Trong số báo ra ngày 2/6/2022, Báo TNVN đã có bài viết phản ánh những bất thường trong việc UBND quận Đống Đa cưỡng chế nhà, đất và quây tôn, ngăn không cho chủ sở hữu ngôi nhà số 82 - 84 Đường Láng vào nhà. Những vấn đề này là hệ quả của rất nhiều bất thường xuất phát từ tranh chấp đất đai giữa chủ dự án The Nosta, 90 Đường Láng và chủ nhà 82 - 84 Đường Láng.

Bất thường cưỡng chế thu hồi đất tư nhân để giao cho tư nhân

Dự án The Nosta (90 Đường Láng) là dự án thương mại do Công ty TNHH Điện tử Ánh Sao thực hiện. Đất và công trình nhà 5 tầng tại 82 - 84 Đường Láng do tư nhân sở hữu, quản lý, sử dụng được hợp thành từ đất của 3 gia đình (2 phần có sổ đỏ, 1 phần có giấy viết tay mua bán chuyển nhượng từ năm 2000 có xác nhận của Công ty TNHH Điện tử Ánh Sao ở liền kề là đất không tranh chấp). Nếu có công trình xây dựng vi phạm trên đất thì chính quyền lập biên bản xử lý công trình vi phạm trên đất.

Về vấn đề này, luật sư Phan Minh Thanh, đại diện Văn phòng Luật sư Ban Mai nhận định: Đây là hành động bất thường và không đúng thẩm quyền khi tổ công tác cưỡng chế của UBND phường Ngã Tư Sở, quận Đống Đa cưỡng chế phần tài sản trên đất và thu hồi đất của bên này giao cho bên kia. Việc cưỡng chế đất đai, giao đất của bên này cho bên kia phải thực hiện theo một quy trình khác chứ không phải theo cơ chế cưỡng chế công trình vi phạm trật tự xây dựng rồi “tranh thủ” lấy đất luôn. Không chỉ như vậy, tổ cưỡng chế còn quây tôn luôn phần diện tích nhà, đất không tranh chấp, có sổ đỏ của người dân.

“Việc tổ cưỡng chế tự ý quây tôn một phần thửa đất rồi cho là thu hồi đất lấn chiếm vi phạm của các đồng sở hữu để giao trả cho Công ty TNHH Điện tử Ánh Sao là lợi dụng quyền lực nhà nước, lợi dụng chức vụ quyền hạn, can thiệp trái thẩm quyền, xâm phạm đến tài sản công dân, gây thiệt hại đến quyền lợi ích hợp pháp của công dân”, luật sư Thanh khẳng định.

Theo quy định tại Điều 203 Luật Đất đai, thì đất đai có sổ đỏ thuộc thẩm quyền giải quyết của Toà án; Đất không có sổ đỏ, các bên đương sự có thể chọn UBND hoặc Toà án để giải quyết tranh chấp.

“Trong vụ việc này, thửa đất 82 - 84 Đường Láng là hợp nhất của 3 thửa đất (2 phần đã có sổ đỏ, 1 phần có giấy viết tay). Để giải quyết triệt để tranh chấp đất (nếu có) giữa Công ty TNHH Điện tử Ánh Sao và chủ sở hữu nhà 82 - 84 thì thẩm quyền thuộc về Toà án nhân dân. Trình tự giải quyết là, một trong các bên nộp đơn ra toà án, toà án thụ lý đơn và giải quyết theo trình tự của Bộ luật Tố tụng dân sự, trong đó làm rõ bên nào đúng bên nào sai bằng bản án có hiệu lực của pháp luật, buộc các bên phải tuân thủ. Việc UBND quận Đống Đa mượn cớ cưỡng chế công trình vi phạm trật tự xây dựng (công trình trên đất) để lấy đất giao cho doanh nghiệp là vi phạm pháp luật, xâm phạm đến quyền quản lý, sử dụng và định đoạt của các đồng sở hữu, gây thiệt hại cho họ”, luật sư Thanh phân tích.

Quy trình cưỡng chế bất thường của chính quyền

Nhà đất số 82 - 84 đường Láng, phường Ngã Tư Sở thuộc sở hữu chung của ông Phạm Công Thành, ông Dương Hoàng Ân, ông Nguyễn Quyết Thắng, đồng thời có liên quan đến bà Lê Thị Nhung là người đứng tên hộ trong sổ đỏ.

Đối với phần đất kèm ngôi nhà 5 tầng, ông Thành mua của ông Cường từ năm 2000, giấy mua bán viết tay có xác nhận của ông Dũng (là người đại diện theo pháp luật của Công ty TNHH Điện tử Ánh Sao) xác nhận đất không có tranh chấp với Công ty TNHH Điện tử Ánh Sao; Ngoài ra, khi thực hiện tháo dỡ công trình 7 tầng liền kề với nhà, đất của ông Cường để làm dự án, Công ty TNHH Điện tử Ánh Sao đã làm hỏng tường nhà và các bên đã tự nguyện sửa chữa, xác nhận bằng văn bản với nhau không còn vướng mắc.

Ngày 20/05/2022, theo giấy mời, đại diện theo uỷ quyền của bà Nhung đã đến UBND phường Ngã Tư Sở làm việc giao nộp các tài liệu cần thiết. Phường Ngã Tư Sở ghi nhận lại bằng văn bản báo cáo lên UBND quận Đống Đa. Tuy nhiên, sau buổi làm việc đó, UBND phường, quận không có thông báo gì cho bên đại diện theo ủy quyền. Ngày 25/5/2022, UBND quận Đống Đa đã chỉ đạo tổ chức thực hiện cưỡng chế theo quyết định số: 1528/QĐ-KPHQ, ngày 05/05/2022 của Chủ tịch UBND quận Đống Đa. Tổ cưỡng chế đã tiến hành cưỡng chế phần diện tích phía sau, quây tôn niêm phong không cho chủ nhà vào nhà đối với cả 2 lô nhà đất 82 - 84 Đường Láng (phần diện tích có sổ đỏ).

Nói về việc cưỡng chế, luật sư Thanh cho rằng, công trình 5 tầng trên đất liền khối bị phá dỡ, cưỡng chế mà không kiểm đếm, không đánh giá ảnh hưởng về kỹ thuật công trình đối với khối nhà, không có phương án bồi thường thiệt hại, không có sự đồng thuận của các đồng sở hữu. Tổ chức cưỡng chế vội vàng với động cơ mục đích không rõ ràng, thiếu trong sáng, có dấu hiệu lợi dụng cưỡng chế vi phạm xây dựng để chiếm đất của tư nhân giao cho doanh nghiệp trái quy định, thực hiện cưỡng chế không đúng quy trình, không đúng quy định của pháp luật, có dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự đối với các tội: Cố ý làm hư hỏng tài sản người khác (Điều 178 - BLHS 2015); Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng (Điều 360 - BLHS 2015).

Theo đó, việc phá dỡ công trình xây dựng trên đất phải thực hiện đúng quy trình: Có biên bản vi phạm hành chính đối với ông Thành; Quyết định xử lý công trình vi phạm; Kiểm đếm tài sản, đánh giá ảnh hưởng kỹ thuật công trình liền kề, tài sản trên đất, phần vi phạm; Lập phương án chi tiết tháo dỡ, bồi thường thiệt hại đối với các công trình hiện hữu, công trình liền kề; Thông báo, niêm yết công khai, vận động tự tháo dỡ; Tổ chức cưỡng chế (nếu chủ sở hữu không tự nguyện)…

“Khi xem quyết định xử lý vi phạm trật tự xây dựng thì chúng tôi nhận thấy quyết định không nêu tên đối tượng vi phạm. Khi được hỏi, phường, quận trả lời đại diện theo uỷ quyền là không biết đất đó của ai?. Trong khi trên thực tế, ông Thành là người nhờ bà Nhung đứng hộ tên trên sổ đỏ. Bà Nhung thông qua bên ủy quyền đã nộp các giấy tờ đủ điều kiện để làm việc với cơ quan có thẩm quyền ngày 20/05/2022, trước hôm cưỡng chế 5 ngày theo giấy mời. Như vậy về thủ tục, ông Thành cùng các đồng sở hữu đã liên hệ với chính quyền để làm việc và đã có những đề xuất phù hợp. Tuy nhiên, công trình vẫn bị cưỡng chế đơn phương từ một phía. Điều quan trọng hơn là phần đất của ông Thành mua của ông Cường từ năm 2000 (có nhà 5 tầng trên đất, có xác nhận của đại diện theo pháp lý của Công ty TNHH Điện tử Ánh Sao là không có tranh chấp) đã được bộ phận cưỡng chế bàn giao cho công ty này”, luật sư Thanh phân tích.

Công ty TNHH Điện tử Ánh Sao xác nhận không có tranh chấp. Tuy nhiên, ông Hà Anh Tuấn, Phó Chủ tịch UBND quận Đống Đa trả lời một số cơ quan báo chí là, tổ cưỡng chế cưỡng chế để giao cho đơn vị bị lấn chiếm. Còn tại buổi làm việc liên ngành với các chủ sở hữu, ông Lê Thanh Tùng Phòng TNMT quận Đống Đa lại nói, quận chỉ cưỡng chế phần sai phạm xây dựng, Sở TNMT là đơn vị giao đất cho doanh nghiệp, quận không liên quan… Đây phải chăng là hành động đùn đẩy trách nhiệm cho nhau sau khi phá dỡ công trình?

“Như vậy, đã có sai phạm trong quy trình cưỡng chế, cũng như bàn giao lại công trình, nhà, đất sau cưỡng chế cho các đồng sở hữu. Việc dùng quyền lực công, cưỡng chế công trình xây dựng để thu hồi đất tư mà không có quyết định thu hồi đất, sau đó giao đất cho người khác, không có phương án bồi thường thiệt hại cùng với các phương án liên quan khác là vi phạm pháp luật”, luật sư Thanh khẳng định./.