Chính phủ Hàn Quốc vừa có bước tiến chủ động rất đáng được chú ý để thúc đẩy mối quan hệ giữa nước này với Nhật Bản. Chuyện quá khứ lịch sử từ trong thế kỷ trước cho tới nay vẫn ám ảnh và phủ bóng đen tới mối quan hệ song phương này. Vướng mắc cụ thể và nhạy cảm nhất về chính trị nội bộ đối với cả hai bên là chuyện  bồi thường cho những người Triều Tiên bị chính quyền thực dân Nhật Bản cưỡng bức lao động trong một số doanh nghiệp ở Nhật Bản. Nhật Bản cho rằng đã hoàn tất trách nhiệm bồi thường vật chất, pháp lý quốc tế và chính trị khi Nhật Bản và Hàn Quốc thoả thuận thiết lập quan hệ ngoại giao chính thức hồi năm 1965. Ở Hàn Quốc, 15 nạn nhân đã khởi kiện lên tận toà án tối cao Hàn Quốc và đã thắng kiện. Nhật Bản phản đối phán quyết của toà án tối cao Hàn Quốc và phản ứng bằng quyết định hạn chế xuất khẩu một số mặt hàng sang Hàn Quốc, đều là những mặt hàng mà Hàn Quốc rất cần. Phía Hàn Quốc đưa chuyện này ra Tổ chức Thương mại thế giới (WTO). Quan hệ hợp tác giữa hai nước bị ngưng trệ.

Bây giờ, chính phủ Hàn Quốc đưa ra sáng kiến thành lập một quỹ tài chính ở Hàn Quốc với sự đóng góp tài chính của giới kinh tế tư nhân để bồi thường vật chất cho 15 nạn nhân nói trên. Chính phủ Hàn Quốc không đòi hỏi mà chỉ kêu gọi chính phủ Nhật Bản và giới kinh tế tư nhân ở Nhật Bản tham gia đóng góp tài chính cho quỹ này. Đổi lại, phía Nhật Bản chấm dứt xung khắc thương mại với Hàn Quốc. Nhờ đó, bế tắc lâu nay trong quan hệ song phương được khơi thông.

Bước đi chủ động này cho thấy chính phủ hiện tại ở Hàn Quốc hiện rất coi trọng và dành ưu tiên cao cho việc bình thường hoá và thúc đẩy quan hệ hợp tác giữa Hàn Quốc với Nhật Bản. Lý do là nhu cầu cấp thiết phải tăng cường liên minh với Mỹ và Nhật Bản để đối phó Triều Tiên.

Vấn đề chỉ ở chỗ việc khắc phục di sản quá khứ lịch sử không phải cứ có đủ tiền là khắc phục được. Vật chất là cần thiết nhưng đạo lý không thể thiếu. Điều các nạn nhân ở Hàn Quốc cần hơn bồi thường vật chất là lời xin lỗi thật lòng và cầu thị của chính phủ Nhật Bản mà sáng kiến này của chính phủ Hàn Quốc không thể thay thế nổi./.

Ngân Hà