Nhóm chuyên gia tư vấn chiến lược (SAGE) về tiêm chủng của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã đưa ra khuyến cáo tạm thời về việc sử dụng vắc-xin Covid-19 của Oxford/AstraZeneca. Đây là loại vắc-xin Việt Nam nhập về để tiêm phòng cho người dân.

Ai có thể tiêm vắc-xin phòng Covid-19?

Trong khi nguồn cung ứng vắc-xin còn hạn chế, khuyến cáo đưa ra là cần ưu tiên tiêm phòng cho cán bộ y tế là những người có nguy cơ cao phơi nhiễm bệnh và người cao tuổi, bao gồm những người từ 65 tuổi trở lên. Các nước có thể tham khảo Lộ trình ưu tiên của WHO và Khung giá trị của WHO làm tài liệu hướng dẫn cho quá trình lựa chọn các nhóm đối tượng ưu tiên.

Theo khuyến cáo, tiêm vắc-xin phòng Covid-19 được dành cho những người có bệnh lý nền do họ được xác định là có nguy cơ mắc Covid-19 nặng hơn, trong đó có các bệnh như béo phì, bệnh tim mạch, bệnh hô hấp và đái tháo đường.

Mặc dù cần phải tiến hành thêm nghiên cứu trên những người đang chung sống với HIV hoặc mắc bệnh tự miễn hoặc những người bị suy giảm miễn dịch, những người này, nếu nằm trong các nhóm được khuyến cáo tiêm vắc-xin, có thể được tiêm phòng vắc-xin sau khi được cung cấp thông tin và tư vấn.

Việc tiêm vắc-xin phòng Covid-19 có thể được dành cho những người đã từng mắc Covid-19. Nhưng những cá nhân này có thể hoãn việc tiêm phòng Covid-19 khoảng 6 tháng sau khi nhiễm SARS-CoV-2 để trao cơ hội cho những người khác cần gấp hơn.

Việc tiêm vắc-xin phòng Covid-19 có thể được dành cho phụ nữ đang cho con bú nếu họ thuộc nhóm ưu tiên được tiêm. WHO không khuyến cáo ngưng cho con bú mẹ sau tiêm phòng Covid-19.

Vắc-xin có an toàn không?

Theo khuyến nghị của SAGE, WHO đã duyệt đưa hai phiên bản vắc-xin AstraZeneca/Oxford Covid-19 vào danh sách sử dụng khẩn cấp vào ngày 1/2/2021, cho phép vắc-xin này được triển khai trên toàn cầu thông qua cơ chế COVAX. Vắc-xin này do AstraZeneca-SK Bioscience (Hàn Quốc) và Viện Huyết thanh của Ấn Độ sản xuất.

Bộ Y tế Việt Nam cũng đã phê duyệt có điều kiện đối với vắc-xin này để sử dụng khẩn cấp trong phòng, chống dịch bệnh Covid-19 vào ngày 1/2/2021.

Bệnh nhân ung thư có được tiêm vắc-xin Covid-19 không?

Tính đến ngày 25/2/2021, trên thế giới đã có hơn 113 triệu người mắc và 2,5 triệu người tử vong do Covid-19. Song song với thực hiện các biện pháp phòng bệnh 5K đã được khuyến cáo, chúng ta rất vui mừng vì sau chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, sự nỗ lực của Bộ Y tế và các Bộ ngành liên quan, ngày 24/2/2021, lô vắc-xin Covid-19 đầu tiên đã về đến Việt Nam. Bộ Y tế đã công bố 11 nhóm đối tượng ưu tiên tiêm vắc-xin Covid-19, trong đó có những người mắc các bệnh mạn tính.

Vắc-xin Astrazeneca được chủng ngừa Covid cho nhóm đối tượng từ 18 tuổi trở lên. Cho đến nay chưa có dữ liệu nào cho thấy vắc-xin Covid-19 không hiệu quả và thiếu an toàn trên bệnh nhân ung thư.

Theo TS.BS Nguyễn Tiến Quang, Chủ tịch Hội đồng quản lý Bệnh viện K, BN ung thư hệ thống miễn dịch cơ thể suy giảm, tình trạng dinh dưỡng và sức khoẻ kém hơn do ảnh hưởng của bệnh ung thư và các phương pháp điều trị tích cực. Do vậy BN ung thư cũng như các BN có các bệnh lý nền khác, nằm trong nhóm khuyến cáo tiêm phòng Covid. Các chuyên gia đưa ra giả thuyết hiệu quả của vắc-xin Covid-19 có thể giảm ở BN đang bị ức chế/suy giảm miễn dịch, nhưng nếu được tiêm vắc-xin có thể làm giảm nhẹ triệu chứng hoặc giảm mức độ nghiêm trọng của bệnh nếu mắc Covid-19.

BN ung thư đang điều trị có thể được tiêm vắc-xin Covid-19, miễn là người bệnh không có chống chỉ định hay dị ứng với bất cứ thành phần nào của thuốc. Tiêm phòng không làm ảnh hưởng đến liệu trình điều trị ung thư cũng như không giảm hiệu quả của vắc-xin. Đối với những bệnh nhân hoá trị phác đồ đa thuốc, liều cao hoặc ghép tế bào gốc tạo máu, khuyến cáo nên trì hoãn tiêm chủng vắc-xin Covid-19 dựa trên dữ liệu cho thấy hầu hết các loại vắc-xin chủng ngừa các bệnh có hiệu quả hạn chế trong thời gian bệnh nhân bị ức chế miễn dịch nhiều nhất. Bệnh nhân đang điều trị corticorsteroid, cũng là một liệu pháp ức chế miễn dịch, có thể làm giảm hiệu quả của vắc-xin Covid-19, do vậy cần thảo luận với bác sĩ điều trị về thời gian phù hợp có thể tiêm vắc-xin. Nhìn chung các bác sĩ sẽ cân nhắc tình hình dịch bệnh tại mỗi địa phương, tình trạng bệnh ung thư và ảnh hưởng của việc tạm ngừng các phương pháp điều trị ung thư trên từng người bệnh cụ thể để quyết định có tiêm vắc-xin ngay hay trì hoãn.

Đối với BN đang sử dụng các thuốc nội tiết như tamoxifen, anastrozol, letrozol, exemestane, thuốc đồng vận LHRH, các thuốc kháng androgen… trong ung thư vú, ung thư tuyến tiền liệt có thể tiêm phòng vắc-xin Covid-19 mà không ảnh hưởng đến hiệu lực của vắc-xin.

Tất cả các BN ung thư có tiền sử dị ứng, sốc phản vệ với các thuốc điều trị ung thư, cần tham khảo chuyên gia dị ứng về việc tiêm vắc-xin Covid-19. Đối với BN ung thư đang xạ trị, có thể tiêm phòng vắc-xin sớm mà không cần tạm ngừng quá trình xạ trị.

Đối với BN phẫu thuật liên quan đến ung thư, vì tiêm vắc-xin có thể gây sốt trong vòng 24-48h đầu nên tốt nhất tiêm vắc-xin vài ngày trước khi tiến hành phẫu thuật. BN có chỉ định cắt lách nên có kế hoạch tiêm vắc-xin mũi đầu tiên ít nhất 2 tuần trước khi tiến hành cắt lách nếu có thể.

BN ung thư vú đang có kế hoạch phẫu thuật tuyến vú và vét hạch nách, nên tiêm vắc-xin ở tay đối diện vì sau khi tiêm vắc-xin có thể xuất hiện phản ứng tại hạch.

Cho đến thời điểm này, BN ung thư đã kết thúc điều trị và đang theo dõi định kỳ có thể được tiêm vắc-xin Covid-19 miễn người bệnh không có chống chỉ định hay dị ứng với bất cứ thành phần nào của thuốc. Tại Việt Nam, vắc-xin phòng Covid-19 của AstraZeneca được chỉ định tiêm phòng cho những người từ 18 tuổi trở lên. Lịch tiêm gồm 2 mũi, trong đó mũi sau cách mũi đầu tiên từ 4-12 tuần.

Đến nay chưa có vắc-xin nào chứng minh hiệu quả tuyệt đối, do vậy ngay cả khi đã được tiêm vắc-xin Covid-19, người dân vẫn phải thực hiện nghiêm ngặt các nguyên tắc phòng chống Covid-19 được khuyến cáo tại mỗi thời điểm dịch bệnh./.

Hương Giang