“Hội chứng hậu Covid-19 vẫn có thể xuất hiện ở cả những người bệnh không có triệu chứng ở giai đoạn nhiễm Covid-19 cấp tính” - PGS.TS.BS Phan Thu Phương, Giám đốc Trung tâm Hô hấp, Bệnh viện Bạch Mai đã nhấn mạnh như thế khi chia sẻ với PV Báo Tiếng nói Việt Nam về những vấn đề liên quan đến hậu Covid-19.

Trước tiên xin bác sĩ đánh giá tình trạng hội chứng hậu Covid-19 ở nước ta hiện nay?

Dịch Covid-19 tại Việt Nam bắt đầu phát hiện ca nhiễm đầu tiên vào cuối tháng 1/2020. Tính tới nay, trải qua 4 đợt dịch trên cả nước ghi nhận 2,51 triệu người mắc và 38.946người đã tử vong,chiếm 1,7%. Phần lớn các bệnh nhân (BN) được theo dõi điều trị khỏi bệnh, tuy nhiên có rất nhiều BN sau khi khỏi Covid-19 có các triệu chứng kéo dài vài tuần tới vài tháng sau khi nhiễm. Và có những trường hợp để lại di chứng rất nặng nề. Hiện chưa có thống kê chi tiết về số ca bệnh có chẩn đoán hội chứng hậu Covid-19 tại Việt Nam, nhưng trong thăm khám lâm sàng vài tháng trở lại đây, số BN đến khám bởi các triệu chứng kéo dài sau nhiễm Covid-19 là không nhỏ.

Số BN đến khám hậu Covid tại Trung tâm Hô hấp (BV Bạch Mai) đang gia tăng. Trong số đó, rất nhiều BN có tổn thương phổi phải nhập viện điều trị nội trú. Thống kê từ Tết Nguyên đán đến nay có hơn 20 BN có triệu chứng hô hấp nặng như suy hô hấp, có những tổn thương phổi phải nhập viện điều trị nội trú, và có trên dưới 20 BN đến khám hậu Covid mỗi ngày.

Hậu Covid ảnh hưởng như thế nào tới người bệnh. Những triệu chứng điển hình nào người bệnh cần quan tâm, thưa bà?

Những vấn đề liên quan đến quản lý hậu Covid-19 người ta chia ra làm 3 giai đoạn. Thứ nhất là Covid cấp tính (các dấu hiệu và triệu chứng diễn ra trong 4 tuần từ khi bắt đầu nhiễm). Thứ hai là Covid tiếp diễn (các dấu hiệu và triệu chứng diễn ra từ 4 - 12 tuần). Thứ ba là hội chứng sau Covid hay còn gọi là hậu Covid (các dấu hiệu và triệu chứng xuất hiện sau nhiễm Covid-19 từ 12 tuần mà không có lý do.

Các triệu chứng hay gặp sau nhiễm Covid-19 biểu hiện ở đa cơ quan, trong đó biểu hiện nhiều nhất ở cơ quan hô hấp, tâm thần kinh, tim mạch... Và các triệu chứng được nghiên cứu trên thế giới phổ biến gồm mệt mỏi (53,1%), khó thở (43,4%), đau ngực (21,7%), ho kéo dài (27,3%), và các triệu chứng rối loạn khác như rối loạn giấc ngủ, lo âu, trầm cảm, mất tập trung gặp ở khoảng 30% các trường hợp.

Và các nghiên cứu thống kê thấy rằng, nhóm BN có nguy cơ cao mắc hội chứng hậu Covid-19 bao gồm: nhóm tuổi trên 60, có tiền sử hút thuốc lá và có các bệnh lý nền kèm theo như: tăng huyết áp, đái tháo đường, bệnh phổi mạn tính (COPD), hen, bệnh thận mạn tính, bệnh gan mạn tính, bệnh máu mạn tính, ung thư, suy giảm miễn dịch…; và những BN có chỉ định liệu pháp oxy tại nhà, đặc biệt là nhóm BN nặng phải hỗ trợ thở máy trong thời gian bị nhiễm Covid-19.

Các nhóm triệu chứng bất thường theo chuyên khoa cần được thăm khám và đánh giá về mức độ, cần loại trừ các nguyên nhân gây bệnh khác, trước khi kết luận thuộc hội chứng hậu Covid: Về hô hấp như ho, đau họng, hụt hơi, khó thở, đau ngực; Về tiêu hóa: buồn nôn, nôn, tiêu chảy; Về tâm thần: mất ngủ, mệt mỏi, lo lắng, giảm tập trung, rối loạn cảm xúc; Cơ xương khớp: đau cơ, yếu cơ, đau khớp; Thần kinh: đau đầu, chóng mặt, mất vị giác, giảm trí nhớ; Tim mạch: đánh trống ngực, đau ngực, ngất xỉu, phù; Và các triệu chứng khác như giảm thị lực, sốt dai dẳng, tăng đường huyết, tổn thương da.

Nếu không được điều trị thì hậu Covid sẽ ảnh hưởng lâu dài tới người bệnh như thế nào, thưa bà?

Khi BN có các triệu chứng của hội chứng hậu Covid, tùy vào mức độ của bệnh sẽ ảnh hưởng khác nhau lên sức khỏe tổng thể, khả năng lao động, chất lượng cuộc sống, và gián tiếp ảnh hưởng đến kinh tế của gia đình họ. Một số các biến chứng nguy hiểm của hội chứng hậu Covid-19 nếu không được kiểm tra đánh giá và điều trị có thể ảnh hưởng đến tính mạng, thậm chí tử vong như viêm xơ phổi lan tỏa, thuyên tắc mạch phổi, viêm cơ tim, trầm cảm có hành vi tự sát, đột quỵ…

Khi đã tiêm vaccine, người mắc Covid thường ít triệu chứng hoặc bị nhẹ hơn so với người chưa tiêm và điều này khiến F0 chủ quan. Vậy bác sĩ có những khuyến cáo gì?

Tiêm vaccine là việc cần thiết và rất quan trọng để dự phòng bệnh và giúp người không may bị nhiễm bệnh thì triệu chứng sẽ nhẹ hơn hoặc không có triệu chứng. Hội chứng hậu Covid-19 được báo cáo cho thấy vẫn có thể xuất hiện ở cả những BN không có triệu chứng ở giai đoạn nhiễm Covid-19 cấp tính. Vì vậy, khi có bất kỳ bất thường nào về sức khỏe sau khi nhiễm Covid-19, người bệnh nên đến cơ sở y tế để thăm khám hoặc liên hệ nhân viên y tế để được hỗ trợ tư vấn, nhằm phát hiện sớm các di chứng, biến chứng, bệnh lý mắc phải để điều trị kịp thời, có hiệu quả.

Trân trọng cảm ơn bà!

Lưu Hường thực hiện