôi thực hiện nhiều công việc. Thứ nhất là tổ chức các hội chợ hằng năm cấp quốc gia, năm 2018 tổ chức tại Hà Nội, 2019 tổ chức tại TP.HCM, để quảng bá, tạo điều kiện cho các HTX xúc tiến các hoạt động mua bán sản phẩm, quảng bá sản phẩm, đàm phán ký kết các hợp đồng tiêu thụ sản phẩm với các doanh nghiệp trong nước, với các thị trường lớn như Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng, Cần Thơ... Hội chợ 2019 mở rộng XTTM với các doanh nghiệp (DN), các tổ chức quốc tế với 400 gian hàng, trong đó là 300 gian hàng của các HTX thuộc 63 tỉnh, thành phố, mỗi địa phương có 5 - 10 gian hàng. Có khoảng trên 50 gian hàng của các doanh nghiệp trong nước và quốc tế với trên 20 doanh nghiệp quốc tế. Hàng hóa HTX mang vào hội chợ để quảng bá, để mua bán là những hàng hóa chất lượng cao, những sản phẩm làm được thương hiệu. 

Trong Hội chợ này, sự kiện chính là sự kiện XTTM cho thị trường TP.HCM với chủ đề “HTX với thị trường TP.HCM” mà chủ trì là UBND TP.HCM phối hợp với Liên minh HTX cùng với các sở, ngành của thành phố. Các HTX trên địa bàn cả nước và các doanh nghiệp trong nước, quốc tế cùng tham gia. Trong 4 ngày hội chợ, các HTX sẽ tìm kiếm các đối tác là doanh nghiệp trong nước, quốc tế để đàm phán, thỏa thuận, ký kết hợp đồng. Mục tiêu chính của chúng tôi là làm sao tăng cường XTTM, giao dịch, ký kết hợp đồng giữa các HTX và DN trong và ngoài nước cũng như giữa các HTX với nhau. Hội chợ năm 2018 có tới trên 200 hợp đồng giao dịch được ký kết với doanh số gần 1.000 tỉ đồng. Năm nay chúng tôi phấn đấu đạt gấp đôi mức đó vì chất lượng hàng hóa tăng lên, số lượng và chủng loại hàng hóa cũng tăng. Đặc biệt là chương trình OCOP (mỗi làng một sản phẩm) đã tạo nên nguồn hàng hóa dồi dào hơn cho hội chợ.

Một trong những mục tiêu mà Liên minh HTX Việt Nam đang phấn đấu là mỗi xã một HTX và các tổ hợp tác, HTX tham gia nhiều hơn nữa vào chuỗi giá trị chung. Đến nay mục tiêu đó được thực hiện như thế nào?

Chúng tôi đã hưởng ứng và triển khai rất quyết liệt chương trình này của Chính phủ cũng như đáp ứng nhu cầu của HTX. Chúng tôi đã thành lập Trung tâm xúc tiến thương mại và đầu tư để thực hiện hỗ trợ HTX lo đầu ra cho sản phẩm HTX, củng cố Trung tâm xúc tiến KHCN và môi trường, củng cố Quỹ hỗ trợ phát triển để hỗ trợ cho các HTX thành viên, sản xuất những sản phẩm gắn với các sản phẩm chủ lực của làng đó, xã đó, của huyện và tỉnh đó, để gắn với những chuỗi giá trị của thị trường ở trong nước và quốc tế, tiêu thụ thuận lợi và đảm bảo khả năng cạnh tranh. Năm 2019 đang triển khai quyết liệt xây dựng 63 mô hình HTX sản xuất gắn với chương trình OCOP, gắn với sản phẩm chủ lực địa phương và gắn với chuỗi giá trị ở thị trường trong nước và quốc tế để nhân rộng mô hình này lên. Chúng tôi cũng triển khai dự án thực hiện thương mại điện tử, làm sao để hình ảnh sản phẩm HTX được xuất hiện trên các trang thương mại điện tử. Chúng tôi cũng đang làm việc với Bộ Công Thương, đặc biệt là được sự ủng hộ của Cục XTTM đối với hoạt động XTTM của Liên minh HTX Việt Nam, làm sao để tổ chức được hội chợ XTTM cho các hợp tác xã ở thị trường nước ngoài. Lựa chọn những sản phẩm có đủ điều kiện để đưa lên các trang thương mại điện tử lớn của quốc tế như Amazon hay Alibaba.

Theo đánh giá của ông, hiệu quả công tác XTTM đối với các HTX hiện nay như thế nào?

Hiệu quả mới đang ở bước đầu bởi nguồn lực Liên minh HTX có hạn, nguồn lực Nhà nước bố trí cũng hạn chế. Nguồn lực chủ yếu hiện nay là nguồn lực của HTX và nguồn lực của thị trường, xã hội hóa. Bước đầu sản phẩm của HTX có chất lượng, đảm bảo an toàn thực phẩm đã được quảng bá và giao dịch, tiêu thụ qua các kênh hỗ trợ của Liên minh, chẳng hạn tham gia hội chợ trong và ngoài nước, hay qua việc chúng tôi trực tiếp giới thiệu sản phẩm của họ ra thị trường. Thông qua Trung tâm XTTM của Liên minh HTX Việt Nam, việc ký kết hợp đồng tiêu thụ sản phẩm được bài bản và thuận lợi hơn. 

Năm nay cùng với Hội chợ, Liên minh HTX Việt Nam tổ chức “Diễn đàn Pháp lý Liên minh HTX Quốc tế khu vực châu Á - Thái Bình Dương” với sự tham gia của 32 quốc gia châu Á - Thái Bình Dương nên chúng tôi cũng coi đây là cơ hội để các HTX tiếp xúc với các đối tác trong châu lục. Thông qua Hội chợ, chúng tôi cũng thu thập thông tin cần thiết về số lượng người tham gia, người giao dịch, số lượng giao dịch, số lượng hàng bán để đánh giá tiềm năng của thị trường, về số lượng sản phẩm và chất lượng hàng hóa của các HTX, đánh giá tình hình phát triển của các HTX, về sự tiến bộ cũng như khả năng đáp ứng nhu cầu thị trường trong nước. Đánh giá xem người tiêu dùng và các kênh phân phối quan tâm như thế nào đến sản phẩm HTX. 

Chúng tôi cũng nhận được khá nhiều các đơn hàng của các tập đoàn và siêu thị lớn trong nước, kênh phân phối các sản phẩm thực phẩm Halal dành cho cộng đồng Hồi giáo, một số nước châu Âu... tạo điều kiện kết nối cho họ làm ăn với HTX tạo nên chuỗi giá trị lớn. Việc tổ chức hoạt động XTTM HTX là một hoạt động thiết yếu, đột phá mà bà con và các HTX rất cần, nó góp phần xây dựng chuỗi giá trị bền vững cho các HTX trong và ngoài nước, góp phần khắc phục tình trạng được mùa rớt giá trong thời gian qua, thị trường và người dân cũng nhìn thấy được sức phát triển của các HTX, khắc phục mặc cảm về HTX kiểu cũ. 

Năm nay ngoài hội chợ toàn quốc chúng tôi dự kiến sẽ làm một số hội chợ cấp vùng hoặc hội chợ theo ngành hàng. Trong các chuyến thăm và làm việc ở nước ngoài của Liên minh các HTX Việt Nam thì 3/4 thời gian chúng tôi sẽ dành cho XTTM, học tập kinh nghiệm. Năm 2018, Liên minh HTX đi công tác Hàn Quốc 5 ngày được 14  biên bản ghi nhớ và hợp đồng

Theo ông, để XTTM cho kinh tế hợp tác một cách hiệu quả thì điều kiện cần và điều kiện đủ là gì?

Trước hết, các HTX phải khai thác các lợi thế, các sản phẩm đặc sản truyền thống của địa phương cũng như của làng xã mình, những lợi thế về thổ nhưỡng, về khí hậu, về tay nghề truyền thống... làm ra những sản phẩm có khả năng cạnh tranh và có thể tiêu thụ trên thị trường, với số lượng, chất lượng và giá cả mà thị trường chấp nhận được, cả ở trong và ngoài nước. Thứ hai, những sản phẩm này cần phải làm được thương hiệu, làm được truy xuất nguồn gốc và cần được bảo đảm sở hữu trí tuệ để có những chứng chỉ phù hợp, lưu thông thuận lợi. Thứ ba, Nhà nước cũng cần có những chính sách hỗ trợ cho các HTX, đi cùng với đó là nguồn lực để đẩy mạnh XTTM các sản phẩm của các HTX. Thứ tư, hệ thống liên minh HTX là phải tổ chức tốt dịch vụ công này, để sử dụng nguồn lực của Liên minh, huy động các nguồn lực xã hội hóa, và kết nối được các sản phẩm HTX với người tiêu dùng trong và ngoài nước. Phải cố gắng đổi mới cách làm, không phải chỉ tiếp tục cách làm truyền thống như trước đây, nghĩa là bên cạnh tổ chức hội chợ thì chúng tôi cố gắng đẩy mạnh hoạt động thương mại điện tử, làm sao tất cả những sản phẩm của HTX có thương hiệu phải được quảng bá và tạo điều kiện giao dịch trên các trang thương mại điện tử, để đến với các kênh phân phối, đến với người tiêu dùng một cách nhanh nhất và hiệu quả nhất.

Xin trân trọng cảm ơn ông!

Thu Thùy - Bùi Cư thực hiện