Lần đầu tiên Bệnh viện Hữu Nghị Việt Đức đã thực hiện thành công ca ghép cùng lúc cả tim và thận cho một bệnh nhân bởi một người chết não hiến tặng.

Ca ghép tim - thận đặc biệt

 Mới đây, GS.TS Trần Bình Giang - Giám đốc Bệnh viện Hữu Nghị Việt Đức (Hà Nội) đã thông báo tin về ca ghép đa tạng tim - thận đầu tiên thành công tại Việt Nam là bệnh nhân Q (37 tuổi, ở tỉnh Gia Lai). Đây là ca ghép đa tạng thứ 4 trên cả nước. Ông Giang cho biết: Anh Q là trường hợp có bệnh lý rất nặng, cùng một lúc bị suy cả tim và thận.

Do Q mắc bệnh cơ tim giãn, suy tim và rối loạn nhịp nặng, dẫn đến suy thận giai đoạn cuối, phải chạy thận nhân tạo liên tục trong 5-6 năm nay và thường xuyên điều trị cấp cứu ở các trung tâm tim mạch lớn ở TP Hồ Chí Minh và Huế do các cơn nhịp nhanh cấp tính. Tất cả các biện pháp điều trị nội khoa không mang lại kết quả, nên anh đã được các bác sĩ giới thiệu đến BV Việt Đức để mổ ghép cả tim và thận.

"Khi bệnh nhân từ Gia Lai ra Việt Đức xét nghiệm trước ghép, chúng tôi hội chẩn 2 - 3 lần để đánh giá xem với khả năng trình độ của BV và tình trạng sức khoẻ bệnh nhân có thể ghép được hay không, có thể thành công hay không? Tôi cũng luôn yêu cầu anh em, mặc dù trong y học có gặp những tỷ lệ rủi ro nhất định nhưng trường hợp được ghép phải đảm bảo gần như tuyệt đối", Giám đốc Giang nhấn mạnh.

Trong hơn 6 tháng chờ đợi, không có trường hợp hiến tạng chết não nào thực sự phù hợp, và bệnh nhân vẫn liên tục đến các BV để chữa suy tim và chạy thận. Cho tới một ngày đầu tháng 2/2023, cơ may đã đến với anh khi có một bệnh nhân bị chết não do chấn thương sọ não rất nặng, đã được gia đình đồng ý hiến đa tạng để cứu các ca bệnh nặng khác.

"Ca hiến đa tạng này có nhiều điểm rất đặc biệt khi gia đình họ có người thân đã phải rời cõi tạm cách đây 2 tháng vì có chỉ định ghép đa tạng nhưng không chờ được nguồn hiến phù hợp. Chính vì điều đó, gia đình họ mong muốn tạng được hiến phải đem lại cuộc sống cho người khác thay vì người nhà mình đã bị mất. Tôi cho rằng đây là nghĩa cử rất cao đẹp", PGS.TS Trần Bình Giang xúc động nói.

Nạn nhân bị hỏng một số tạng do chấn thương nên chỉ hiến được tim và 1 quả thận, và quan trọng nhất là các chỉ số sinh học phù hợp cao với anh Q. Mọi quy trình chuyên môn và thủ tục pháp lý nhanh chóng được hoàn thành. Giám đốc Bệnh viện chỉ đạo thực hiện ca ghép lịch sử. Với sự phối hợp của 3 nhóm ekip lên đến hơn 60 người, bao gồm nhóm ghép tim, ghép thận và nhóm gây mê hồi sức, ca ghép đa tạng được thực hiện thành công vào ngày 15/2/2023. Đến nay, bệnh nhân Q đã gần như hồi phục hoàn toàn, ăn uống và sinh hoạt bình thường, hô hấp gần như không phải hỗ trợ.

Tới đây có thể thực hiện ghép 3 - 4 tạng cùng lúc

Ghép đa tạng - tức là cùng lúc ghép từ 2 tạng trở lên cho một người bệnh là một phẫu thuật rất khó và phức tạp. Ca ghép của anh Q kéo dài từ 9 giờ tới 19 giờ. Khác với ca ghép cùng lúc gan và thận mà BV đã tiến hành trước đó, về mặt kỹ thuật ca ghép tim - thận lần này khó hơn nhiều.

"Mặc dù ghép tim và ghép thận đã trở thành kỹ thuật thường quy tại BV, nhưng ghép cả 2 tạng cùng lúc vẫn là một thách thức, đòi hỏi đội ngũ thầy thuốc phải có sự chuẩn bị rất kỹ càng. Trong khi quả tim của bệnh nhân đã bị suy hoàn toàn nên khi ghép tim vào phải có thời gian để cho quả tim đó hoạt động tốt, nhưng phải giữ ở mức vừa phải, để cấp máu đủ số lượng thì chức năng thận mới hoạt động tốt. Trong khi người hiến chỉ còn duy nhất 1 quả thận, mạch ngắn là một thách thức lớn. Cũng may Việt Đức có 1 ngân hàng mô đạt tiêu chuẩn nhất tại Việt Nam. Tại đây có lưu giữ các mạch máu của người hiến trước. Cũng tôi đã sử dụng đoạn mạch máu đấy để nối dài các mạch máu hiến, giúp việc chỉnh ghép rất thành công, giúp cho cơ thể bệnh nhân không chỉ nhận được tim, thận của 1 người hiến mà đồng thời còn có sự đóng góp nhỏ từ 1 phần cơ thể của những người trước đây đã hiến mô tạng để cứu sống bệnh nhân này", ông Giang chia sẻ.

Tuy sau mổ, diễn biến của bệnh nhân khá nặng nề, cả về chức năng tim ghép cũng như thận ghép, song đều nằm trong dự kiến và sự chuẩn bị của các thầy thuốc. 8 ngày sau ghép, các chức năng của tim và thận đã phục hồi gần như bình thường, bệnh nhân đã có thể ngồi dậy ăn uống và giao tiếp, không cần các phương tiện hỗ trợ đặc biệt về tim mạch và hô hấp. Bệnh nhân sẽ tiếp tục được điều trị thêm trong vài tuần theo các phác đồ chung sau ghép tạng. Đây là ca ghép đa tạng tim - thận thành công đầu tiên tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức cũng như ở Việt Nam, đánh dấu một bước trưởng thành của ngành ghép tạng Việt Nam. Theo GS.TS Trần Bình Giang, tới đây Việt Nam sẽ ghép đa tạng nhiều hơn, không chỉ 2 tạng mà có thể thực hiện ghép 3 - 4 tạng cùng lúc./.

Hương Giang