Bài 4: Hội đồng thẩm phán đã từng bác nội dung kháng nghị
Quyết định kháng nghị tái thẩm số 09/QĐKNTT-VKS-KDTM, ngày 12/8/2021 của Viện kiểm sát nhân dân tối cao có những nội dung giống Quyết định kháng nghị số 18/QĐ-KNGĐT-V12 đã bị xử bác, đi ngược lại Quyết định Giám đốc thẩm số 14/2009/KDTM-GĐT, ngày 18/12/2009 của Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao.
Ngày 12/8/2021, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao (VKSNDTC) có Quyết định kháng nghị tái thẩm số 09/QĐKNTT-VKS-KDTM, ngày 12/8/2021 đối với bản án sơ thẩm số 12/2011/KDTM-ST ngày 27, 28/01/2011 và bản án phúc thẩm số 253/2011/KDTM-PT, ngày 21/12/2011. Theo Quyết định kháng nghị tái thẩm này, VKSNDTC cho rằng, Hợp đồng cam kết 458 thỏa thuận bên A – Công ty cổ phần quan hệ quốc tế - đầu tư sản xuất (CIRI) cam kết chuyển nhượng cho bên B - Công ty cổ phần xây dựng và dịch vụ thương mại Vạn Niên (Vạn Niên) sau khi bên A có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ) là hợp pháp. Tòa án cấp sơ thẩm và phúc thẩm đều nhận định và xác định quan hệ tranh chấp là Hợp đồng cam kết 458 và biết rõ đây là Hợp đồng có điều kiện nhưng lại kết luận theo các điều kiện của Hợp đồng chuyển nhượng QSDĐ để cho rằng lô đất C/D13 chưa đủ điều kiện để chuyển nhượng và tuyên hợp đồng vô hiệu là kết luận trái pháp luật và xâm phạm nghiêm trọng quyền, lợi ích hợp pháp của đương sự.
Có thể nói, đây là lần thứ hai VKSNDTC có quyết định kháng nghị liên quan đến vụ án này. Lần thứ nhất, VKSNDTC có Quyết định kháng nghị số 18/QĐ-KNGĐT-V12, ngày 16/6/2009, đề nghị Hội đồng thẩm phán TANDTC đưa vụ án ra xét xử theo thủ tục giám đốc thẩm theo hướng hủy Quyết định giám đốc thẩm số 10/2009/KDTM-GĐT, ngày 22/4/2009 của Tòa Kinh tế TANDTC. Trong quyết định kháng nghị, VKSNDTC cũng nhận định Hợp đồng cam kết số 458 được ký kết giữa CIRI và Vạn Niên không bị vô hiệu.
Về vấn đề này, Quyết định Giám đốc thẩm số 14/2009/KDTM-GĐT, ngày 18/12/2009 của Hội đồng thẩm phán TANDTC đã bác Quyết định kháng nghị số 18/QĐ-KNGĐT-V12 của VKSNDTC. Bên cạnh đó, trong nội dung Quyết định giám đốc thẩm số 14/2009/KDTM-GĐT, Hội đồng thẩm phán đã nhận định: “Hợp đồng cam kết 458, ngày 11/10/2006, giữa CIRI và Vạn Niên không phải là hợp đồng chuyển nhượng QSDĐ, mà chỉ là giao dịch dân sự có điều kiện, nhưng có nội dung trái pháp luật vì đã vi phạm Điều 62 Luật Đất đai quy định về điều kiện để đất tham gia thị trường bất động sản; Điểm e, Khoản 2, Điều 7 Luật Kinh doanh bất động sản quy định về điều kiện đối với bất động sản đưa vào kinh doanh; Điểm a, Khoản 8, Điều 2 Nghị định số 17/2006/NĐ-CP, ngày 27/10/2006 của Chính phủ quy định về việc chuyển nhượng QSDĐ của các dự án đầu tư xây dựng kinh doanh nhà ở để bán hoặc cho thuê;…, xâm phạm đến lợi ích của Nhà nước, nên vô hiệu ngay từ khi giao kết. Toà án các cấp phải xem xét giải quyết đối với hợp đồng vô hiệu và giải quyết hậu quả của hợp đồng vô hiệu theo quy định của Bộ luật Dân sự thì mới đảm bảo đúng quy định của pháp luật”
Sau đó, TAND TP Hà Nội đã ra Bản án sơ thẩm số 12/2011/KDTM-ST ngày 27, 28/01/2011 và Tòa phúc thẩm TANDTC tại Hà Nội đã ra Bản án phúc thẩm số 253/2011/KDTM-PT, ngày 21/12/2011 đã tuyên Hợp đồng cam kết số 458 vô hiệu.
Dù là lần thứ hai kháng nghị nhưng rất tiếc nội dung kháng nghị của Quyết định kháng nghị tái thẩm số 09/QĐKNTT-VKS-KDTM trùng lặp với nội dung Quyết định kháng nghị số 18/QĐ-KNGĐT-V12 (kháng nghị lần 1), ngày 16/6/2009 của Viện trưởng VKSNDTC, cho rằng Hợp đồng cam kết số 458 được ký kết giữa CIRI và Vạn Niên không bị vô hiệu. Thêm nữa, không hiểu vì sao mà nội dung cơ bản xuyên suốt qua 2 lần kháng nghị của VKSNDTC đó là Hợp đồng cam kết số 458 không vô hiệu, mặc dù tại Quyết định giám đốc thẩm số 14/2009/KDTM-GĐT, ngày 18/12/2009, Hội đồng thẩm phán TANDTC đã nhận định hợp đồng cam kết số 458 vô hiệu ngay từ khi giao kết.
Từ những phân tích trên cho thấy, Quyết định kháng nghị tái thẩm số 09/QĐKNTT-VKS-KDTM của VKSNDTC không hề nêu được tình tiết mới làm thay đổi cơ bản nội dung bản án, quyết định mà Toà án, các đương sự không biết được trong quá trình tố tụng và xét xử, không đảm bảo tính chất của kháng nghị tái thẩm, không thoả mãn Điều 351 Bộ Luật tố tụng dân sự năm 2015. Điều đáng nói, nội dung Quyết định kháng nghị tái thẩm số 09/QĐKNTT-VKS-KDTM giống Quyết định kháng nghị số 18/QĐ-KNGĐT-V12 của VKSNDTC đã bị xử bác, đi ngược lại nội dung đã được Hội đồng Thẩm phán TANDTC kết luận tại Quyết định giám đốc thẩm số 14/2009/KDTM-GĐT.