Tiếng nước suối Lò Thung xé đá vang vọng. “Ê! Có phải gần tới nhà cụ Huỳnh Thúc Kháng đúng không”? “Ừ”! Bạn tôi vui mừng réo, tiếng vọng dội vào núi âm vang lấn át tiếng nước đang vượt ghềnh về xuôi.  

1. Xanh mướt những vườn, nối dài vườn ngút ngàn, như có thể bước vào thủ phủ “bòn bon” đang chộn rộn vào mùa. Sau những đợt mưa dầm dề trút xuống, trời xứ Tiên cao vời vợi xanh, ánh nắng xuyên qua kẽ lá rọi vào những chùm bòn bon mận ngọt.

Trước mặt là quê hương cụ Huỳnh Thúc Kháng thuộc xã Tiên Cảnh, huyện Tiên Phước, tỉnh Quảng Nam. Tiên Cảnh nằm giữa vùng trung du được mệnh danh là “xứ Tiên” ở đất Quảng. Nơi nổi tiếng; “…thương con sông Tiên bao đời chảy ngược”. Nội chuyện con sông chảy ngược cũng khó lý giải.

Những bờ đá rêu xanh mướt nằm dưới những bờ rào chè tàu, bên trên những hàng cau đung đưa như quyến rũ lòng lữ khách thập phương. Dường như hiếm có được một làng quê nào còn giữ được nét nguyên sơ, từ vườn cây, lối kiến trúc nhà xưa nguyên vẹn, lối sống sinh hoạt của người dân thân thiện. Khó cưỡng lại cảnh đẹp khi tiếp cận làng, một miền quê thanh bình đẹp đến lạ. Một địa danh mà nhiều tập đoàn du lịch đang nhắm đến. “Quê xứ này đẹp thật, thể nào ông tôi lúc còn sống nhắc miết”, bạn tôi thốt lên.

Bạn tôi thực hiện di nguyện của ông nội, từ vùng đồng bằng Sông Cửu Long xa xôi về đến viếng hương cụ Huỳnh. “Trước khi ông lâm chung, gọi mình lại dặn dò 3 lần, dù sau này thế nào, con phải cố gắng tìm về Quảng Nam để thắp cho “thầy” (cụ Huỳnh Thúc Kháng) của ông nén nhang. Con nhớ tên con là ông đặt theo quê của cụ Huỳnh Tiên Sinh (Tiên Cảnh). Nơi đây đẹp đúng như cái tên của nó” - bạn tôi kể về lời hứa với ông nội trước khi ông nhắm mắt.

Tôi vẫn thường có những chuyến công tác về miền quê xã Tiên Cảnh, quê hương cụ Huỳnh Thúc Kháng, nhưng có lẽ lần trở lại mới đây, cảm xúc của tôi về cái đẹp của những ngõ đá làng quê mới thật trọn vẹn. Tất cả bày ra trước mắt tôi, xâm chiếm tâm khảm tôi như giấc mơ về một nơi chốn thân thương đã hằn sâu trong ký ức...

2. Tôi chợt nhớ lại trước lúc chưa có dịch Covid-19, diễn đàn khởi nghiệp sáng tạo “Tạo lập và phát triển Hệ sinh thái du lịch từ làng cổ Lộc Yên” được tổ chức tại xã Tiên Cảnh. Ông Trần Trọng Kiên, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Thiên Minh cho biết: “Làng cổ Lộc Yên mang đậm nét văn hóa vùng quê bán sơn địa, miền trung du thơ mộng Tiên Phước. Dưới góc độ du lịch, người ta tìm về Lộc Yên là tìm đến sự thơ mộng và hoài niệm bên ngõ đá rêu phong, chứ không phải tìm đến những tòa nhà san sát nhau mà ở đâu cũng gặp”. Có những buổi chiều thật đẹp, như buổi chiều hôm ấy, chúng tôi đi qua những con đường quanh co men theo những vườn cây lá xanh ngắt. Xã Tiên Cảnh có những xóm mạc đẹp nên thơ. Như làng Lộc Yên mà đã không biết bao lần bàn chân tôi chạm tới ngõ đá xanh rêu, hàng chè tàu mướt mắt... nhưng vẫn cứ ngỡ ngàng như lần đầu nhìn thấy mỗi khi trở lại.

Cái đẹp ở đây ông Kiên từng khẳng định: “Quảng Nam không chỉ rất đẹp, nơi đây hội tụ văn hóa cộng đồng cũng đa dạng, phong phú. Nhiều làng quê, phong cảnh còn nguyên vẹn như làng cổ Lộc Yên. Nếu chúng ta khai thác đúng cách thì nơi đây sẽ như các khu du lịch nổi tiếng Bali hay đảo Phuket Thái Lan”. Tiềm năng du lịch của Quảng Nam rất lớn, tuy nhiên, chưa được khai thác để phát triển.

Ở làng Lộc Yên, mỗi ngôi nhà đều có một ngõ đá, một khu vườn rộng được chủ nhân khéo léo bài trí bởi bờ đá quanh co. Nhìn cách tỉa tót lá cành, bày biện cảnh trí khu vườn rồi con ngõ nhỏ của người Lộc Yên hay bất cứ làng xóm nào của Tiên Cảnh cũng đủ thấy tâm hồn người dân nơi đây.

Một người dân khoe với tôi: “Người dân ở đây rất quý trọng những viên đá được gom nhặt từ lòng suối hay lượm lặt ở bất cứ đâu. Có thể nói, đá đối với người dân nơi đây được xem như một thứ tài sản. Thứ tài sản ấy sẽ miên viễn một nét đẹp bình dị trong mắt người làng và du khách khi chúng được tề tựu ngay ngắn hàng lối, cùng nhau bao bọc khuôn viên mỗi ngôi nhà”.

Nhiều doanh nghiệp du lịch lớn nói: Bây giờ có thể làm du lịch sinh thái ngay được rồi, mặc dù vẫn còn nhiều yếu tố phải hoàn thiện. Chẳng hạn, trước con ngõ của nhiều ngôi nhà ở Lộc Yên là một cái giếng nhỏ. Thành giếng đã được bê tông ống bi, nhưng sắp tới người dân sẽ bắt đầu dỡ bỏ để xây bằng thành đá. Rồi chuyện nhiều đoạn đường nối xóm này qua xóm khác đang rất gập ghềnh khó đi, cần phải chỉnh trang trở lại. Riêng những mảnh ruộng xen giữa xóm làng ở Lộc Yên có thể nói rất đẹp mà mộc mạc đến bình yên.

Tôi khá ấn tượng với những cụ già Lộc Yên lặng lẽ bên bờ đá bao bọc vườn bòn bon, vườn tiêu…, thả ánh nhìn vào khoảng không nho nhỏ trước ngôi nhà mình mà lặng ngắm thời gian và quê xứ trôi qua những vệt nắng cuối ngày. Hình ảnh ấy lúc nào cũng như ngưng đọng trong tâm hồn bất cứ ai từng có những năm tháng sống cuộc đời đồng đất quê nhà.

3. Tiên Phước mùa này cây trái đã vào vụ. Những bòn bon, dâu đất, thanh trà, cam, quýt lúc lỉu trong những tán lá vườn đủ sức hút mắt khách lữ hành. Chỉ cần bạn dừng lại bên vệ đường nằm ngay sát bờ đá của khu vườn nhà ai đó là có thể đưa tay ve vuốt những quả thanh trà đang căng tràn nhựa sống chờ bàn tay người hái.

Những thơm và mít - hai thứ quả từ lâu đã quen thuộc với người dân xứ Quảng cũng bày ra trong mắt bạn những thơm tho ngọt ngào. Và rồi sau khi thỏa sức ngắm nhìn những căn nhà cổ trên vài trăm năm còn đó, ngắm cảnh làng quê Lộc Yên dưới ánh hoàng hôn, bắt gặp những thiếu nữ hái trái cây, bạn có thể men theo con đường chạy bên bờ sông Tiên, tìm một quán nhỏ ngồi ngắm nước chảy ngược dòng, ăn con ốc đá tươi ngon hay đĩa gỏi ong không chê vào đâu được... để thấm thía cái mộc mạc mà hữu tình của người Tiên Phước.

Nhạc sĩ Nguyễn Duy Khoái đã từng để trái tim mình rơi rụng trong một chiều đặt chân qua những yên ả làng quê Tiên Phước trong “Tiên Phước xanh ngắt một miền quê” với những câu hát chan chứa yêu thương: “Biết là chiều nay trái tim tôi rơi rụng nơi này, khi tôi về quê hương em, đây miền quê tràn nụ biếc... Ơi! Thương quá là thương, quê hương em xanh ngát thanh bình. Chiều nay đưa tôi về sông Tiên, về Lò Thung, về đèo Liêu, Eo Gió. Về làng xưa Lộc Yên, nghe thời gian trăm năm thì thầm, trên từng bậc đá rêu phong. Và về đây, dưới mái nhà xưa, nghe hồn Mính Viên, thơm trong gió lành…”.

Với lợi thế du lịch nằm gần các địa danh nổi tiếng như phố cổ Hội An, Thánh địa Mỹ Sơn, đảo Cù Lao Chàm, cùng với Đà Nẵng…, thêm vào đó, giao thông, hàng không thuận tiện, sẽ là điều kiện lý tưởng để Lộc Yên lôi cuốn và giữ chân khách, nhất là khách du lịch từ Âu châu.

Có lẽ không chỉ nhạc sĩ Nguyễn Duy Khoái mà bất cứ ai đó khi đặt chân về làng quê Lộc Yên, Tiên Cảnh cũng sẽ để lòng mình thổn thức cùng thời gian trăm năm, thì thầm trên từng bậc đá rêu phong… Và, hẹn một ngày quay lại để nhặt trái tim mình còn đâu đó nơi làng quê yên bình như một bức tranh này./.