Những thầy, cô giáo ở đây vừa là “kỹ sư tâm hồn”, vừa là cha, mẹ nuôi nấng, dạy dỗ các em nên người.

Vực dậy những “mầm non”

Na Ư là địa bàn vùng biên giới trọng điểm có tới 24km đường biên giới giáp Lào, là địa bàn vô cùng phức tạp về ma túy của tỉnh Điện Biên. Nơi đây có những thời điểm cơn bão ma túy như tảng mây đen lớn che khuất cả dãy núi Ca Hâu sừng sững. Hệ lụy của ma túy đã khiến biết bao gia đình ở đây tan nát trong cảnh con mất cha, vợ mất chồng hay những đứa bé mồ côi cả cha lẫn mẹ. Thế nhưng cơn bão ấy không tàn phá nổi ý chí dạy và học của thầy, trò nơi đây.

          Những ngày này, con đường dài chừng 40 cây số từ thành phố Điện Biên Phủ đến thủ phủ xã Na Ư, huyện Điện Biên không còn khó khăn như trước nữa. Những khóm cúc quỳ nở vàng rực hai bên đường, trên khắp các sườn đồi, sườn núi như xua tan cái rét nhẹ mới se se lạnh của đầu đông và cũng làm ấm lòng những người lữ khách. Quét sạch dần bóng đen ma túy, Na Ư lại đang chuẩn bị khoác lên màu áo Xuân mới. Từ đỉnh đèo nhìn xuống, “thung lũng tử thần” hiện lên đẹp đúng như trong nét vẽ của các cô, cậu học trò nhỏ nơi đây với đồng cỏ xanh ngát, mái trường hồng tươi màu ngói, đàn trâu thủng thẳng gặm cỏ phía chân đồi…

          Nằm nép mình dưới chân núi Ca Hâu, Trường phổ thông dân tộc bán trú tiểu học và trung học cơ sở Na Ư với tổng số trên 440 học sinh của 2 cấp học, 100% học sinh trong trường là đồng bào dân tộc Mông. Chia sẻ về những khó khăn trong công tác giảng dạy ở vùng biên, thầy giáo Nguyễn Trọng Sơn, Hiệu trưởng nhà trường cho biết, những khó khăn về giao thông hay thiếu thốn về cơ sở vật chất không phải là vấn đề quá gây khó với nhà trường, mà vấn đề bức thiết nhất đối với nhà trường chính là con số trên 30% số học sinh trong nhà trường có cha mẹ, người thân đang phải chấp hành án hoặc bị án tử hình vì liên quan đến ma túy. Bởi vậy, nhiều em rơi vào cảnh mồ côi, không nơi nương tựa, nảy sinh tâm lý chán trường, muốn bỏ học. Trước thực trạng này, các thầy cô giáo trong nhà trường ngoài việc thực hiện công tác chuyên môn, còn kiêm thêm nhiệm vụ làm cha, làm mẹ, nuôi dưỡng các em như con đẻ, chăm sóc, giáo dục hình thành kỹ năng sống, giúp các em vượt qua mặc cảm, tự ti, phấn đấu học hành nên người.

Thầy Sơn cho biết thêm, để các em trở lại học tập bình thường là công rất lớn của 39 cán bộ, giáo viên của trường. Mặc dù các cháu có hoàn cảnh gia đình khó khăn như vậy nhưng từ đầu năm đến nay, nhà trường không có học sinh nào bỏ học, nghỉ học vì các lý do trên, các cháu đều rất yêu trường, mến lớp.

Trên con đường nhỏ đi xuống khu nội trú học sinh, cô giáo Nguyễn Thị Huấn có 5 năm công tác tại trường chia sẻ: Không biết đã bao lần tôi rơi nước mắt khi chứng kiến cảnh học sinh của mình nằm khóc vì nhớ gia đình, bố mẹ. Có những em biết mười mươi rằng người thân của mình sẽ chẳng bao giờ có thể quay về khi dính líu đến những vụ án ma túy rất nghiêm trọng như trường hợp em V.A.M và V.A.H. Em V.A.M có bố bị bắt vì buôn bán trái phép 489 bánh heroin, còn V.A.H thì cả bố và mẹ đều dính líu tới việc mua bán, vận chuyển trái phép 120 bánh ma túy.

V.A.M được cô Huấn vừa là giáo viên chủ nhiệm, vừa là người bạn tâm giao, vừa là người mẹ đã cùng em vượt qua bao khó khăn giai đoạn đầu khi bố em vừa bị bắt. Cô Huấn vẫn nhớ như in cảnh một cậu bé mới lớn chuẩn bị vào lớp 9, đang trong giai đoạn tâm sinh lý thay đổi, đổ gục xuống khóc nức nở khi nghe tin bố bị bắt vì buôn bán 489 bánh heroin, ngay sau đó mẹ em cũng bỏ nhà ra đi. Đây là một cú sốc quá lớn đối với M và em quyết định bỏ học vì không có tiền để về ở với bà, đi làm nương, chăm lo cho các em còn nhỏ. Hoàn cảnh gia đình thuộc dạng đặc biệt khó khăn, trong căn nhà trống trơn không có đồ vật gì quý giá, cơm ăn cũng chạy từng bữa chật vật. Những điều này khiến cô Huấn, ban giám hiệu và các giáo viên trong trường lo lắng cho tương lai của một học sinh giỏi nhiều năm liền của nhà trường.

Dựng lại niềm tin

          Bao ngày tháng sau đó, bất chấp đường sá vất vả, sáng sớm tinh mơ hay đêm đen biên giới mịt mù, cô vẫn đều đặn lội bộ đến nhà M để động viên em học tập, mang các bài giảng trên lớp M không tham dự học được để em tiếp cận, không bị bỏ lỡ chương trình. Như thấu hiểu tình cảm của cô Huấn và các bạn trong lớp, trong trường, M dần xóa được mặc cảm, quay trở lại lớp học, nỗ lực hơn trong cuộc sống. “Đến nay điều mừng nhất là con đã lấy lại tinh thần, và còn chia sẻ về ước mơ trở thành một giáo viên để có cơ hội giúp đỡ những người có hoàn cảnh như mình trước đây”, cô Huấn cho hay.

Nhìn các em khóc, chúng tôi phải tự kìm nén lòng mình, động viên các em đi học, tự tin, cố gắng vượt qua mọi khó khăn gian khổ, hoàn cảnh của gia đình để tiếp tục học tập, thoát khỏi đói nghèo. Cô Nguyễn Thị Huấn tâm sự: “Với những trường hợp đặc biệt như M, H, điều các thầy, cô giáo ở đây sợ nhất không phải là áp lực công việc, những khó khăn vất vả nơi vùng biên, những con đường lầy lội bùn lầy khi mưa xuống… mà là sự suy sụp tinh thần của những tâm hồn còn non trẻ. Chính điều đó đã thôi thúc chúng tôi phải nỗ lực hơn nữa, làm điểm tựa về cả tinh thần lẫn vật chất cho các em”.

          Kết thúc câu chuyện với cô giáo Huấn cũng là lúc các em học sinh tiểu học của nhà trường vừa bắt đầu vào bữa cơm trưa cuối cùng của tuần học. Cô giáo Nguyễn Thị Thâu cho biết, đối với các em có hoàn cảnh khó khăn, người thân phải chấp hành án mà các em còn nhỏ tuổi thì trọng trách đè nặng nhiều hơn lên vai các thầy cô. Gia đình ly tán, cuộc sống sinh hoạt của các em gần như dựa hoàn toàn vào nhà trường, thầy cô.

Dù được nhà nước hỗ trợ tiền ăn, song rất ít ỏi, chỉ 70.000 đồng/tháng cộng thêm địa bàn đặc thù khó khăn xa trung tâm, không có chợ nên việc đảm bảo cho các em có một bữa ăn đầy đủ chất phải cần rất nhiều đến sự san sẻ của các giáo viên trong nhà trường. Thầy Nguyễn Trọng Sơn cho biết: “Vất vả nhất là thời gian đầu khi người thân các em bị bắt, các cô phải thay nhau đón các em về ngủ chung, nấu cơm, giặt quần áo, vỗ về trong từng giấc ngủ như con đẻ của mình để các em vơi đi nỗi nhớ nhà, nhớ cha mẹ. Đầu tiên là dạy các em từ tắm, giặt, cách ăn, cách mặc, rồi cách đi ngủ để các em dần hình thành thói quen, nếp sống. Điều đáng mừng là các em đã rất nỗ lực vươn lên, thể hiện rõ từ việc học tập chuyên cần đến ý thức trong cuộc sống.

Chính bởi những tình cảm không dây buộc nhưng có sức gắn kết thiết tha đó nên dù bản thân đã có 15 năm công tác tại địa bàn, song đến nay, các thầy cô giáo của trường vẫn coi đây là nhà và không muốn chuyển đi. Vui nhất là các thầy cô đã thấy các em có niềm tin vào cuộc sống, tự lập và vươn lên trong học tập; ý thức được việc phải trưởng thành trong cuộc sống, trở thành người có ích cho xã hội.

          Chúng tôi rời Na Ư khi ánh nắng chiều dần tắt sau dãy núi Ca Hâu, ánh sáng từ những bóng đèn bên dãy nhà công vụ của giáo viên đã được bật lên. Đây cũng là lúc nhà trường tất bật chuẩn bị cho các con bữa cơm chiều. Vẫn chưa hết những suy tư và một nỗi buồn hoang hoải nơi miền biên giới xa xôi. Nhưng có một điều đọng lại trong mỗi chúng tôi - đó là sự trân trọng các thầy, các cô nơi đây. Nếu không có lòng yêu trẻ, yêu nghề, bám trụ nơi vùng đất khó này của những người giáo viên ấy thì không biết những phận đời nhỏ bé kia rồi sẽ trôi về đâu./.