Điều trị nút hoá chất động mạch gan (TACE - Transcatheter arterial chemoembolization) được cho là giải pháp hữu hiệu, giúp kéo dài thời gian sống cho người bệnh ung thư gan nguyên phát hoặc di căn gan.

Ưu điểm vượt trội của TACE

Ung thư gan hiện nay vẫn là nỗi ám ảnh với nhiều người vì tiên lượng khó hơn các bệnh ung thư khác và đặc biệt đây là căn bệnh đang gia tăng ở Việt Nam. Thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho biết, Việt Nam có tỷ lệ mắc ung thư gan theo giới tính nam cao thứ 3 thế giới, chỉ đứng sau Mông Cổ và Lào. Tại Việt Nam, ung thư gan đứng đầu trong các loại ung thư phổ biến nhất ở nam giới và thứ 5 ở nữ giới với số mắc năm 2018 là 25.335 ca.

Theo bác sĩ Trịnh Tú Tâm, Trưởng đơn vị Điện Quang can thiệp và điều trị đau, Bệnh viện Hữu Nghị: ung thư gan khó sàng lọc phát hiện sớm vì ở giai đoạn sớm biểu hiện của bệnh thường mơ hồ, người bệnh ít chú ý tới. Trong đó có 80% ung thư gan là dạng ung thư biểu mô tế bào gan nguyên phát.Với ung thư gan, người ta đã xác định được nguyên nhân hàng đầu là do virus viêm gan B hoặc C. Đây là 2 loại virus được ví là "sát thủ thầm lặng" dẫn đến xơ gan và ung thư gan, trong khi viêm gan Cvẫn chưa có vắc-xin phòng bệnh.

Hiện nay, phương pháp điều trị triệt để nhất cho các khối u gan ác tính là phẫu thuật cắt bỏ khối u. Tuy nhiên, các u gan ác tính khi phát hiện ra thường ở giai đoạn không thể phẫu thuật do kích thước u quá lớn hoặc giai đoạn muộn. Khoảng 2/3 số BN mắc ung thư gan nguyên phát và 90% di căn gan không thể điều trị bằng phẫu thuật. Trong trường hợp đó, điều trị nút hoá chất động mạch gan (TACE) có thể là một lựa chọn giúp kéo dài thời gian sống cho BN ung thư gan nguyên phát hoặc di căn gan.

Bác sĩ Tâm cho biết những ưu điểm vượt trội của phương pháp này là: Hoá chất khi được bơm vào khối u sẽ tiêu diệt các tế bào ung thư theo 2 cơ chế: thứ nhất, hoá chất được tập trung với nồng độ cao được bơm trực tiếp vào khối u mà không đi qua tuần hoàn của cơ thể nên ít tác dụng toàn thân. Thứ hai, chất tắc mạch sẽ làm ngăn chặn dòng máu đến nuôi u, làm cho khối u thiếu máu, ngăn cản phát triển khối u. Bình thường, gan được nuôi dưỡng bởi hai nguồn cấp máu: động mạch gan và tĩnh mạch cửa. Cấp máu cho gan khoảng 75% từ nguồn tĩnh mạch cửa và khoảng 25% từ động mạch gan.

Tuy nhiên, trong trường hợp u gan thì hầu như nguồn mạch cấp máu cho khối u là từ động mạch gan. Hóa chất bơm qua đường động mạch gan sẽ vào trực tiếp đến khối u vì thế ít ảnh hưởng đến gan lành. Khối u bị nút tắc mạch cũng không ảnh hưởng đến phần gan lành vì cấp máu chủ yếu cho gan lành từ nguồn tĩnh mạch. Điều này cũng cho phép đưa được nhiều hoá chất tiêu diệt tế bào u hơn vào trong khối u. Khoảng 2/3 số ca nút mạch, khối u sẽ ngừng phát triển vàgiảm kích thước. Tác dụng kéo dài vài tháng đến 1 năm tuỳ thuộc vào loại u, chất tắc mạch sử dụng. Có thể sẽ phải nút mạch lần 2, 3… nếu khối u lại tăng sinh mạch nuôi.

“Khi ung thư tế bào gan được chẩn đoán, hầu hết nguyên nhân gây tử vong là do khối u chiếm hết phần gan lành gây ra suy gan chứ không phải do khối u lan tràn khắp cơ thể. Nút mạch hoá chất sẽ làm ngăn cản phát triển khối u, phần nào duy trì được chức năng gan và duy trì cuộc sống bình thường cho BN. Sau can thiệp, BN có thể đau tức nhẹ vùng gan do khối khu thiếu máu nuôi, nhưng triệu chứng này có thể giảm đi sau vài ngày đến 1 tuần”, bác sĩ Tâm lưu ý.

Cơ hội cho người mắc ung thư gan

Hiện nay, mỗi tuần BV Hữu Nghị có khoảng 10 ca được chỉ định điều trị TACE. Trường hợp ông N.T.C 64 tuổi, ở Hà Nội, khi nhận được kết quả chẩn đoán mình bị ung thư gan trong lần khám bệnh định kỳ, khiến ông suy sụp và bi quan. Đang gần 90kg mà chỉ một thời gian ngắn ông C sút 15kg. “Khi có chỉ định phẫu thuật cắt gan (là phương pháp điều trị triệt để nhất), khi đó tôi có nhiều bệnh phối hợp về tim mạch nên không muốn phẫu thuật. Tôi tìm gặp bác sĩ Tâm chỉ mong sao điều trị sống thêm được 1 năm để lo xây cất mộ cho mẹ. May mắn, sau khi nút hóa chất động mạch gan và các lần kiểm tra định kỳ, khối u nhỏ dần và không có tình trạng di căn. Đến nay, sau 7 năm điều trị, sức khỏe của tôi ngày càng cải thiện, vẫn đi tập thể dục bình thường”, ông C xúc động nói.

Trường hợp ông Đ.V.M (70 tuổi, ở Hà Nội) khi phát hiện bệnh khối u đã rất lớn (khoảng 15cm). Khi biết mình bị ung thư gan giai đoạn 4 đã dự định không điều trị nữa và không thông báo tình trạng bệnh với gia đình. Tuy nhiên, sau 1 năm, gia đình thấy tình trạng sức khỏe của ông M quá suy sụp đồng thời có sự giới thiệu của 1 giáo sư trong ngành y, ông đã tìm đến BV Hữu nghị để điều trị nút mạch… “Sau hơn 10 lần nút mạch phối hợp với thuốc điều trị đích thì từ năm 2017 tới nay sau mỗi đợt khám định kỳ BN đều cho kết quả ổn định và tôi không cần nút mạch nữa. Hiện nay tôi vẫn đi làm thêm bình thường”, ông M tâm sự.

Là người trực tiếp can thiệp cho 2 BN trên, bác sĩ Trịnh Tú Tâm cho biết, nút mạch hóa chất được áp dụng cho các khối u ác tính nằm khu trú trong gan, bao gồm cả ung thư tế bào gan hoặc u di căn từ các cơ quan khác đến gan. Tuỳ thuộc số lượng khối u và loại u gan mà nút mạch hoá chất được điều trị đơn thuần hoặc phối hợp với các phương pháp điều trị khác như phẫu thuật, hoá chất, phá huỷ khối u bằng nhiệt (áp đông, đốt sóng cao tần, vi sóng…). Vì vậy, cách tốt nhất để phòng ngừa, phát hiện ung thư gan bên cạnh việc hạn chế bia rượu, tiêm đầy đủ vắc-xin phòng viêm gan B, cần khám sức khỏe định kỳ siêu âm gan 6 tháng/lần, đặc biệt là những BN có yếu tố nguy cơ cao như xơ gan, viêm gan mạn tính do rượu, viêm gan virus B, C…

“Những người đã được điều trị thành công bệnh ung thư và không có bệnh tái phát trở lại trong vòng 5 năm được coi là điều trị khỏi. Thi thoảng tôi được BN tâm sự, thấy họ vẫn đang đi làm, sống đầm ấm, hạnh phúc bên gia đình. Có lẽ, đây là niềm vui và nguồn động lực rất lớn đối với những người làm ngành y”, bác sĩ Tâm bày tỏ./.