Những năm gần đây, dịch HIV/AIDS có xu hướng giảm. Tuy nhiên, tỷ lệ lây truyền HIV trong nhóm quan hệ tình dục đồng giới nam (MSM) lại có xu hướng gia tăng, đặc biệt trong nhóm MSM trẻ.

Khó kiểm soát nguy cơ lây nhiễm

Ths.Bs Đỗ Hữu Thủy, Cục Phòng, chống HIV/AIDS, Bộ Y tế nhận định, nước ta vẫn còn khoảng 50.000 người nhiễm HIV trong cộng đồng chưa được phát hiện. Lây truyền HIV trong nhóm MSM có xu hướng tăng nhanh, đặc biệt trong nhóm MSM trẻ tuổi. Ước tính cả nước có khoảng 170.000 MSM. “Sự gia tăng số người sử dụng ma tuý tổng hợp và tỷ lệ nhiễm HIV trong nhóm trọng điểm tăng dẫn tới cảnh báo nguy cơ đợt dịch mới xuất hiện trong nhóm trẻ” - Ths. Thủy nhấn mạnh.

PGS.TS Đỗ Duy Cường đang khám và tư vấn cho bệnh nhân có H (ảnh: L.H)

Theo PGS.TS Đỗ Duy Cường, Trưởng khoa Truyền nhiễm, Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội), HIV lây truyền chủ yếu qua 3 đường: máu, quan hệ tình dục và lây truyền từ mẹ sang con. Tỷ lệ lây truyền qua đường tình dục trong nhóm nguy cơ tăng, lên tới 50-60%, đặc biệt trong đó lây truyền ở nhóm đồng giới. Điều đáng nói, các đối tượng MSM trong số người nhiễm HIV đang điều trị ở khoa Truyền nhiễm, BV Bạch Mai ước tính tới hơn 10%. Trong 5 năm gần đây, một phần do xã hội không còn kỳ thị nên những người đồng giới không ngại ngần đến trung tâm khám và xét nghiệm. Vì vậy, con số nhóm MSM tăng lên.

Bác sĩ Cường cho biết, những BN tuổi còn trẻ, trí thức, hoặc là sinh viên… đến khoa Truyền nhiễm, BV Bạch Mai khám thường rất suy sụp khi biết mình nhiễm HIV. Bởi họ không hề nghĩ chỉ quan hệ đồng giới một vài lần cũng nhiễm H. Ngoài ra, đối tượng nam thanh niên hành nghề mại dâm mà không biết biện pháp bảo vệ, đến khi bị nhiễm trùng cơ hội do chỉ số CD4 giảm mới phát hiện mình bị HIV. “Một số người nghĩ rằng chỉ quan hệ với gái mại dâm mới có nguy cơ lây HIV nên không dùng biện pháp an toàn khi có quan hệ tình dục qua đường hậu môn. Trong khi niêm mạc hậu môn rất dễ bị xây xát chảy máu, vi-rút HIV dễ dàng xâm nhập qua đường này. Ngoài ra còn có thể mắc các bệnh truyền nhiễm khác như vi-rút viêm gam B, C, nhiễm HPV (sùi mào gà)…”, PGS. Cường cảnh báo.

Cần tuân thủ việc điều trị

Các chuyên gia y tế cũng cho biết, việc điều trị ARV hiện đang được các dự án cấp miễn phí và sẽ được cấp thông qua BHYT trong những năm tới. Việc mở rộng cho tất cả mọi người được chẩn đoán nhiễm HIV sẽ điều trị ngay mà không phụ thuộc vào số lượng tế bào CD4 và giai đoạn lâm sàng.

“Hiện đã có bằng chứng xác nhận rằng một người nhiễm HIV, được điều trị bằng thuốc kháng vi-rút (ARV) và khi đạt tải lượng vi-rút ở ngưỡng không phát hiện được trong máu (khi có dưới 200 bản sao/ml máu) sẽ vừa bảo vệ sức khoẻ cho người sống chung với HIV và ngăn ngừa lây nhiễm HIV sang bạn tình. Đồng thời nó giúp giảm sự kỳ thị và phân biệt đối xử liên quan đến HIV và khuyến khích những người nhiễm HIV tuân thủ điều trị”, Ths.Bs Đỗ Hữu Thủy cho hay.

Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, tải lượng vi-rút HIV không phát hiện được chỉ ngăn ngừa lây truyền HIV sang các bạn tình chứ không ngăn ngừa được các bệnh lây truyền qua đường máu, tiêm chích ma túy và qua đường tình dục khác như lậu, giang mai… Do vậy, các chuyên gia y tế cũng khuyến cáo, việc lựa chọn phương pháp dự phòng HIV có thể khác nhau tùy thuộc vào hành vi quan hệ tình dục, hoàn cảnh và các mối quan hệ của một người. Ví dụ, nếu có ai đó quan hệ tình dục với nhiều bạn tình hoặc trong mối quan hệ không phải là một vợ một chồng, họ có thể cân nhắc sử dụng bao cao su để ngăn ngừa các bệnh lây truyền qua đường tình dục khác. Bên cạnh đó, việc tuân thủ điều trị nghiêm ngặt, hoặc dùng thuốc ARV theo đơn đã kê của thầy thuốc có ý nghĩa rất quan trọng để duy trì ức chế tải lượng vi-rút.

PGS.TS. Nguyễn Hoàng Long, Cục trưởng Cục Phòng, chống HIV/AIDS nhấn mạnh: “Một người đang dùng bao cao su hay dùng thuốc ARV dự phòng trước phơi nhiễm (PrEP) có nên dừng không khi bạn tình có tải lượng vi-rút dưới ngưỡng phát hiện? Câu trả lời là: Một số người có thể sử dụng các biện pháp dự phòng HIV vì nhiều lý do khác nhau như dùng bao cao su hay PrEP ngay cả khi họ đạt được tải lượng vi-rút dưới ngưỡng ức chế để giảm lo lắng về nguy cơ lây truyền, phòng tránh các bệnh lây truyền qua đường tình dục khác, phòng tránh mang thai, hoặc nếu người bạn tình nhiễm HIV có tiền sử không tuân thủ điều trị ARV”./.