Chính phủ Mỹ hiện phải trực diện nguy cơ không còn tiền trong ngân quỹ để chi tiêu vào ngày 1/6 tới nếu không được quốc hội cho phép nâng mức trần nợ công.

Mức trần nợ công hiện tại là 31.400 tỷ USD đã được chính phủ Mỹ sử dụng từ hồi tháng Giêng năm nay. Những cuộc thương thảo giữa Tổng thống Mỹ Joe Biden với lãnh đạo phe Đảng Cộng hoà trong Quốc hội Mỹ được tiến hành dồn dập trong thời gian vừa qua nhưng chưa đưa lại được kết quả giúp nước Mỹ tránh được kịch bản tồi tệ là nước Mỹ bị vỡ nợ hoặc ít nhất thì cũng không có khả năng thanh toán nhất thời từ ngày 1/6 tới.

Đối với nước Mỹ, tình trạng tài chính ngân sách như hiện tại và nguy cơ đất nước bị vỡ nợ vốn đã nhiều lần xảy ra. Quốc hội Mỹ đưa ra quy định về mức trần nợ công đối với chính phủ vào năm 1917. Từ đó đến nay, Quốc hội Mỹ đã cả trăm lần đồng ý nâng mức trần nợ công, tức là quốc hội và chính phủ đã ngần ấy lần bất đồng quan điểm và rồi thoả hiệp với nhau về việc nâng mức trần nợ công. Nước Mỹ cũng đã từng nhiều lần ở trong tình trạng bộ máy công quyền không thể hoạt động bình thường do cạn kiệt ngân sách.

Cả phe Đảng Dân chủ lẫn phía Đảng Cộng hoà, cả dân Mỹ lẫn thế giới bên ngoài đều quá biết rằng tình trạng đất nước bị vỡ nợ, phá sản hoặc không còn khả năng thanh toán tồi tệ và nguy hại như thế nào đối với nước Mỹ về chính trị, kinh tế và xã hội cũng như đối với uy tín quốc tế của nước Mỹ, đồng thời đối với kinh tế và tài chính thế giới. Mỹ là nền kinh tế lớn nhất thế giới, đồng USD đóng vai trò đồng tiền quan trọng và quyền uy nhất trên thế giới, trái phiếu nhà nước của Mỹ được coi như một sự đảm bảo giá trị tài chính trên thế giới. Nước Mỹ bị phá sản, vỡ nợ hay không còn khả năng thanh toán làm cho tăng trưởng kinh tế Mỹ chững lại, thậm chí suy giảm, tỷ lệ thất nghiệp gia tăng, mức độ tin cậy của trái phiếu nhà nước của Mỹ bị ảnh hưởng tiêu cực. Tăng trưởng của kinh tế thế giới sẽ bị vạ lây, lạm phát ở nhiều nơi trên thế giới nói chung sẽ tăng, tiền tệ và tài chính thế giới sẽ bị mất ổn định nghiêm trọng.

Trong trường hợp chính phủ không được quốc hội cho phép vay thêm tiền, nước Mỹ sẽ gặp nhiều vấn đề khó khăn và phức tạp. Năm 2011, nước Mỹ vì tình trạng như thế này mà bị mất thứ hạng tín nhiệm cao nhất là AAA. Rất nhiều dịch vụ công không thể thực hiện được. Ước tính sẽ có hàng triệu chỗ làm việc bị tiêu huỷ vì nhà nước không có tiền trả lương và doanh nghiệp phải hạn chế sản xuất kinh doanh. Có dự báo của giới nghiên cứu ở Mỹ cho rằng nếu để xảy ra tình trạng đất nước vỡ nợ, phá sản hay không còn khả năng thanh toán thì tăng trưởng kinh tế Mỹ năm nay sẽ giảm tới 6% và tỷ lệ thất nghiệp có thể tăng tới  gần 9%. Lương hưu và phúc lợi xã hội từ nguồn ngân sách nhà nước đều không thể được tiếp tục chi trả. Các đơn đặt hàng của nhà nước đều không thể được tiếp tục thực hiện.

Phe Đảng Cộng hoà làm khó ông Biden thật ra chỉ vì hai lý do. Thứ nhất, phe này không muốn ông Biden cầm quyền thành công, đặc biệt khi người này đã tuyên bố chính thức tái ứng cử cho cuộc bầu cử tổng thống tới ở nước Mỹ vào năm 2024. Thứ hai, phe này muốn buộc chính quyền của ông Biden phải tiết kiệm chi tiêu, đặc biệt là ngăn cản ông Biden dùng tiền ngân sách - và thông qua nợ công mới - để chi cho những biện pháp chính sách tranh thủ cử tri theo kiểu "quà bầu cử cho cử tri".

Cả hai phe đều ý thức được rằng cuộc đối kháng giữa họ trong chuyện này ngừng rồi lại tiếp nhưng lần nào thì họ cuối cùng vẫn phải đi vào thoả hiệp với nhau vì không bên nào muốn bị coi là chịu trách nhiệm chính về việc để cho đất nước lâm vào thảm cảnh./.

Hoàng Lan