Để có cái nhìn đa chiều, phóng viên Báo TNVN đã trao đổi với Thạc sĩ, luật sư Nguyễn Đức Hùng - Phó Giám đốc Hãng luật TGS, Đoàn luật sư TP. Hà Nội.

Thưa ông, vi phạm của Công ty TNHH 2 thành viên Lối sống mới có thể bị xử lý theo quy định nào của pháp luật hiện hành?

Tùy thuộc vào mức độ nguy hiểm của hành vi sẽ được cơ quan nhà nước làm rõ như nguy cơ đến từ đâu, tắc trách ở khâu vận chuyển, sản xuất hay từ nguồn nguyên liệu không đảm bảo an toàn thực phẩm… mà Công ty TNHH 2 thành viên Lối sống mới sẽ bị xử phạt hành chính theo quy định tại Nghị định 178/2013/NĐ-CP hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự về Tội vi phạm quy định về an toàn thực phẩm theo Điều 317 Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi bổ sung 2017.

Cụ thể theo điều 317 Bộ luật hình sự quy định, người nào thực hiện một trong các hành vi quy định tại các điểm từ điểm a đến điểm đ khoản này hoặc chế biến, cung cấp, bán thực phẩm mà biết là thực phẩm không bảo đảm quy chuẩn kỹ thuật, quy định về an toàn thực phẩm gây ngộ độc ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của từ 05 người đến 20 người hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60% …” thì bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm.

Cung cấp hoặc bán thực phẩm mà biết có sử dụng chất, hóa chất, phụ gia thực phẩm hoặc chất hỗ trợ chế biến thực phẩm chưa được phép sử dụng hoặc chưa được phép lưu hành tại Việt Nam trị giá từ 100 triệu đồng hoặc thu lợi bất chính từ 50 triệu đồng... thì sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội vi phạm quy định về an toàn thực phẩm. Tùy từng tính chất mức độ có thể bị phạt tiền từ 50 triệu đồng, phạt tù từ 1 năm đến 20 năm tù.

Người mua pate Minh Chay có thể yêu cầu Công ty TNHH 2 thành viên Lối sống mới bồi thường không?

Khi đã có căn cứ chứng minh sản phẩm có yếu tố lỗi, kém chất lượng gây ảnh hưởng cho người tiêu dùng, Công ty TNHH 2 thành viên Lối sống mới phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại. Theo Điều 6 Luật An toàn thực phẩm 2010 (sửa đổi bổ sung 2018), các tổ chức, cá nhân sản xuất kinh doanh thực phẩm vi phạm pháp luật về an toàn thực phẩm gây thiệt hại thì sẽ phải bồi thường.

Cũng theo Bộ luật Dân sự 2015, các khoản bồi thường bao gồm: chi phí cho việc cứu chữa, bồi dưỡng, phục hồi sức khỏe và chức năng bị mất, bị giảm sút của người bị thiệt hại; thu nhập thực tế bị mất hoặc bị giảm sút của người bị thiệt hại; chi phí hợp lý và phần thu nhập thực tế bị mất của người chăm sóc người bị thiệt hại trong thời gian điều trị.

Ngoài ra, còn phải bồi thường một khoản tiền để bù đắp tổn thất về tinh thần mà người đó gánh chịu (mức tối đa cho một người có sức khỏe bị xâm phạm không quá 50 lần mức lương cơ sở). Các bên có thể thỏa thuận về mức bồi thường, hình thức bồi thường bằng tiền, bằng hiện vật hoặc thực hiện một công việc, phương thức bồi thường một lần hoặc nhiều lần.

Nếu Công ty TNHH 2 thành viên Lối sống mới chứng minh được độc tố phát sinh là lỗi không cố ý thì họ có thể thoát trách nhiệm pháp lý không?

Vô ý phạm tội được quy định tại Điều 11 BLHS 2015 (sửa đổi bổ sung 2017) theo đó lỗi vô ý được chia làm 2 loại sau:

- Lỗi vô ý do cẩu thả: là trường hợp người phạm tội không thấy trước hành vi của mình có thể gây ra hậu quả nguy hại cho xã hội, mặc dù phải thấy trước và có thể thấy trước hậu quả đó. (Khoản 2 Điều 11 Bộ luật Hình sự).

- Lỗi vô ý do quá tự tin: là trường hợp người phạm tội tuy thấy trước hành vi của mình có thể gây ra hậu quả nguy hại cho xã hội nhưng cho rằng hậu quả đó sẽ không xảy ra hoặc có thể ngăn ngừa được. (Khoản 1 Điều 11 Bộ luật Hình sự).

Tùy theo tính chất mức độ nguy hiểm của hành vi, nếu cơ quan có thẩm quyền xác định có đủ dấu hiệu pháp lý để khởi tố hình sự, thì lỗi vô ý trong trường hợp này là một trong những dấu hiệu để truy cứu trách nhiệm hình sự đối với Tội vi phạm quy định về an toàn thực phẩm theo Điều 317 Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi bổ sung 2017.

Điều đáng nói, ngộ độc patê Minh Chay đã xuất hiện từ ngày 17/7. Ngày 18/8, Cục An toàn thực phẩm nhận được báo cáo từ Bệnh viện Bạch Mai, nhưng đến ngày 29/8 mới cảnh báo rộng rãi và yêu cầu thu hồi. Người tiêu dùng cho rằng cơ quan quản lý nhà nước thông tin về sản phẩm nguy hại như vậy là quá chậm trễ, ý kiến của luật sư về vấn đề này?

Việc sản xuất kinh doanh thực phẩm, khi có sự cố xảy ra sẽ đem lại rất nhiều thiệt hại cho người tiêu dùng, bởi lẽ các sản phẩm sẽ được phân phối đưa ra khắp thị trường. Do đó, pháp luật có quy định liên quan nhằm hạn chế, ngăn chặn sự cố về an toàn thực phẩm. Theo Điều 52, Luật An toàn thực phẩm, khi các tổ chức, cá nhân phát hiện dấu hiệu liên quan đến sự cố về an toàn thực phẩm sẽ phải thông báo ngay cho cơ quan chức năng, sau đó các cơ quan này sẽ xem xét thực hiện các biện pháp phòng ngừa ngăn chặn như: Bảo đảm an toàn; Giáo dục tuyên truyền; Phân tích nguy cơ; Điều tra khảo sát;…

Thực tế, các cơ quan chức năng đã yêu cầu Công ty này tạm dừng sản xuất vào ngày 20/08/2020 và lấy mẫu để xét nghiệm. Tuy nhiên cho đến ngày 29/08/2020, Cục an toàn thực phẩm Bộ Y tế mới có cảnh báo rộng rãi tới người tiêu dùng, tôi cho rằng đây là sự chậm trễ trong quá trình xét nghiệm, phân tích nguy cơ của thực phẩm. Trong thời gian chậm trễ này, sẽ có nhiều nguy cơ cho những người đã mua và sử dụng sản phẩm của Công ty TNHH 2 thành viên Lối sống mới. Mặc dù cần phải cân bằng giữa lợi ích của Công ty sản xuất cũng như người tiêu dùng, nhưng cần phải nắm rõ điểm cân bằng nằm ở đâu, trong khi tính mạng, sức khỏe của con người cần phải bảo vệ trên hết.

Cảm ơn luật sư!