Tuy nhiên, với các tác giả đoạt giải từ các cuộc thi truyện ngắn có thực sự gắn bó lâu dài với văn chương, có thực sự đóng góp cho dòng chảy văn chương đương đại hay không? PV Đài TNVN đã có cuộc trao đổi với nhà văn Nguyễn Thế Hùng, Phó trưởng ban Chuyên đề Văn nghệ Công an - Báo Công an nhân dân về chủ đề này.  

Tạo động lực cho những người viết văn

Là nhà văn phụ trách mảng văn xuôi của báo Văn nghệ Công an, anh  nhận định như thế nào về các cuộc thi truyện ngắn do các báo, tạp chí tổ chức gần đây?

Chưa có giai đoạn nào như hiện nay, trên các báo, tạp chí lại có nhiều cuộc thi văn chương đến vậy. Từ các báo chuyên về văn hóa văn nghệ, đến các báo không mấy liên quan đến văn hóa văn nghệ cũng tổ chức các cuộc thi. Tôi cũng không biết đó là điềm lành hay điềm suy cho văn học nghệ thuật. Cái lạ của báo chí nước mình là dù báo chuyên về lĩnh vực gì không cần biết, cứ thỉnh thoảng phải chêm vào một vài bài thơ, một vài truyện ngắn, một vài tản văn… Cái được của việc rầm rộ tổ chức các cuộc thi đã tạo động lực cho những người viết văn, ai thấy phù hợp ở sân chơi nào thì vào sân chơi ấy.

Theo nhà văn, điều gì đã khiến nhiều báo, tạp chí liên tục mở ra các cuộc thi truyện ngắn như vậy? Tại sao lại cần các cuộc thi như thế, thưa anh?

  Các báo, tạp chí chuyên về văn hóa văn nghệ tổ chức các cuộc thi là nhằm thu hút tác giả giỏi, tác phẩm hay về với báo mình, qua đó tạo được thương hiệu của tờ báo. Uy tín của một tờ báo chính là có các tên tuổi nhà văn, nhà thơ in trên tờ báo đó. Còn các tờ không chuyên về văn hóa văn nghệ mà mở cuộc thi thì theo suy nghĩ của tôi, họ cũng muốn tạo thương hiệu cho tờ báo. Nếu trông chờ vào những bài báo hay, nhưng phóng sự tốt, những phát hiện mới… để tạo thương hiệu cho tờ báo thì vô cùng khó và cần lâu dài. Văn chương nghệ thuật vẫn dễ nổi hơn là báo chí chính luận, vì hình như người Việt Nam ta duy tình, nên văn chương dù hay, dù dở vẫn có đất sống.

Sau mỗi cuộc thi đã thu nhận được những kết quả ra sao, thưa anh?

 Chúng ta đã làm phong phú hơn về đề tài, đội ngũ những người viết văn, đời sống văn chương từ đó cũng nhộn nhịp hơn. Tuy nhiên khi có diện rộng thì hiếm có đỉnh cao. Rõ ràng thời gian vừa qua có nhiều cuộc thi, nhiều giải thưởng được trao, nhưng để nhắc đến một truyện ngắn hay, ấn tượng thực sự thì khó. Chúng ta phải thừa nhận với nhau rằng, thời gian qua chưa có nhiều tác phẩm văn học hay, đáng chú ý, đáng đọc. Tài năng bao giờ cũng hiếm, tài năng trong lĩnh vực sáng tạo văn chương lại càng hiếm. Bây giờ để tìm được những tác phẩm như của: Nam Cao, Nguyễn Minh Châu, Nguyễn Huy Thiệp thật khó lắm thay…

Khó tìm được một nhà văn “bề thế”

Theo anh, những cây bút mới được phát hiện sau những cuộc thi sáng tác truyện ngắn có triển vọng theo nghiệp viết lâu dài không?

Điều này thật khó có một nhận định chuẩn xác, vì tôi đã được tiếp xúc với khá nhiều nhà văn trẻ, và trong số họ không ít người chỉ xem văn chương như những cuộc chơi. Khi họ xác định văn chương là cuộc chơi thì sẽ đến lúc họ chán chơi, và họ có nhiều sự lựa chọn ở các cuộc chơi khác. Bởi xã hội bây giờ có nhiều sự lựa chọn, có nhiều loại hình nghệ thuật khác cũng hấp dẫn không kém. Nhà văn trẻ bây giờ ngoài khả năng viết lách, họ còn có thể vẽ tranh, viết báo. Khoảng 10 năm trở lại đây, chúng ta khó có thể tìm được một nhà văn “bề thế”. Hay phải cần đến độ lùi của thời gian? Chúng ta hãy chờ đợi.

Từ những tác phẩm đoạt giải thưởng cao trong các cuộc thi, những cây bút mới đã đóng góp được gì trong dòng chảy văn học đương đại?

 Về văn học sử sẽ nhắc đến tên họ và các tác phẩm của họ, và đã gọi là dòng chảy thì nó giúp cho dòng chảy không bị ngắt đoạn. Còn đỉnh cao thì chắc vẫn đang còn ở phía trước. Tôi vẫn hy vọng những cây bút đoạt giải thưởng từ các cuộc thi sẽ giữ được ngọn lửa đam mê để cống hiến, sức viết luôn bền bỉ, có nhiều ý tưởng để bứt phá, luôn làm mới mình.

Anh mong mỏi  điều gì ở những cuộc thi truyện ngắn?

Cách đây mấy năm, tôi đã có một bài viết về điều kiện cần và đủ để có một cuộc thi thành công. Về khách quan là đối với người dự thi và tác phẩm dự thi thì chúng ta không can thiệp sâu được, nhưng về chủ quan là khâu tổ chức thì có thể làm đươc. Điều đầu tiên là chọn Ban giám khảo. Giám khảo nào thì chất lượng đó. Khi chọn được giám khảo, giám khảo chọn được tác phẩm hay rồi thì nên công khai trên báo, và có thể viết rằng: “Những tác phẩm này đã vào chung khảo, mong được độc giả đọc và cho ý kiến góp ý, cần thiết thì cho điểm”.

Làm như thế có thể phát hiện được các tác phẩm dính nghi án đạo văn, cầm nhầm tác phẩm dự thi và cũng là một kênh để Ban tổ chức và Ban giám khảo tham khảo. Tóm lại là mọi sự minh bạch đều tốt hơn.Tôi tin rằng, với những yếu tố trên, trong những năm tới nếu tiếp tục mở ra các cuộc thi truyện ngắn thì chúng ta sẽ tìm ra được những cây bút mới triển vọng.

Xin cảm ơn anh!

Vân Khánh thực hiện