Tay chân miệng là bệnh nhiễm virus cấp tính thường gặp ở trẻ nhỏ, có thể diễn biến nặng và gây biến chứng nguy hiểm. Việc chăm sóc đúng cách rất quan trọng.

Gia tăng ca nặng

Tay chân miệng (TCM) là bệnh lưu hành quanh năm và gặp ở hầu hết 63 tỉnh thành. Số mắc thường gia tăng vào khoảng từ tháng 4 - 5 và tháng 9 - 10 hằng năm. Tuy nhiên, trong 4 tháng đầu năm 2022, TP.HCM ghi nhận 936 trường hợp mắc bệnh TCM với 95% các trẻ mắc bệnh ở độ tuổi từ 1 - 5. Riêng chỉ trong tuần 18 (từ ngày 29/4 - 5/5), thành phố ghi nhận 420 ca bệnh TCM, tăng gần gấp 4 lần so với trung bình 4 tuần trước đó. Số ca bệnh TCM có sự gia tăng báo động ở hầu hết các quận huyện, thành phố Thủ Đức, đặc biệt ở các quận: 12, Bình Tân, Gò Vấp, Tân Bình, huyện Hóc Môn, khu vực 3 TP Thủ Đức.

Tại Bệnh viện Nhi đồng 1 TP.HCM, trung bình mỗi ngày Khoa Nhiễm điều trị nội trú cho 30 - 35 trường hợp bị TCM. Trong đó, phòng Hồi sức Nhiễm hiện đang điều trị cho 1 bệnh nhi mắc TCM ở mức độ 2B chuyển sang mức độ 3 ( mức độ nặng).

BSCKII Dư Tấn Quy, Trưởng Khoa Nhiễm - Thần kinh, Bệnh viện Nhi đồng 1 cho biết, khi trẻ bị TCM nhập viện trễ thì có thể dẫn đến các biến chứng như viêm não tối cấp, viêm cơ tim tối cấp, có nghĩa là diễn tiến cực kỳ nhanh và có thể tử vong trong vòng 24 giờ. Những trường hợp đó đều rất khó qua khỏi. Hiện khoa đã bố trí 50 - 60 giường (tính cả giường xếp) cho bệnh nhi mắc TCM, sẵn sàng điều trị nếu gia tăng số ca nhập viện. Những bệnh nhi TCM được tách riêng với các trường hợp mắc sốt xuất huyết, Covid-19, viêm não Nhật Bản.

Bệnh viện Nhi đồng Thành phố mới đây cũng tiếp nhận và điều trị thành công cho một bệnh nhi 3 tuổi nguy kịch vì mắc TCM. Bệnh nhi nhập viện trong tình trạng sốt cao liên tục, biếng ăn, chảy nước miếng nhiều vì loét họng. Lòng bàn tay, chân không có hồng ban bóng nước - những biểu hiện thường thấy ở bệnh TCM. Tuy nhiên, qua thăm khám và xét nghiệm, bác sĩ chẩn đoán bé bị phù phổi cấp, suy hô hấp do biến chứng TCM. Bệnh nhi nhanh chóng được các y bác sĩ cho thở máy, chống gồng giật tốt, truyền Gammaglobulin kịp thời... Sau 2 ngày điều trị tích cực, bé gái dần hồi phục và sức khỏe ổn định.

BSCKII Nguyễn Minh Tiến, Phó Giám đốc Bệnh viện Nhi đồng TP.HCM cho biết, gần đây, bệnh viện tiếp nhận điều trị một số trẻ mắc TCM gặp biến chứng với những biểu hiện bên ngoài kín đáo chứ không phải nổi bóng nước hồng ban ở lòng bàn tay, chân. Các trường hợp này thường đã chuyển biến nặng độ 3, 4. Do đó, quan trọng nhất là theo dõi lâm sàng, nếu bóng nước hồng ban lộ ra ngoài càng nhiều thì bệnh càng nhẹ, ngược lại biểu hiện bệnh tuy ít nhưng trẻ sốt cao thì rất đáng lo ngại.

Tại Trung tâm Bệnh nhiệt đới, Bệnh viện Nhi Trung ương, từ tháng 3 đến nay, bệnh TCM đã bắt đầu rải rác xuất hiện. Hiện Trung tâm đang tiếp nhận điều trị 9 bệnh nhi.

Dấu hiệu biến chứng nguy hiểm

TS.BS Đỗ Thiện Hải, Trưởng khoa Nội, Trung tâm Y học lâm sàng các bệnh nhiệt đới trẻ em, Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết, những dấu hiệu ban đầu của bệnh TCM là trẻ thường sốt nhẹ hoặc sốt cao (sốt cao không thể hạ là dấu hiệu cảnh báo bệnh nặng) và xuất hiện những tổn thương ở da bao gồm: rát đỏ, mụn nước ở các vị trí đặc biệt như họng, quanh miệng, lòng bàn tay, lòng bàn chân, mông, đầu gối… Bên cạnh đó là đau họng, đau miệng, chảy nước bọt, lười ăn hơn, rối loạn tiêu hóa. Với trẻ nhỏ thường đau, quấy khóc và bú kém.

Khi phát hiện trẻ mắc bệnh, gia đình nên đưa con đến khám tại các cơ sở y tế, đặc biệt là tại chuyên khoa truyền nhiễm trẻ em để được tư vấn kỹ hơn về cách chăm sóc tại nhà cũng như việc phát hiện triệu chứng nặng để có thể đưa trẻ đến cơ sở y tế kịp thời, tránh hậu quả đáng tiếc. “Nếu thấy trẻ có các biểu hiện như: Sốt trên 38,5 độ, kéo dài hơn 48 giờ và không đáp ứng với thuốc hạ nhiệt; quấy khóc liên tục; mệt mỏi không chơi, ngủ nhiều, lơ mơ, ngủ gà; giật mình; thở bất thường; ngồi không vững, đi loạng choạng; rối loạn ý thức, tiểu ít… thì đây là dấu hiệu của tình trạng nặng hoặc biến chứng của bệnh và cha mẹ cần đưa đến bệnh viện kịp thời. Nếu để chậm từ 1 - 2 ngày, bệnh có thể trở nặng, trẻ lừ đừ, co giật, mạch nhanh và có thể gây nên nhiều biến chứng nguy hiểm như viêm não, viêm cơ tim, phù phổi cấp dẫn đến tử vong. Việc phát hiện sớm dấu hiệu nặng để có biện pháp can thiệp kịp thời rất quan trọng bởi trẻ dù có biến chứng nặng nhưng nếu được điều trị sớm cũng có thể cứu được và không có di chứng nặng nề nào cho sự phát triển về sau”, TS Thiện Hải nhấn mạnh.

Các chuyên gia cảnh báo, những năm trước, khi trẻ đi học bình thường, tỷ lệ mắc TCM rất cao, đặc biệt là trẻ mẫu giáo do trẻ tiếp xúc, lây bệnh từ nhau. Hiện nay, Covid-19 đã giảm, trẻ quay trở lại trường, các bệnh truyền nhiễm tiếp tục tăng lên, trong đó có TCM. Do đó, phòng ngừa dịch bệnh ngay từ sớm là điều rất quan trọng, không để dịch bùng phát và nhất là không để gây tử vong. Việc phân biệt TCM với các bệnh khác như Covid-19 và sốt xuất huyết khá rõ ràng. Trẻ mắc TCM sẽ có nổi ban lòng bàn tay, chân và miệng. Trong khi đó, trẻ mắc sốt xuất huyết có triệu chứng phổ biến là nổi ban ở người, sốt liên tục.

Bác sĩ Nguyễn Minh Tiến khuyến cáo, khi trẻ bị sốt thì phải nghĩ ngay tới TCM bởi đây là một loại bệnh dễ mắc, dễ diễn tiến nặng, có thể dẫn đến tử vong. Sau 1 ngày ngày chăm sóc nhưng vẫn sốt thì cần đi khám, điều trị: “Tới cơ sở y tế để kiểm tra như test nhanh SARS-CoV2, test nhanh NS1 kháng nguyên sốt xuất huyết, còn TCM thì khám kỹ xem có loét họng không, có hồng ban, mụn nước ở lòng bàn tay, bàn chân không, ngoài ra có thể bị phát ban ở mông, gối. Nếu phát hiện sớm thì sẽ điều trị thích hợp, tránh tình trạng nhập viện trễ, dễ bị nặng”./.

Dung - Giang