Giải thưởng là cột mốc

Việc đoạt một giải thưởng mang ý nghĩa như thế nào với các tác giả, nhất là các tác giả trẻ, thưa anh?

Với mỗi tác giả, nhất là tác giả trẻ, giải thưởng giúp họ cảm thấy có niềm tin về chính mình qua thành tựu họ đạt được, là động lực để họ tiếp tục dấn thân. Tìm được tác giả trẻ dấn thân, toàn tâm, toàn ý, bền bỉ với văn chương là rất khó, vì thế giải thưởng trao cho một tác giả nào đó là một dấu mốc quan trọng trong sự nghiệp của họ, một điểm sáng để từ đó, họ chứng minh được niềm đam mê của mình trên chặng đường viết văn. 

Theo anh, giải thưởng đoạt được có đưa lại cho người viết áp lực gì không?

Không phải văn chương mà bất cứ ngành nghề nào đều có mặt tích cực và tiêu cực đối với người nhận giải. Ở khía cạnh tích cực, những đóng góp, những cống hiến của cá nhân được thừa nhận giúp cá nhân đó được chú ý hơn. Thêm nữa, giải thưởng mang lại niềm hưng phấn sáng tạo cho tác giả, giúp họ có thêm động lực để viết tiếp. Tuy nhiên, xét về khía cạnh tiêu cực, giải thưởng có khi khiến tác giả ảo tưởng về mình. Họ nghĩ mình đã chạm được đỉnh cao và không cần phải vượt qua nữa. Nhưng với người sáng tác, sự sáng tạp là vô tận, cái đỉnh luôn ở phía trước, giải thưởng chỉ là một cộc mốc mà thôi. 

Thực tế có những tác giả đoạt giải thưởng xong thì “mất hút”. Anh có thể lý giải tình trạng này?

 Theo dõi văn đàn thấy hằng năm có rất nhiều cuộc thi quy mô lớn thu hút sự quan tâm của giới trẻ. Thực tế có nhiều tác giả trẻ đoạt giải nhưng sau đó không thấy xuất hiện trên các trang báo hay in ấn… Trong hành trình sáng tạo luôn có những điểm rơi. Có thể trên hành trình sáng tạo, người viết chưa có kế hoạch cụ thể. Ngoài sự đam mê, dấn thân đòi hỏi người viết phải có kế hoạch để cân bằng cuộc sống và sáng tác. Họ bị mất hút sau giải thưởng có thể vì áp lực cuộc sống cơm áo gạo tiền hoặc có thể là áp lực từ tác phẩm, họ không thể viết hay hơn tác phẩm đoạt giải chẳng hạn. Hành trình viết đòi hỏi sự trải nghiệm thực tế, là những rung cảm về đời sống… Nếu thiếu điều này, họ không thể viết hay hơn những gì họ đã từng viết. Cũng có thể, người viết trẻ coi việc viết lách là một ngã rẽ mà họ chạm đến, rồi họ lại quay về với thực tại đời sống cơm áo gạo tiền, chật vật mưu sinh. Tôi vẫn luôn dõi theo và mong muốn sự trở lại của các cây bút ấy.

Việc mưu sinh luôn ảnh hưởng đến hành trình viết của người trẻ. Họ phải sống được rồi mới dấn thân với viết lách. Liệu đây có phải là điều khiến ngày càng ít người viết trẻ tận hiến cho văn chương?

Cuộc sống vốn rất áp lực, nhất là đối với người trẻ. Thế hệ của chúng tôi tiếp xúc với thế giới sôi động, thậm chí hơi xô bồ, ồn ã và cuộc mưu sinh vô cùng khốc liệt. Việc kiếm tiền, mưu sinh để đảm bảo cuộc sống ổn định là một thách thức lớn đối với người trẻ. Khi cuộc sống tạm ổn, họ mới có thể dành thời gian cho viết lách. Một thực tế nữa là, nhuận bút không thể đảm bảo cuộc sống cho họ nên họ buộc phải bươn chải. Vì thế, các tác giả trẻ đều có những ngành nghề kiếm sống khác nhau. Tôi cũng vậy, phải làm việc khác hết mình để kiếm sống và để có thể quay về với văn cương một cách tận hiến. Cân bằng được cuộc sống và viết lách là khó nhưng phải cố gắng thôi. 

Trên thực tế hiện nay có nhiều người viết trẻ cùng lúc làm nhiều việc khác bên cạnh việc viết văn. Điều này có ảnh hưởng đến chất lượng tác phẩm không, thưa anh?

Lực lượng viết trẻ ngày nay có tư duy viết rất hiện đại. Những va chạm của cuộc sống mưu sinh, những thách thức của cuộc sống đã được họ đem vào trang sách một cách sống động, hấp dẫn. Họ đem những câu chuyện hiện thực xã hội, những câu chuyện trên hành trình sống, đó là những trải nghiệm thực tế vào văn chương. Điều này đem đến cho đời sống văn chương cởi mở hơn, thoáng hơn, hiện đại hơn và trẻ trung hơn. Chính đó là một chất liệu sáng tác tốt và chúng ta được đọc những tác phẩm rất mới. Những tác giả trẻ đem đến cho văn chương luồng gió mới. Văn đàn luôn cần những luồng gió độc và lạ như vậy, cần những dòng chảy mới, những dòng chảy biết tách dòng để đem tới sự phong phú, hấp dẫn cho văn đàn.

Phải gọi cảm xúc về

Vậy người trẻ khi bắt đầu dấn thân vào con đường viết lách nên chuẩn bị những gì?

Điều đầu tiên, bạn cần là bản năng văn chương trước. Bản năng văn chương nó tồn tại trong con người mình, như một loài hoa vậy, đúng mùa thì nở. Bản năng văn chương sẽ dẫn dắt chúng ta trên hành trình sáng tạo. Thêm nữa, sự trải nghiệm thực tế là vô cùng quan trọng. Đó là vốn sống, là cảm nhận thực tế, là sự dấn thân, va đập thực tiễn… Đó là chất liệu cho chúng ta viết. Để đi dài lâu với văn chương, mình phải có kế hoạch rõ ràng, một sự dấn thân quyết liệt. Hãy coi văn chương như là một câu chuyện của đời sống, đói thì chúng ta ăn, khát thì chúng ta uống. Nó phải tồn tại hiển nhiên trong đời sống của người viết lách, trong đầu bạn luôn phải có những ý niệm về viết lách. Có những câu chuyện đang diễn ra hằng ngày, bạn cần phải nghĩ về nó, ngồi xuống và viết. Không thể viết một cách tùy hứng, không chờ cảm xúc đến mà có khi phải gọi cảm xúc về. Bạn phải luôn xác tín với bản thân rằng, văn chương giống như hơi thở. Hãy yêu văn chương như hơi thở của mình, lúc ấy bạn sẽ thực sự được sống trọn vẹn và tận hiến.

Các cây viết tự do có nên vào hội nhóm về văn chương hay không, thưa anh?

Chúng ta có một nền văn chương như bây giờ chính là sự kế thừa và tiếp nối những giá trị từ các thế hệ đi trước. Một tác giả trẻ tự bơi trên con đường viết lách thì độ phổ quát có thể rộng nhưng quy chuẩn thì không có. Nhất là trong thời đại 4.0 như bây giờ, mạng xã hội phát triển và thực tế là văn chương trên mạng rất nhiều, nhưng để tìm thấy thứ văn chương tinh túy thì không có. Điều này ảnh hưởng rất lớn đến văn hóa đọc. Chúng ta thấy thực tế là nếu không có tác phẩm quy chuẩn sẽ ảnh hưởng rất lớn đến sự tiếp nhận của người đọc. Cho nên, một tác giả được kết nạp vào hội, nhóm nghề nghiệp, theo tôi là cần thiết. Bởi vì vào hội, người viết sẽ học hỏi được rất nhiều kinh nghiệm của các anh chị đi trước. Bên cạnh đó họ được giao lưu, được đi thực tế sáng tác, được đến với những vùng đất mới.

Anh có lời nhắn nhủ gì đối với các bạn viết cùng trang lứa?

Tôi vẫn thường nói với các bạn tôi rằng, chúng ta sống một cuộc đời tử tế, chúng ta sẽ viết được những câu chữ tử tế. Chúng ta cứ thương nhau, thương văn chương và thương cuộc đời này thì tự khắc một ngày nào đó, văn chương của mình sẽ có độc giả. Và chắc chắn độc giả sẽ thương nhà văn chúng ta. 

    Xin cảm ơn nhà văn về cuộc trò chuyện!

                                                                                            Vân Khánh thực hiện