Cuộc bầu cử tổng thống năm nay ở Brazil diễn ra ngày 2/10 vừa qua. Nhưng vì không có ứng cử viên nào giành về được hơn 50% phiếu bầu nên cử tri ở đất nước này phải đi bỏ phiếu lần nữa vào ngày 30/10 tới và phải lựa chọn giữa Tổng thống đương nhiệm Jair Bolsonaro và cựu Tổng thống Lula da Silva.

Cuộc bầu cử này được coi là một dấu mốc lịch sử mới đối với Brazil vì cả ông Bolsonaro lẫn ông Lula đều bị coi là đại diện cho hai thái cực chính trị ở Brazil: ông Bolsonaro ở phía cực hữu và ông Lula ở phe cực tả. Kết cục cuối cùng của cuộc bầu cử này vì thế sẽ quyết định tương lai chính trị của đất nước, sẽ xác định ý thức hệ chính trị nào sẽ thắng thế trong thời gian tới. Mặt khác, nó đồng thời có tác động rất mạnh mẽ tới diễn biến tình hình và chiều hướng biến động chính trị và xã hội ở khắp vùng Mỹ Latinh. Brazil là nước lớn ở Mỹ Latinh, là thành viên của nhóm Brics - cùng với Nga, Trung Quốc, Nam Phi và Ấn Độ - mà mối quan hệ của Trung Quốc và Nga với Mỹ và các nước phương Tây hiện đối địch nhiều hơn hợp tác nên Brazil đi về đâu và ai lên nắm quyền lại còn có thể có được tác động chính trị thế giới mạnh mẽ.

Vòng bầu cử tổng thống vừa qua ở Brazil đưa lại kết quả là có hai kẻ thắng và một phía thua. Phía thua là thăm dò dư luận. Trong suốt thời gian dài, kết quả mọi cuộc thăm dò dư luận ở Brazil đều cho thấy ông Lula tuy không chắc đã đạt được hơn 50% phiếu bầu của cử tri ở vòng bầu cử ngày 2/10 vừa qua nhưng sẽ đạt được tỷ lệ phiếu bầu vượt xa tỷ lệ phiếu bầu mà ông Bolsonaro đạt được. Kết quả lại không được như vậy. Ông Lula giành về 48,4%, ông Bolsonaro đạt được 43,2%. Mức độ chênh lệch này không lớn như đã thể hiện trong kết quả các cuộc thăm dò dư luận trước đấy. Bởi thế, người ta cho rằng ông Bolsonaro không hề thua và cơ hội được tiếp tục cầm quyền thêm một nhiệm kỳ nữa vẫn rất sáng sủa. Nguyên nhân có thể là rất nhiều cử tri ủng hộ ông Bolsonaro không thể hiện quan điểm thật sự khi được hỏi trong thăm dò dư luận, có thể là vì kết quả thăm dò dư luận này mà bộ phận cử tri ủng hộ ông Bolsonaro nhận thấy cần phải tham gia bầu cử để ngăn cản ông Lula đắc cử ở ngay vòng bầu cử đầu tiên. Cho dù là nguyên nhân gì đi chăng nữa thì việc ông Bolsonaro giành về được hơn 43% phiếu bầu của cử tri cho thấy phe cánh chính trị của người này hiện vẫn rất mạnh và vững chãi. Cả sự thắng thế của phe cánh chính trị của ông Bolsonaro trong cuộc bầu cử quốc hội và thống đốc bang diễn ra cùng ngày cũng cho thấy điều ấy. Ông Lula đương nhiên là người thắng trong vòng bầu cử này và vẫn là ứng cử viên tổng thống có tiền đề thuận lợi nhất để đắc cử trong cuộc bầu cử tổng thống năm nay ở Brazil.

Chỉ có điều kết quả bầu cử vòng đầu như thế khiến cho cả bên trong lẫn bên ngoài Brazil quan ngại sâu sắc. Kết quả bầu cử phản ánh tình trạng phân rẽ trầm trọng trên chính trường và trong nội bộ xã hội hiện tại ở Brazil. Môi trường chính trị xã hội nội bộ như thế luôn là mảnh đất màu mỡ cho sự trỗi dậy là thắng thế mạnh mẽ của xu hướng cực đoan hóa về cả phía cánh tả lẫn cánh hữu, đặc biệt về phía cực hữu, dân tuý và dân tôc chủ nghĩa. Đất nước sẽ không thể có được yên bình và ổn định về chính trị xã hội, không thể gây dựng được phát triển kinh tế xã hội thịnh vượng, uy tín và vị thế quốc tế của đất nước không thể được nâng cao. Phe cánh của ông Bolsonaro vẫn mạnh và vững chãi đến vậy thì không thể loại trừ kịch bản phe này và ông Bolsonaro không chịu công nhận thất cử nếu ông Lula tiếp tục thắng ở vòng bầu cử thứ hai tới đây. Đất nước bất an và bất ổn về chính trị và xã hội sẽ tạo cớ và dịp cho giới quân sự nhảy ra nhiếp chính. Cho nên mọi kịch bản có thể xảy ra hiện đều vẫn để ngỏ ở Brazil./.

Hoàng Lan