Thiếu tháng, nhẹ cân là nguyên nhân mắc bệnh và gây tử vong hàng đầu ở trẻ sơ sinh. Dự phòng giảm nguy cơ sinh non là một trong những điều cần được ưu tiên trong chiến lược chăm sóc sức khoẻ cộng đồngcủa Bộ Y tế.

1/4 trẻ sơ sinh tử vong là do non tháng/nhẹ cân

Trẻ sinh non khi chào đời trước 37 tuần tuổi thai sẽ để lại hậu quả lâu dài là chậm phát triển thể chất và trí não, giảm khả năng học tập và làm việc sau này nếu không được chăm sóc, nuôi dưỡng và điều trị tốt.

Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn cho biết: Theo thống kê, cứ 10 trẻ sinh ra có 1 trẻ sinh non trên thế giới. Tại Việt Nam, 1/4 trẻ sơ sinh tử vong là do nguyên nhân đẻ non tháng/nhẹ cân. Hằng năm ở nước ta có khoảng hơn 100.000 trẻ sinh thiếu tháng và đang là gánh nặng về bệnh tật, tử vong ở trẻ em.

Tại Lễ mít tinh hưởng ứng Ngày Thế giới vì trẻ sinh non 17/11/2024, Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn cho biết, Việt Nam đã hoàn thành trước thời hạn các Mục tiêu Thiên niên kỷ cũng như thực hiện các Mục tiêu phát triển bền vững, với các con số đáng khích lệ. Tỷ suất tử vong trẻ em dưới 5 tuổi giảm từ 2,21% năm 2015 xuống còn 1,82% năm 2023. Tỷ suất tử vong trẻ em dưới 1 tuổi giảm từ 1,47% năm 2015 xuống còn 1,21% năm 2023.

Nếu như năm 2015, tỷ lệ tử vong ở trẻ sơ sinh là 1,2%, thì hiện nay giảm còn 0,98%. Nhiều cơ sở y tế của Việt Nam đã chăm sóc, điều trị, nuôi dưỡng thành công nhiều trẻ sinh non/nhẹ cân dưới 500gr, đem lại sự sống và phát triển toàn diện cho trẻ, mang hạnh phúc cho các gia đình có trẻ sinh non/nhẹ cân.

Tuy nhiên, hiện công tác chăm sóc sức khỏe của Việt Nam đang phải đối mặt với 3 vấn đề chính cần quan tâm đặc biệt. Thứ nhất là sự cách biệt trong sức khỏe bà mẹ trẻ em ở vùng miền núi, vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu sốso với thành thị, thậm chí tử vong ở thai phụ người H’Mông cao gấp 7 lần so với người Kinh; Thứ hai, là tốc độ giảm tử vong trẻ sơ sinh chậm hơn nhiều so với tốc độ giảm tử vong ở trẻ dưới 1 tuổi và tử vong ở trẻ dưới 5 tuổi. Thứ ba là trẻ dưới 5 tuổi của Việt Nam có tỷ lệ tử vong cao hơn so với các nước phát triển.

“Như vậy, Việt Nam cần nhiều cố gắng hơn nữa trong các can thiệp giảm tử vong sơ sinh, đặc biệt là giảm tỷ lệ tử vong do đẻ non/nhẹ cân, bảo đảm cho mọi trẻ sinh non đều được chăm sóc sức khỏe tốt nhất, nhằm mục tiêu tất cả trẻ em sinh ra đều được sống, khỏe mạnh và góp phần hướng tới một thế hệ trẻ Việt Nam khỏe mạnh về thể chất, trong sáng về tinh thần và phát triển về trí tuệ”, ông Trần Văn Thuấn nhấn mạnh.

Các biện pháp dự phòng và can thiệp

Các biện pháp dự phòng có thể giảm một cách đáng kể số bà mẹ có nguy cơ sinh non. Cần có sự kết hợp chặt chẽ giữa hệ thống cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe bà mẹ và người sử dụng dịch vụ, cụ thể cần triển khai đồng bộ các giải pháp sau:Thứ nhất, phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ cần được tiếp cận các dịch vụ chăm sóc trước khi mang thai bao gồm sàng lọc, tư vấn các vấn đề liên quan đến mang thai và sinh đẻ nhằm giảm thiểu rủi ro và bảo đảm phụ nữ khi mang thai có sức khoẻ tốt nhất.

Thứ hai, các phụ nữ mang thai được phát hiện có nguy cơ sinh non cần được khám thai định kỳ, chăm sóc, điều trị và tư vấn ở các cơ sở chuyên khoa giúp họ có thể phòng sinh non hiệu quả.

Thứ ba, cần sinh con theo kế hoạch, bảo đảm theo khuyến cáo (không sinh con ở tuổi vị thành niên, khoảng cách giữa 2 lần sinh không quá dày). Việc tuân thủ khám thai định kỳ và đặc biệt lưu ý một số nội dung: cân bằng dinh dưỡng; tránh các chất kích thích; chế độ lao động sinh hoạt phù hợp; giảm stress.

Việc chăm sóc trẻ sinh non/nhẹ cân bằng phương pháp Kangagoo theo hướng dẫn chuyên môn của Bộ Y tế. “Chăm sóc sơ sinh thiết yếu sớm, da kề da, cho trẻ bú mẹ ngay từ những giờ đầu sau sinh và nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ trong 6 tháng đầu theo hướng dẫn chuyên môn của Bộ Y tế. Bên cạnh đó, cha mẹ chú ý theo dõi sức khỏe của trẻ, giữ ấm cho trẻ tránh hạ thân nhiệt, khám và chăm sóc trẻ đẻ non, nhẹ cân theo hướng dẫn của chuyên gia y tế. Đối với trẻ quá non tháng và nhẹ cân cần phải được chăm sóc, theo dõi, nuôi dưỡng, điều trị ổn định tại các cơ sở y tế”, Thứ trưởng Bộ Y tế nhấn mạnh./.

Hương Giang