Bệnh sởi rất dễ lây lan thành dịch và có thể gây biến chứng nguy hiểm. Việc bao phủ vaccine để tạo miễn dịch cộng đồng bền vững là rất quan trọng.

Dịch sởi lan rộng khắp 63 tỉnh thành

Từ đầu năm 2025 đến nay, cả nước ghi nhận rải rác hơn 42 nghìn trường hợp nghi sởi, trong đó hơn 4 nghìn trường hợp dương tính với sởi tại 62 tỉnh, thành phố; 6 trường hợp tử vong liên quan đến sởi tại TP.HCM, Đồng Nai, Bình Dương, Bình Phước và Hà Nội. Một số tỉnh, thành phố có số mắc xu hướng tăng cao như Đà Nẵng, Gia Lai, Đồng Tháp, An Giang, Nghệ An, Cao Bằng, Đắk Lắk, Quảng Nam, Lâm Đồng, TP. Huế, TP. Hải Phòng, Hưng Yên... Đáng nói, 2/3 số bệnh nhân (BN) sởi thuộc nhóm từ 9 tháng đến dưới 15 tuổi và trong đó hơn 95% chưa được tiêm vaccine hoặc là không rõ tiền sử tiêm như thế nào.

Ông Hoàng Minh Đức, Cục trưởng Cục Phòng bệnh, Bộ Y tế nhấn mạnh, sởi là bệnh truyền nhiễm thuộc nhóm B nhưng tốc độ lây lan cao hơn nhiều lần so với Covid. Bệnh có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như viêm tai giữa, viêm phổi, tiêu chảy, suy dinh dưỡng, khô loét giác mạc mắt, viêm não, có thể dễ dẫn đến tử vong.

Đáng lưu ý, bệnh ghi nhận chủ yếu ở các thành phố lớn, di biến động dân cư cao, tuy nhiên đã có xu hướng lan sang các tỉnh miền núi. Dự báo tới đây dịch có thể giảm nhưng chưa dừng hẳn. “Bệnh sởi chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, tiêm vaccine là biện pháp hữu hiệu để phòng bệnh. Để phòng chống bệnh sởi, cha mẹ hết sức thận trọng, đưa con em đi tiêm phòng bởi sẽ tiếp tục ghi nhận nhiều ca sốt phát ban nghi sởi tại các tỉnh, thành phố trong phạm vi cả nước, đặc biệt ở một số tỉnh miền núi có nhiều đồng bào dân tộc thiểu số, điều kiện tiếp cận dịch vụ y tế còn khó khăn, những tỉnh có tỷ lệ tiêm vaccine phòng sởi thấp”, ông Đức lưu ý.

Nhằm thúc đẩy việc triển khai chiến dịch tiêm chủng vaccine phòng, chống dịch sởi, đẩy nhanh tiến độ bao phủ tiêm chủng cho các nhóm đối tượng để nhanh chóng kiểm soát tình hình, Cục Phòng bệnh đề nghị Sở Y tế các tỉnh/thành phố trực thuộc Trung ương khẩn trương triển khai thực hiện giám sát chặt chẽ diễn biến tình hình dịch bệnh trên địa bàn, khẩn trương phối hợp chặt chẽ với các Viện Vệ sinh Dịch tễ, Viện Pasteur đánh giá nguy cơ, lập 6 đoàn công tác có nhiệm vụ đi giám sát phòng chống bệnh sởi, và giám sát chiến dịch tiêm và tiêm bù, tiêm vét, tiêm chiến dịch để 31/3 phải hoàn thành.

Theo đó, khẩn trương rà soát, đảm bảo đủ nhân lực hỗ trợ các địa phương, nhất là tại các nơi đang ghi nhận gia tăng bệnh sởi để đẩy nhanh tiến độ tiêm chủng trên địa bàn, ưu tiên các huyện đang có nhiều ca mắc hoặc nghi mắc sởi, áp dụng hình thức triển khai tiêm chủng phù hợp như tiêm chủng lưu động, tiêm chủng tại nhà, hoàn thành chiến dịch tiêm vaccine phòng bệnh sởi trong tháng 3/2025.

Đồng thời, triển khai hiệu quả chương trình TCMR, tiêm bù, tiêm vét hằng tháng cho các đối tượng chưa tiêm và tiêm chưa đầy đủ vaccine phòng bệnh sởi. Tổ chức các hình thức tiêm chủng phù hợp với điều kiện thực tế và đặc thù của mỗi địa bàn như tiêm chủng lưu động tại các khu cộng đồng dân cư, tiêm chủng ngoài giờ hành chính. Đề xuất bố trí nguồn lực đẩy nhanh tiến độ chiến dịch tiêm chủng vaccine phòng, chống bệnh sởi, huy động xã hội hóa, doanh nghiệp hỗ trợ vaccine; tổ chức hội nghị cảnh báo nguy cơ bùng phát bệnh sởi cho các trường học, doanh nghiệp, vận động tiêm chủng đầy đủ, cảnh báo nguy cơ biến chứng sau mắc bệnh sởi.

Tiêm phòng là biện pháp hữu hiệu

Bệnh sởi lây lan nhanh nhất trong số các bệnh truyền nhiễm, bệnh lây truyền qua đường hô hấp do tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết của mũi họng BN. Đôi khi bệnh có thể lây gián tiếp qua những đồ vật mới bị nhiễm các chất tiết đường mũi họng của BN. Quyết tâm nhanh chóng miễn dịch cộng đồng đạt 95%, đầu năm nay Bộ Y tế phê duyệt triển khai tiêm chủng vaccine phòng chống dịch sởi đợt 2 tại 54 tỉnh thành, đặc biệt quyết định tiêm cho trẻ từ 6-9 tháng tuổi thay vì chờ đủ 9 tháng tuổi như thông lệ. Bộ Y tế đã chủ động bố trí đủ, kịp thời vaccine phòng sởi tới các địa phương trên toàn quốc và ngày 19/3/2025, Bộ Y tế đã có Công văn số 1572/BYT-PB đề nghị UBND các tỉnh, thành phố đảm bảo kinh phí triển khai tiêm chủng vaccine phòng, chống bệnh sởi tại địa phương, đồng thời ban hành Quyết định số 915/QĐ-BYT ngày 19/3/2025 thành lập 6 Đoàn kiểm tra, giám sát, hướng dẫn, chỉ đạo công tác phòng, chống dịch và triển khai chiến dịch tiêm chủng vaccine phòng, chống bệnh sởi trên toàn quốc.

WHO cũng khuyến nghị việc tăng cường truyền thông cập nhật thông tin về tình hình dịch bệnh giúp phụ huynh có thông tin và kiến thức cần thiết để bảo vệ con em mình, khẩn trương đưa trẻ đủ độ tuổi đi tiêm vaccine đầy đủ, đúng lịch. Đồng thời các cơ sở y tế cần tăng cường các biện pháp phòng ngừa để kiểm soát nhiễm khuẩn, đảm bảo cho trẻ mắc hoặc nghi mắc sởi không lây chéo. “Bệnh sởi lây lan nhanh nhất trong số các bệnh truyền nhiễm, bệnh lây qua không khí khi người bị nhiễm bệnh ho hoặc hắt hơi và chỉ có thể cắt đứt sự lây truyền khi miễn dịch cộng đồng đạt ít nhất 95%”, ông Hoàng Minh Đức lưu ý./.

Hương Giang