Đẩy nhanh đầu tư công

Theo Tổng cục Thống kê, trong 4 tháng đầu năm, giải ngân vốn đầu tư công đạt 18,1% kế hoạch năm, tăng 12,9% so với cùng kỳ năm trước. Do đó, vốn đầu tư thực hiện từ nguồn ngân sách Nhà nước (NSNN) tháng 4/2020 ước tính đạt 23,2 nghìn tỷ đồng, tăng 0,8% so với cùng kỳ năm trước, thấp hơn tháng 3/2020 và đạt mức tăng thấp nhất so với cùng kỳ giai đoạn 2016-2020. Dù các bộ, ngành, địa phương đã có sự cải thiện khá rõ rệt trong triển khai dự án đầu tư công, song Bộ Tài chính vẫn đánh giá kết quả trên chưa đáp ứng được yêu cầu của Chính phủ, nhất là khi kế hoạch vốn đầu tư công năm 2020 tăng 18% so với năm 2019. Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng cho hay, tổng vốn đầu tư công nguồn ngân sách Nhà nước (NSNN) được phép thực hiện năm 2020 là gần 700 nghìn tỷ đồng, gấp 2,2 lần số vốn thực giải ngân trong năm 2019 (312 nghìn tỷ đồng).

Trong khi đó, theo tính toán của Tổng cục Thống kê, khi vốn đầu tư công tăng lên 1% sẽ đóng góp cho tăng trưởng GDP thêm 0,06 điểm %, sẽ lan toả và đóng góp cho ngành xây dựng tăng thêm 1,34 điểm %. Cụ thể, nếu năm 2020 giải ngân vốn đầu tư công đạt 100% sẽ giúp GDP tăng 0,42%. Theo các chuyên gia, trong bối cảnh dịch Covid-19 diễn biến phức tạp như hiện nay, đầu tư công được coi là một trong những giải pháp kích thích các nguồn lực đầu tư khác để giữ đà tăng trưởng kinh tế. Đồng thời là động lực quan trọng, góp phần thúc đẩy tăng trưởng và chuyển đổi cơ cấu nền kinh tế, có tác động lan tỏa lớn, nhất là đối với các dự án phát triển kết cấu hạ tầng giao thông, năng lượng... Việc tăng cường đầu tư công không chỉ để bù đắp sự sụt giảm của đầu tư tư nhân trong ngắn hạn, mà còn giúp tạo dựng nền tảng để đón đầu cơ hội phục hồi một khi dịch bệnh được kiểm soát, tăng năng lực cạnh tranh cho nền kinh tế. Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng khẳng định, trong bối cảnh nguồn vốn đầu tư khu vực tư nhân giảm sút thì việc phấn đấu giải ngân hết nguồn lực đầu tư công trong năm 2020 sẽ góp phần quan trọng kích cầu đầu tư xã hội, duy trì đà tăng trưởng của nền kinh tế.

Tại Phiên họp Chính phủ thường kỳ, vấn đề đầu tư công đã được Chính phủ đưa lên bàn nghị sự. Việc giải ngân nguồn vốn đầu tư công 700.000 tỷ đồng trong năm nay đã được Thủ tướng chỉ đạo quán triệt, “các đồng chí phải xông vào trận, nếu có vướng mắc thì báo cáo kịp thời, bám ngày, bám đêm để triển khai cho được”, không được để ngành nào, địa phương nào không giải ngân hết số vốn.

Với tinh thần quyết liệt thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công trung hạn 2016-2020, Thủ tướng cũng đã thống nhất chủ trương về việc chuyển đổi 8 dự án đầu tư PPP trong đường cao tốc Bắc-Nam sang đầu tư công. Thủ tướng giao các Bộ liên quan nhanh chóng hoàn thành các thủ tục trình Quốc hội điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án. Như vậy, toàn bộ 11 dự án tại cao tốc Bắc Nam, với tổng vốn đầu tư 101,2 nghìn tỷ đồng, sẽ được chuyển sang hình thức đầu tư công. Với việc chuyển đổi hình thức đầu tư, Chính phủ muốn đưa các dự án trên khởi công ngay trong quý III/2020.

Xây dựng kế hoạch giải ngân chi tiết từng tháng

Tại buổi tọa đàm trực tuyến “Khôi phục và phát triển kinh tế TPHCM năm 2020”, của UBND TPHCM, TS Trần Du Lịch cho rằng, gói đầu tư công khoảng 700.000 tỷ đồng đang bị tắc nghẽn trong giải ngân đồng tư công, do sự chồng chéo và mâu thuẫn từ các quy định của pháp luật. Trong khi đầu tư công là “con chủ bài” để kích thích tăng trưởng nên cần các có giải pháp đặc biệt mang tính “xé rào” tháo gỡ những điểm nghẽn về thủ tục, thúc đẩy tiến độ giải ngân.

Lý giải về nguyên nhân chậm, chuyên gia kinh tế, TS Cấn Văn Lực, cho rằng do hành lang pháp lý và khuôn khổ pháp luật còn vướng mắc và vai trò trách nhiệm của người đứng đầu lâu nay vẫn chưa được rõ ràng, quyết liệt.

Mới đây, Thủ tướng Chính phủ đã ký ban hành Nghị định 40/2020/NĐ-CP ngày 6/4/2020 quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Đầu tư công. Trong đó, đưa ra các chế tài đối với tổ chức, cá nhân để xảy ra chậm giải ngân vốn đầu tư công. “Đặc biệt, phải xác định đây là nhiệm vụ chính trị quan trọng đặt ra đối với chính quyền các cấp, các bộ, ngành các cơ quan trung ương. Một tinh thần, chế tài đặt ra là cơ quan nào, bộ ngành nào, địa phương nào làm chậm thì người đứng đầu phải chịu trách nhiệm, phải trực tiếp kiểm điểm”, Thủ tướng nhấn mạnh.

Nhiều chuyên gia nhận định, việc chậm giải ngân vốn đầu tư công là rất đáng ngại, kéo dài nhiều năm qua. Mặc dù Chính phủ nỗ lực vào cuộc, đôn đốc, thúc đẩy các bộ, ngành, địa phương, tuy nhiên kết quả vẫn không khả quan. Nhiều bộ, ngành, địa phương chậm phân bổ vốn, chuẩn bị dự án không đạt chất lượng, phải điều chỉnh tổng mức đầu tư dẫn tới chậm trễ giải ngân. Nhiều người kỳ vọng khi Luật Đầu tư công (sửa đổi) có hiệu lực, sẽ được tháo gỡ những bất cập trong công tác giải ngân, góp phần đẩy nhanh giải ngân vốn đầu tư công.

Bộ Tài chính cũng kiến nghị các Bộ, ngành trung ương, địa phương, chủ đầu tư, Ban quản lý dự án khẩn trương hoàn thiện thủ tục đầu tư, giao hết kế hoạch vốn đầu tư nguồn ngân sách nhà nước năm 2020; thường xuyên kiểm tra, có biện pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc bảo đảm tiến độ. Xây dựng kế hoạch giải ngân chi tiết từng tháng cho các dự án làm cơ sở để điều hành kế hoạch giải ngân.