Thoả thuận về thành lập liên minh an ninh tay ba (AUKUS) được Mỹ, Anh và Australia ký kết hiện mới chỉ là tuyên bố ý định và sau 18 tháng nữa mới định hình nội dung cụ thể, lại còn không biết bộ ba này rồi đây kiên định thực hiện nó đến đâu nhưng hiện đã gây sóng gió trong mối quan hệ của ba nước này với các đồng minh và đối tác chiến lược truyền thống của họ, đặc biệt là Pháp và NATO. Nguyên do trước hết ở chỗ Mỹ và Anh không hề tham vấn các đồng minh này hay thông tin cho họ biết về AUKUS. Với AUKUS, Mỹ và Anh nhằm tới cuộc chơi địa chính trị ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Cuộc chơi có tầm vóc chiến lược lớn đến thế và khu vực đang cuốn hút sự quan tâm cũng như can dự của cả thế giới bên ngoài đến như thế mà các đồng minh trong NATO lại bị Mỹ và Anh gạt ra ngoài rìa theo cách thẳng thừng đến mức tưởng như không thể thẳng thừng hơn được nữa. Như thế chẳng phải khi cần có và có được đồng minh mới ở khu vực mới trên lĩnh vực mới thì Mỹ và Anh đâu còn để ý gì nữa đến lợi ích và tâm trạng của các đồng minh lâu nay. Sự tin cậy lẫn nhau trong NATO tưởng rất bền vững mà qua chuyện này lại tự bộc lộ là không phải thật như vậy.

Nguyên nhân còn ở chỗ với AUKUS, Mỹ và Anh giúp Australia có được tàu ngầm hoạt động bằng năng lượng hạt nhân. Sau Anh vào năm 1958, Australia bây giờ là quốc gia thứ 2 trên thế giới được Mỹ chia sẻ công nghệ chế tạo tàu ngầm hạt nhân. Hiện tại, trên thế giới mới chỉ có Mỹ, Nga, Pháp, Anh, Trung Quốc và Ấn Độ có tàu ngầm hạt nhân. Vì AUKUS mà Australia đơn phương huỷ thoả thuận mua 12 tàu ngầm chạy bằng diesel của Pháp. AUKUS có thể làm thay đổi tương quan lực lượng quân sự, quốc phòng và an ninh hiện tại ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương mà các thành viên khác trong NATO không đóng vai trò gì. Pháp và EU vì thế rất hậm hực Mỹ, Anh và Australia. Xem ra, ràng buộc trong liên minh được quyết định bằng lợi ích nên khi lợi ích khác thì đồng minh cũng sẽ khác./.

Ngân Hà