Ráo riết tìm “vũ khí” diệt biến thể mới

Các chuyên gia y tế cho biết, biến thể Omicron có thể dễ lây lan hơn các biến thể trước của SARS-CoV-2 và có khả năng né tránh kháng thể do vaccine tạo ra hoặc do lây nhiễm tự nhiên.  

Các loại vaccine hiện tại vẫn có thể tiếp tục ngăn ngừa tình trạng bệnh nặng và tử vong do Covid-19, dù có thể nhiều người sẽ cần tiêm mũi tăng cường. Tuy nhiên, các nhà sản xuất vaccine, trong đó có Pfizer-BioNTech và Moderna, đang chuẩn bị cập nhật vaccine Covid-19 để đối phó với biến thể Omicron khiến thế giới lo ngại.

“Chúng ta cần phải cảnh giác với biến thể mới và sẵn sàng ứng phó với nó. Có thể trong vài tuần nữa, chúng ta sẽ hiểu rõ hơn về mức độ lây truyền của Omicron và mức độ cần thiết để phát triển một loại vaccine riêng biệt dành cho biến thể này”, Tiến sĩ Jesse Bloom, nhà sinh vật học tại Trung tâm Nghiên cứu Ung thư Fred Hutchinson, cho biết.

Trong khi các nhà khoa học bắt đầu nghiên cứu kỹ lưỡng về biến thể mới, một số nước đã ban hành hạn chế đi lại với khu vực miền Nam châu Phi, nơi biến thể Omicron được phát hiện lần đầu tiên. Tuy nhiên, dù áp đặt các hạn chế mới, ca nhiễm biến thể Omicron đã được ghi nhận ở nhiều quốc gia châu Âu, Anh, Australia, Israel và Hong Kong (Trung Quốc).

Tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa hôm 28/11 thông báo rằng, biến thể Omicron chiếm phần lớn trong số 2.300 ca mắc Covid-19 mới hàng ngày ở tỉnh Gauteng, Nam Phi. Trên toàn quốc, số mắc bệnh mới đã tăng gấp hơn 3 lần trong tuần qua và số xét nghiệm dương tính với SARS-CoV-2 tăng từ 2% lên 9%.

Các nhà khoa học đã có những phản ứng nhanh chóng trước sự xuất hiện của biến thể Omicron. Tiến sĩ Tulio de Oliveira, nhà di truyền học tại Trường Y tế Nelson R. Mandela, cho biết, chỉ trong 36 giờ kể từ khi có dấu hiệu biến thể mới được phát hiện ở Nam Phi, các nhà nghiên cứu đã phân tích mẫu xét nghiệm từ 100 bệnh nhân mắc Covid-19, đối chiếu với dữ liệu có sẵn và đưa ra cảnh báo cho thế giới.

Trong vòng một giờ kể từ khi có cảnh báo đầu tiên, các nhà khoa học ở Nam Phi đã gấp rút thử nghiệm vaccine Covid-19 chống lại biến thể mới. Hiện tại, nhiều nhóm nghiên cứu trên thế giới, bao gồm các nhà khoa học tại Pfizer-BioNTech và Moderna, đã tham gia vào cuộc đua thử nghiệm vaccine ngăn ngừa biến thể Omicron. Họ cho biết kết quả nghiên cứu sẽ có trong khoảng hai tuần tới. Biến thể Omicron chứa những đột biến liên quan đến khả năng làm giảm hiệu quả của vaccine, nhưng vẫn chưa xác định được mức độ.

“Dựa vào những nghiên cứu đã được thực hiện trên các biến thể và đột biến khác, chúng tôi cho rằng những đột biến trong Omicron có thể gây ra sự sụt giảm đáng kể trong kháng thể trung hòa”, Tiến sĩ Bloom cho biết.

Tiến sĩ Richard Lessells, chuyên gia bệnh truyền nhiễm tại Đại học KwaZulu-Natal, cho biết, các bác sĩ Nam Phi nhận thấy sự gia tăng ca tái nhiễm ở những bệnh nhân Covid-19. Điều này cho thấy biến thể mới có thể ảnh hưởng đến khả năng miễn dịch tự nhiên.

Nhóm của Tiến sĩ Penny Moore, chuyên gia về virus tại Viện Quốc gia về Các bệnh Truyền nhiễm ở Nam Phi, đã nhanh chóng thử nghiệm xem vaccine Covid-19 hiện tại có thể chống lại biến thể Omicron hay không. Bà Moore cùng đồng nghiệp đang chuẩn bị lấy mẫu xét nghiệm máu từ những người đã tiêm chủng đầy đủ để thử nghiệm vaccine chống lại một phiên bản tổng hợp của biến thể Omicron.

Việc tạo ra một “pseudovirus” (virus giả dạng), một ổ chứa virus chứa tất cả các đột biến, cần nhiều thời gian, nhưng kết quả có thể có sau khoảng 10 ngày.

Một nhóm khác của Tiến sĩ Alex Sigal, chuyên gia về virus tại Viện Nghiên cứu Y tế Châu Phi, đang phát triển biến thể Omicron sống, được thử nghiệm dựa trên máu của những người đã tiêm chủng đầy đủ và người từng mắc Covid-19.

“Sẽ mất nhiều thời gian để có được kết quả thử nghiệm nhưng chúng ta sẽ có được bức tranh đầy đủ hơn về hiệu quả của vaccine trước biến thể mới”, ông Sigal nói.

Mối đe dọa lớn đối với vaccine Covid-19

Nếu vaccine được chứng minh là giảm hiệu quả trước biến thể Omicron, chúng có thể cần được điều chỉnh để nâng cao hiệu quả.

Các vaccine mRNA của Moderna và Pfizer-BioNTech được chế tạo bằng công nghệ cho phép sửa đổi nhanh chóng. Jerica Pitts, người phát ngôn của Pfizer, cho biết, các nhà khoa học “có thể điều chỉnh vaccine hiện tại trong vòng 6 tuần và ra mắt các lô vaccine đầu tiên trong vòng 100 ngày trong trường hợp có một biến thể có khả năng né tránh hệ miễn dịch”.

Tiến sĩ Stephen Hoge, chủ tịch của Moderna cho biết, công ty đã ngay lập tức tiến hành cập nhật vaccine sau khi biết về biến thể Omicron, tốc độ nhanh nhất mà công ty từng phản ứng trước một biến thể mới.

“Ngay cả khi chưa có dữ liệu về mức độ lây lan của Omicron, rõ ràng biến thể này sẽ là một mối đe dọa đáng kể đối với vaccine Covid-19”, ông Hoge nói.

Theo Tiến sĩ Hoge, Moderna có thể cập nhật vaccine hiện tại trong khoảng 2 tháng và có kết quả thử nghiệm lâm sàng trong 3 tháng.

Cả Pfizer-BioNTech và Moderna cũng kế hoạch kiểm tra xem liệu mũi tiêm tăng cường có cung cấp đủ khả năng miễn dịch chống lại biến thể mới hay không. Mũi tiêm tăng cường của vaccine Pfizer-BioNTech và Moderna đã được chứng minh là làm tăng đáng kể mức độ kháng thể.

Tuy nhiên, Tiến sĩ Michel Nussenzweig, nhà miễn dịch học tại Đại học Rockefeller ở New York, cho biết, những kháng thể đó có thể không đủ để chống lại hoàn toàn biến thể Omicron.

Tiến sĩ Nussenzweig và các đồng nghiệp đang chuẩn bị thử nghiệm vaccine mRNA cũng như vaccine Johnson & Johnson và AstraZeneca trong việc chống lại biến thể Omicron. Họ hy vọng sẽ có kết quả trong vòng một tháng.

Theo NY Times, việc phát triển vaccine riêng biệt diệt siêu biến thể Omicron chỉ trong vòng vài tuần sẽ là một kỳ tích. Ngoài ra, việc sản xuất và phân phối chúng có thể sẽ gặp nhiều khó khăn.

“Nếu phiên bản vaccine mới có thể bảo vệ người dân ở khắp mọi nơi, các công ty sản xuất vaccine nên cung cấp cho các nước châu Phi có nhu cầu và ít có khả năng chi trả nhất. Ít nhất Nam Phi đã tìm được cách mua vaccine, nhưng các nước nghèo như Sudan, Mozambique, Eswatini và Lesotho sẽ cần vaccine có chi phí thấp”, ông Oliveira nói.

Để thấy được bức tranh toàn diện về hiệu quả vaccine trong việc chống lại biến thể Omicron, các nhà khoa học không chỉ phải xem xét mức độ kháng thể mà còn xem các tế bào miễn dịch có thể nhận ra và tiêu diệt các tế bào bị nhiễm bệnh hay không. Tế bào miễn dịch, được gọi là tế bào T, đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa các ca mắc bệnh nặng và tử vong.  

Một số đột biến của biến thể Omicron xảy ra ở các bộ phận của virus được tế bào T nhắm mục tiêu, nghĩa là biến thể này khiến tế bào T khó nhận biết hơn.

Tiến sĩ Wendy Burgers, nhà miễn dịch học tại Đại học Cape Town, hy vọng việc lấy mẫu máu từ 50 người nhiễm biến thể Omicron có thể đánh giá mức độ lây lan của biến thể trong cộng đồng. “Sau khi đã có mẫu máu, kết quả đánh giá có thể sẽ có sau một tuần”, bà Wendy Burgers nói./.

CTV Mai Trang/VOV.VN (biên dịch)
Theo NY Times