Chỉ còn 1 năm nữa, Nghị quyết số 42/2017/QH14 ngày 21/6/2017 của Quốc hội (NQ42) về thí điểm xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng có hiệu lực trong 5 năm sẽ kết thúc. Tuy nhiên, dấu hiệu “kéo dài vụ án” nhằm gây sức ép từ phía con nợ, vẫn là nỗi lo của chủ nợ tại các phiên tòa…

Nỗi lo kéo dài vụ án vụ mua nợ xấu Hoàng Cung

Ngày 25/3/2021, luật sư Nguyễn Tiến Quang, thuộc Cty Luật TNHH KEY Việt Nam, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nguyên đơn Nguyễn Thị Định trong vụ án “Tranh chấp hợp đồng tín dụng” do TAND Tp Huế thụ lý đã phát đi Bản kiến nghị gửi Chánh án TAND Tp Huế với nội dung: Kiến nghị Tòa đưa vụ án ra xét xử đúng qui định, do thời gian tố tụng đã kéo dài, không hình sự hóa quan hệ dân sự.

Bà Nguyễn Thị Định là người trúng đấu giá khoản nợ xấu mà con nợ là Cty cổ phần khách sạn Hoàng Cung (Cty Hoàng Cung) đã nợ 3 ngân hàng Vietcombank, Agribank và Viettinbank (Chi nhánh tại Huế). Do Cty Hoàng Cung bất hợp tác nên bà Định phải khởi kiện ra TAND Tp Huế.

Cho rằng, 3 ngân hàng đã vi phạm Điều 6 NQ 42 của Quốc hội khi bán nợ xấu cho

tổ chức, cá nhân không có chức năng kinh doanh nợ xấu, Cty Hoàng Cung phản tố, yêu cầu Tòa xử hủy hợp đồng mua bán nợ xấu giữa ngân hàng và bà Định.

Sau hơn 1 năm 6 tháng, kể từ ngày Tòa thụ lý, vụ án sau 2 lần hoãn vẫn chưa thể xét xử. Ngày 3/3/2021, TAND TP Huế bất ngờ cung cấp tình tiết mới liên quan vụ án cho các bên đương sự.

Theo Bản kiến nghị, tình tiết mới là “Phòng cảnh sát kinh tế (CSKT) - Công an Tp Huế tiếp nhận Đơn trình báo của Cty Hoàng Cung” cho rằng “trong quá trình xử lý, mua bán nợ, ngân hàng đã có dấu hiệu vi phạm qui trình đấu giá gây ảnh hưởng đến quyền và lợi ích của Cty Hoàng Cung, việc mua bán có dấu hiệu rửa tiền…”

“TAND Tp Huế đã có văn bản trao đổi với Phòng CSKT để làm rõ các nội dung liên quan tại Đơn trình báo. Cụ thể, ngày 26/2/2021, TAND Tp Huế đã gửi Công văn số 32/CV-TA đề nghị Phòng CSKT cho biết là hiện nay đã khởi tố vụ án theo Đơn trình báo của Cty Hoàng Cung hay chưa? Nếu có và Tòa án tiếp tục xét xử thì có ảnh hưởng gì dến quá trình điều tra hay không, có làm thay đổi bản chất vụ án dân sự mà Tòa đang giải quyết hay không?”. Ngày 2/3/2021, Đại tá Nguyễn Quốc Huy, Trưởng Phòng CSKT đã gửi Công văn phúc đáp số 143/PC03-Đ1. Theo đó, Phòng CSKT “đang thu thập các tài liệu liên quan đến nội dung tố cáo và tiến hành xác minh để xem xét giải quyết theo qui định pháp luật. Đến nay Công an chưa khởi tố vụ án theo Đơn trình báo của Cty Hoàng Cung”.

Từ nội dung trên, Bản kiến nghị cho rằng: “Văn bản phúc đáp của Phòng CSKT là chưa đầy đủ theo nội dung trao đổi của TAND Tp Huế”; Đồng thời, nêu nghi vấn với TAND TP Huế: “việc trao đổi những nội dung trên của TAND TP Huế có cần thiết cho việc giải quyết vụ án hay không? Hay TAND Tp Huế chỉ cần căn cứ vào hồ sơ và qui định của pháp luật để giải quyết vụ án? Điều này vô hình trung khiến cho việc giải quyết vụ án bị trì hoãn và kéo dài, gây ảnh hưởng nghiêm trọng thời hạn xét xử vụ án theo qui định của Bộ luật Tố tụng Dân sự (TTDS)”.

Tiếp đó, Bản Kiến nghị tập trung làm rõ 2 nội dung. Một là, căn cứ vào Bộ luật TTDS năm 2015, trong quá trình thụ lý và chuẩn bị xét xử sơ thẩm, trường hợp nhận thấy có dấu hiệu tội phạm, TAND TP Huế phải chuyển hồ sơ đến CQCSĐT để xem xét, giải quyết, đồng thời tạm đình chỉ giải quyết vụ án.

“Tuy nhiên, theo tài liệu, chứng cứ và các tình tiết của vụ án này, tôi khẳng định không đủ cơ sở để tạm đình chỉ vụ án theo điểm d, khoản 1, Điều 214 Bộ luật TTDS 2015… Trong quá trình giải quyết vụ án, TAND TP Huế, VKSND Tp Huế đã tiến hành thu thập, nghiên cứu và đánh giá các tài liệu, chứng cứ. Do có đủ cơ sở để khẳng định đây là vụ án thụ lý, giải quyết đúng thẩm quyền nên TAND Tp Huế đã Quyết định đưa vụ án ra xét xử số 02/2021/QĐXXST-KDTM, ngày 22/1/2021.

Với tư cách là luật sư nguyên đơn trong vụ án, tôi cho rằng, quyết định đưa vụ án ra xét xử là đúng với các quy định của pháp luật, phù hợp với nguyên tắc không hình sự hóa các quan hệ kinh tế, dân sự và nguyên tắc xét xử độc lập, chỉ tuân theo pháp luật của Tòa án”.

Đó là các qui định tại Điều 9 Luật Tổ chức TAND 2014, Điều 12 Bộ luật TTDS năm 2015 qui định thẩm phán và hội thẩm độc lập xét xử và chỉ tuân theo pháp luật; nghiêm cấm cơ quan, tổ chức, cá nhân can thiệp vào việc xét xử của Thẩm phán và Hội thẩm dưới bất kỳ hình thức nào. Nghị quyết 25/NQ-CP ngày 15/5/2016 của Chính phủ cũng qui định: “Không hình sự hóa quan hệ kinh tế, dân sự, đồng thời xử lý nghiêm mọi hành vi vi phạm”.

Nội dung thứ 2 mà Bản kiến nghị đề cập là thời hạn, thủ tục giải quyết tố giác, tin báo tội phạm. Khoản 1, Điều 147 Bộ luật TTHS 2015 qui định: Trong thời hạn 20 ngày kể từ ngày nhận được tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố, cơ quan điều tra phải ra 1 trong 3 quyết định: Khởi tố hoặc không khởi tố vụ án hình sự hoặc Tạm đình chỉ việc giải quyết.

Tuy nhiên, tính đến ngày 25/3, quá thời hạn luật định 10 ngày, 1 trong 3 quyết định trên vẫn chưa được CQĐT Công an TP Huế gửi tới các bên đương sự.

Từ các nội dung trên, Bản kiến nghị “đề nghị Quý Tòa, HĐXX, cũng như các cơ quan liên quan có thẩm quyền căn cứ quy định của pháp luật TTDS hiện hành đưa vụ án ra xét xử vì thời hạn tố tụng đã kéo dài, vụ án đã bị hoãn xét xử tới 2 lần, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của nguyên đơn”.

Nói về nội dung Đơn trình báo của bị đơn, luật sư Nguyễn Đức Quang, đại diện nguyên đơn khẳng định: “Đây chỉ là những chiêu trò luẩn quẩn của bị đơn nhằm trì hoãn một bản án công minh của Tòa. Đó là một bản án thuyết phục cả về pháp lý và đạo lý: Nợ thì phải trả, không thể chây ỳ. Với chúng tôi, những nội dung trình báo của bị đơn chẳng có giá trị gì, chỉ làm tốn thêm thời gian của cơ quan thực thi pháp luật mà thôi.”

“Cạm bẫy” kéo dài vụ án và qui định tại NQ42

Luật sư Phạm Huỳnh Công, nguyên Kiểm sát viên cao cấp VKSND Tối cao cho biết, tại “Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Nghị quyết về xử lý nợ xấu của các TCTD”, Điều 8 “Áp dụng thủ tục rút gọn” của NQ 42 được UBTVQH giải trình: “Việc không được áp dụng thủ tục tố tụng rút gọn đã ảnh hưởng lớn đến tiến độ xử lý nợ xấu, xử lý tài sản bảo đảm của TCTD, do đó, Nghị quyết đã bổ sung cho phép áp dụng thủ tục rút gọn đối với tranh chấp về nghĩa vụ giao tài sản bảo đảm và quyền xử lý tài sản bảo đảm trên cơ sở giao dịch bảo đảm này đã được đăng ký theo qui định của pháp luật. Đồng thời, để đảm bảo tính khả thi, Nghị quyết này giao TAND Tối cao hướng dẫn chi tiết về áp dụng thủ tục rút gọn”.

Tuy nhiên, đến nay, dù NQ42 đã triển khai gần hết thời hạn 5 năm nhưng trình tự rút gọn vẫn chưa được áp dụng. Trong khi đó, thực tế kéo dài vụ án liên quan đến nợ xấu nhằm gây khó chủ nợ là có thật.

Tại Lào Cai, Cty Tân Trà Việt sau khi mua nợ xấu của Doanh nghiệp Hậu Giang với Ngân hàng cũng phải kiện ra Tòa để đòi quyền chủ nợ. Bị đơn trong vụ này cũng phản tố giống Cty Hoàng Cung, là Cty Tân Trà Việt không có chức năng kinh doanh nợ xấu nên Ngân hàng căn cứ Thông tư 09/2015/TT-NHNN ngày 17/7/2015 của NHNN qui định về hoạt động mua bán nợ của các TCTD là trái với Điều 6 NQ 42, nên đề nghị Tòa xử hủy Hợp đồng mua bán nợ xấu. TAND Tp Lào Cai tại Bản án số 08/2018/KDTM ngày 20/11/2018 đã hiểu sai NQ 42 nên đã tuyên theo yêu cầu của bị đơn. Sau đó, tại Bản án số 01/2019/HDTM-PT, ngày 02/4/2019, TAND tỉnh Lào Cai xét xử phúc thẩm đã kịp thời sửa sai.

Tuy nhiên, bị đơn không dừng lại, tiếp tục có Đơn đề nghị Giám đốc thẩm. Phải đến ngày 25/8/2020, TAND Cấp cao tại Hà Nội mới ra Thông báo giải quyết, kết luận không có cơ sở để kháng nghị vì: “Tại thời điểm Ngân hàng ký Hợp đồng mua bán nợ với Cty Tân Trà Việt thì Thông tư 09 có hiệu lực”.

Tính ra, Cty Tân Trà Việt phải gồng mình theo đuổi vụ kiện gần 3 năm trời mới được công nhận quyền chủ nợ.

Vụ án tiếp theo, tại Bình Dương, từ năm 2003, Cty Thiên Phú vay Agribank với tổng dư nợ sau quy đổi là 1.117.689.720.000 đồng; và dùng dự án Hòa Lân làm tài sản thế chấp. 15 năm sau, do không trả được nợ, Thiên Phú phải giao dự án cho Agribank bán đấu giá và Cty Kim Oanh trúng đấu giá. Sau đó, thị xã Thuận An được nâng lên thành phố, dự án Hòa Lân từ “cục nợ xấu” trở thành “cục vàng”. Từ đây, Thiên Phú trở mặt kiện ngân hàng ra tận... TAND quận 7 Tp HCM (Tòa Q7).

Thiên Phú chỉ cần bỏ ra 1 tỷ “ký quỹ”, ngày 27/2/2019, Tòa Q7 ra Quyết định áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời, phong tỏa dự án Hòa Lân. Sau gần 1 năm 8 tháng bị phong tỏa, chỉ tính riêng số vốn 1600 tỷ bị “chôn” vào dự án, Kim Oanh đã thiệt hại trên 200 tỷ đồng.

Ngày 7/9/2020, Cty Kim Oanh có Đơn gửi VKSND Q7 đề nghị Tòa Q7 nhanh chóng đưa vụ án ra xét xử, hủy bỏ biện pháp khẩn cấp tạm thời, đồng thời yêu cầu Tòa Q7 phải bồi thường thiệt hại cho Kim Oanh do kéo dài vụ án với nhiều vi phạm của thẩm phán chủ tọa, tạm tính là 589 tỷ đồng!...

Cuối cùng, sau rất nhiều lần hoãn, phải đến ngày 12/11/2020, Tòa Q7 mới ra được bản án bác gần như toàn bộ yêu cầu khởi kiện của “con nợ xấu” Thiên Phú. Như vậy, cũng sau gần 3 năm, Cty Kim Oanh mới được cấp sơ thẩm ra bản án giải tỏa áp lực nặng nề từ phía con nợ./.