Mới đây, Trung tâm Hồi sức tích cực, Bệnh viện Bạch Mai đã áp dụng thành công kỹ thuật đào thải CO2 qua màng ngoài cơ thể, cứu sống 2 bệnh nhân nguy kịch do tổn thương phổi nặng. Đây cũng là kỹ thuật lần đầu tiên thực hiện ở Việt Nam.

Kỹ thuật đào thải CO2 qua màng ngoài cơ thể

Trường hợp thứ nhất là bệnh nhân (BN) nam, 76 tuổi vào viện vì đợt cấp của bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) có biến chứng tràn khí màng phổi. Người nhà BN cho biết, khoảng 4h ngày 2/8/2023, thấy bố đang đi bộ thì bị đau tức ngực trái kèm khó thở, sau đó tự hít Ventolin (2 xịt) nhưng triệu chứng khó thở không đỡ. 4 tiếng sau, gia đình đưa BN đến Trung tâm Cấp cứu A9, BV Bạch Mai. Trong quá trình điều trị tại Trung tâm Hô hấp, bệnh diễn biến nặng, tràn khí màng phổi được đặt ống nội khí quản, thở máy và chuyển đến Trung tâm Hồi sức tích cực.

Nhận thấy tiên lượng sống của BN thấp do lượng CO2 trong máu tăng, các bác sĩ đã nhanh chóng quyết định áp dụng kỹ thuật đào thảo CO2 qua màng lọc ngoài cơ thể. Đây là kỹ thuật tiên tiến đã được triển khai thành công tại châu Âu và Mỹ.

TS.BS Bùi Văn Cường - Trung tâm Hồi sức tích cực chia sẻ: Người bệnh COPD giai đoạn cấp, phổi đang trong giai đoạn tổn thương nặng, kèm tràn khí màng phổi nên việc cài đặt và điều chỉnh máy thở rất khó khăn, đặc biệt khi BN có tình trạng CO₂ trong máu tăng cao. Khi BN được áp dụng kỹ thuật đào thải CO₂ qua màng lọc ngoài cơ thể, sẽ giúp tình trạng tăng CO2 trong máu được kiểm soát dễ dàng, giúp bác sĩ điều chỉnh thông số máy thở dễ dàng hơn, đồng thời giảm hỗ trợ máy thở cho BN, giúp cho lá phổi nghỉ ngơi. Sau 2 tuần điều trị, BN đã qua giai đoạn nguy kịch, được rút ống nội khí quản và tự thở được khí phòng. Ngày 23/8, BN được chuyển đến Trung tâm Hô hấp để tiếp tục điều trị bệnh phổi mạn tính. Hiện nay, BN đã được xuất viện về nhà, ăn được và tập đi.

Trường hợp thứ 2 là BN nam 40 tuổi, được chẩn đoán viêm phổi nặng, biến chứng suy hô hấp cấp tiến triển (ARDS). BN còn có bệnh nền suy thận mạn do viêm cầu thận đã được ghép thận 6 năm nay và duy trì thuốc chống thải ghép. Ngày 1/8/2023, BN xuất hiện sốt cơn, rét run, kèm theo ho khạc đờm và khó thở tăng dần, được điều trị 13 ngày tại cơ sở y tế trước bằng kháng sinh, thở máy xâm nhập và lọc máu liên tục - nhưng tình trạng bệnh không cải thiện và ngày một tăng nặng nên đã được chuyển đến Trung tâm Hồi sức tích cực, BV Bạch Mai. Do tình trạng phổi kém, các bác sĩ đã đặt ống nội khí quản và thở máy nhưng áp lực CO2 trong máu vẫn tăng cao.

TS.BS Bùi Văn Cường cho biết, ARDS là bệnh lý nặng và khó trong chuyên ngành hồi sức cấp cứu, giống như các BN Covid-19 bị viêm phổi nặng. Khi phổi tổn thương nặng như vậy cần phải thở máy với chiến lược thông khí bảo vệ phổi, tuy nhiên trong trường hợp này máy thở hỗ trợ càng cao thì nguy cơ tổn thương phổi và CO₂ trong máu càng tăng lên, BN có nguy cơ nặng lên. Do vậy, kỹ thuật đào thải CO₂ qua màng lọc ngoài cơ thể giúp đào thải CO₂ ra ngoài, nhờ đó tạo thuận lợi cho bác sĩ dễ dàng cài đặt thông số máy thở thấp xuống, giảm nguy cơ gánh nặng cho phổi, giúp phổi của BN được nghỉ ngơi nhiều hơn.

Mở ra cơ hội cứu sống bệnh nhân nguy kịch

PGS.TS Đỗ Ngọc Sơn - Giám đốc Trung tâm Hồi sức tích cực, BV Bạch Mai cho biết, trung bình ở Trung tâm thường tiếp nhận và điều trị cho khoảng 10-15% BN bị COPD và 5-10% BN bị tổn thương phổi cấp. Đây là 2 nhóm bệnh gây áp lực nhiều nhất đối với các y bác sĩ bởi nguy cơ tử vong cao.

Theo thống kê, tỷ lệ tử vong của những BN bị biến chứng phổi khi cấp cứu lên tới 30-40% so với những BN không bị biến chứng phổi. Trước đó, Trung tâm Hồi sức tích cực, BV Bạch Mai đã áp dụng nhiều kỹ thuật để cứu BN này nhưng kỹ thuật đào thải CO2 qua màng ngoài cơ thể được coi là đạt được tối ưu hơn cả trong việc hạn chế những tổn thương ở phổi cho BN.

“Hiện nay chúng tôi đã có kinh nghiệm bước đầu rất khả quan khi triển khai kỹ thuật này trên 2 nhóm bệnh. Với việc sử dụng kỹ thuật đào thải CO₂ qua màng ngoài cơ thể qua đường tĩnh mạch thì mức độ tổn thương về mạch máu, các biến chứng có thể xảy ra sẽ ít gặp hơn. Từ trường hợp này sẽ mở ra nhiều cơ hội cho người bệnh viêm phổi cấp tiến triển và COPD, có thể triển khai được rộng hơn từ tuyến trung ương đến tuyến tỉnh. Trong tương lai, khi việc áp dụng rộng rãi hơn với chi phí hợp lý thì chúng tôi có thể triển khai trên nhiều nhóm bệnh khác nhau, giúp cứu sống nhiều BN nguy kịch”, PGS.TS Đỗ Ngọc Sơn nhấn mạnh.

Hương Thanh - Ngọc Hải