Hiện nay đã bắt đầu vào thời điểm chính vụ thu hoạch mặt hàng thanh long để tiêu thụ và xuất khẩu. Tại khu vực cửa khẩu Tân Thanh (tỉnh Lạng Sơn) và cửa khẩu Kim Thành (tỉnh Lào Cai) những ngày qua đã xuất hiện tình trạng ùn ứ nông sản các loại xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc, trong đó có thanh long.

Hàng trăm xe nông sản còn ùn ứ

Là cửa khẩu chủ yếu xuất khẩu nông sản, đặc biệt là hoa quả của Việt Nam sang thị trường Trung Quốc, cứ vào dịp cuối năm hàng nông sản xuất khẩu qua cửa khẩu Tân Thanh tăng đột biến. Trong quý III/2019, dù lượng hàng hóa nông sản, trái cây xuất khẩu giảm nhiều so với cùng kỳ, nhưng số lượng phương tiện chở hàng xuất nhập khẩu thông quan trung bình khoảng 80-150 xe/ngày.

Bà Vũ Thị Nguyệt, Công ty Xuất khẩu nông sản Thanh Hải - Lạng Sơn cho biết, công ty thường xuyên xuất khẩu hàng nông sản, hoa quả tươi theo mùa, thanh long, nhãn, chuối,... sang Trung Quốc. Hiện số lượng hàng ra cửa khẩu Tân Thanh rất đông 80-150 xe/ngày. Dù các cơ quan hải quan, biên phòng, bến bãi đều tạo điều kiện rất lớn cho doanh nghiệp như các điều kiện thông quan, mở thêm giờ thông quan...nhưng tình trạng ùn ứ vẫn chưa được giải quyết dứt điểm.

“Hàng hóa nông sản, chủ yếu là thanh long ùn ứ tại cửa khẩu Tân Thanh từ ngày 15 đến nay đã gây thiệt hại rất lớn cho doanh nghiệp. Hiện doanh nghiệp đang tồn tại đây hơn 100 xe trong khi hàng nông sản tụt giá 15-20 NDT/hộp, mỗi xe tính ra thiệt hại 30-50 triệu đồng/ngày”, bà Nguyệt nói.

Báo cáo của Sở Công Thương tỉnh Lạng Sơn cho biết, từ ngày 15/10 đến nay, lượng hàng hóa dồn về cửa khẩu Tân Thanh tăng đột biến (khoảng trên 250 xe/ngày), chủ yếu là các mặt hàng thanh long và một số mặt hàng nông sản khác từ các tỉnh có diện tích trồng thanh long tập trung đã vào vụ thu hoạch, nhu cầu xuất khẩu mặt hàng trên và các loại nông sản khác đang tăng cao.

Ông Nông Hải Thăng, Phó giám đốc Trung tâm quản lý cửa khẩu Tân Thanh - Cốc Nam cho biết, sở dĩ có tình trạng nông sản ùn ứ tại cửa khẩu là do từ ngày 12/10, lực lượng hải quan Trung Quốc đưa vào áp dụng hệ thống kiểm tra, giám sát toàn bộ quy trình hàng hóa nhập khẩu.

Theo đó, lực lượng chức năng phía Trung Quốc tăng cường kiểm tra, giám sát tại cổng kiểm soát số 1 đối với phương tiện ô tô, kể cả xe không hàng và xe có hàng của Việt Nam qua cửa khẩu Tân Thanh vào Trung Quốc.

“Thời gian kiểm tra mất khoảng 6-7 phút/xe (trước đây chỉ mất không quá 2 phút/xe), do đó lượng xe hàng xuất khẩu trong ngày chỉ đạt tối đa 120-150 xe/ngày (trước đây cao điểm là 300 xe/ngày), dẫn đến không đáp ứng được lưu lượng hàng về cửa khẩu, gây nên ùn ứ cục bộ. Tính đến hết ngày 21/10, lượng phương tiện còn ùn ứ tại cửa khẩu khoảng 470 xe”, ông Thăng cho biết.

Cần sự chủ động từ phía các doanh nghiệp xuất khẩu

Để giải quyêt tình trạng ùn ứ nông sản tại cửa khẩu, mới đây, tỉnh Lạng Sơn đã tiến hành trao đổi, làm việc với phía Trung Quốc đề nghị đẩy nhanh tiến độ kiểm tra, giám sát; không thực hiện kiểm tra tại cổng cửa khẩu mà thực hiện khi xe hàng đã vào bãi tập kết, đồng thời kéo dài thời gian làm thủ tục đến 21 giờ hàng ngày (giờ Hà Nội) để tạo thuận lợi cho hàng hóa xuất nhập khẩu hai bên, tránh thiệt hại cho doanh nghiệp.

Phía Trung Quốc cũng đã thống nhất có biện pháp đẩy nhanh hơn tiến độ làm các thủ tục, xem xét cho phép các phương tiện nhập cảnh vào các bến bãi rồi thực hiện kiểm tra, tránh ách tắc khu vực cổng cửa khẩu; thống nhất thời gian làm việc kéo dài đến 19h30 (giờ Hà Nội).

Để tránh mất thời gian thông quan hàng hóa tại cửa khẩu, ông Nguyễn Quốc Hải, Phó giám đốc Sở Công Thương tỉnh Lạng Sơn đề nghị các Bộ, ngành và địa phương có vùng trồng cũng như các doanh nghiệp, thương nhân cần chủ động trong việc nghiên cứu, tìm hiểu, cập nhật tình hình những yêu cầu của thị trường Trung Quốc.

“Các doanh nghiệp có thể chủ động thực hiện trước như tem nhãn, truy xuất nguồn gốc, chỉ dẫn vùng trồng, kiểm nghiệm, kiểm dịch, quy cách đóng gói, chất lượng, chủng loại; đồng thời chú trọng hơn thực hiện các giao dịch xuất khẩu thông qua hợp đồng mua bán ngoại thương”, ông Hải cho biết.

Kiểm tra thực tế tại cửa khẩu Tân Thanh, ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) cho biết, trước mắt cần tạo điều kiện tối đa cho thương nhân đưa hàng ra cửa khẩu và xuất khẩu. Các cơ quan Bộ, ngành và địa phương cũng có thể trao đổi với phía Trung Quốc làm sao để giảm thiểu thời gian thông quan.

Ngoài ra, cần phối hợp chỉ đạo điều tiết hợp lý lượng hàng hóa lên các cửa khẩu để tránh ùn tắc, bị ép giá và hư hỏng hàng hóa; thông báo tới các thương nhân chủ động phân loại, đóng gói, bao bì; phân định rõ chất lượng, chủng loại nông sản phù hợp với các điều kiện vận chuyển, giao nhận để rút ngắn thời gian giao nhận hàng hóa tại cửa khẩu..

“Khả năng thông quan phụ thuộc vào lượng hàng đưa về cửa khẩu, bến bãi cũng như quy định, thủ tục. Nếu lượng hàng lớn có thể chia sẻ qua các cửa khẩu khác cũng sẽ giảm được tình trạng ùn ứ này. Bộ Công Thương sẽ phối hợp với các Bộ, ngành thống nhất với Trung Quốc cho phép nhập khẩu các mặt hàng nông sản qua các cửa khẩu khác của Lạng Sơn như Chi Ma, Na Hình, Bình Nghi…để tăng khả năng thông quan cho nông sản”, ông Hải nêu giải pháp./.

Nguyễn Quỳnh/VOV.VN