Cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump tiếp tục lập kỷ lục mới về tạo tiền lệ chính trị và pháp lý ở nước Mỹ. Ông Trump là Tổng thống Mỹ đầu tiên bị thua cử nhưng không chịu công nhận đã thất cử và tìm mọi cách để lật ngược kết quả bầu cử tổng thống. Người này là cựu tổng thống đầu tiên ở nước Mỹ tái ứng cử tổng thống và bị toà án cấp liên bang truy tố. Tới đây, ông Trump còn tạo tiền lệ mới khi trở thành cựu tổng thống Mỹ đầu tiên bị một toà án cấp liên bang ở nước Mỹ truy tố và xét xử công khai.
Ở Miami, ông Trump bị một toà án cấp bang xét xử về tội sổ sách tài chính không trung thực trong vụ việc trả tiền cho một cô gái làng chơi cách đây đã nhiều năm để cô gái này im lặng. Ở New York, ông Trump bị một toà án cấp liên bang truy tố về tội lưu giữ trái phép tài liệu mật liên quan đến an ninh quốc gia. Ở Washington, ông Trump bị một toà án cấp liên bang truy tố về tội mưu tính và kích động người ủng hộ hành động bạo lực chống lại hiến pháp nước Mỹ vào ngày 6/1/2021. Bây giờ, toà án ở bang Georgia quyết định truy tố ông Trump và 18 cộng sự về tội tổ chức hoạt động làm thay đổi kết quả bầu cử. Luật pháp bang này quy định toà án xét xử công khai, truyền hình trực tiếp. Vì thế, dân Mỹ và cả thế giới bên ngoài có thể theo dõi trực tiếp toàn bộ phiên toà xét xử ông Trump.
Cáo buộc của phía công tố nhà nước ở bang Georgia chống lại ông Trump rất nặng nề và chứng cứ rất rõ ràng và xác thực. Trong đó có cả đoạn ghi âm ông Trump yêu cầu người phụ trách cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2020 ở bang Georgia "kiếm thêm" cho ông Trump phiếu bầu của cử tri để ông Trump thắng cử. Bản cáo trạng dài 98 trang của phía công tố nhà nước bang Georgia cáo buộc ông Trump và 18 cộng sự phạm 13 tội. Khung hình phạt cho từng tội trong số ấy là tù từ 5 đến 20 năm và phạt tiền rất nặng.
Ông Trump đã ứng cử cho cuộc bầu cử tổng thống Mỹ vào năm 2024 nên giờ vừa vận động tranh cử vừa phải đối phó với phía tư pháp và phải hầu toà. Các phiên toà này diễn biến như thế nào và có kết thúc trước ngày diễn ra cuộc bầu cử tổng thống Mỹ sắp tới (6/11/2024) hay không thuộc diện những tác nhân quyết định tương lai chính trị của ông Trump. Cho đến thời điểm hiện tại, ông Trump và cộng sự thực hiện khá thành công chiêu thức lợi dụng chính việc bị toà án truy tố này. Ông Trump chủ ý thể hiện trước công chúng là nạn nhân của cuộc truy sát chính trị của phía chính quyền của tổng thống đương nhiệm Joe Biden nhằm mục đích không để cho ông Trump trở lại cầm quyền. Ông Trump chủ định làm cho dân Mỹ tin rằng nền tư pháp ở Mỹ đang bị chính trị hoá và bị chính quyền thao túng. Ông Trump và cộng sự sử dụng chiêu thức này để huy động tiền quyên góp phục vụ cho cuộc vận động tranh cử, để củng cố và cuồng tín hoá bộ phận cử tri trung thành với mình.
Ông Trump có trở lại cầm quyền được hay không phụ thuộc vào 3 nhân tố là có đủ tiền cho vận động tranh cử hay không, có tiếp tục khoét sâu sự phân hoá về chính trị và xã hội ở nước Mỹ hay không và trước hết có được phe Đảng Cộng hoà đề cử làm ứng cử viên tổng thống chính thức của phe này hay không. Hiện tại, ông Trump dẫn đầu và bỏ xa tất cả các ứng cử viên tổng thống đã lộ diện ở phe Đảng Cộng hoà trong kết quả các cuộc thăm dò dư luận về triển vọng được phe này đề cử làm ứng cử viên tổng thống chính thức. Nhưng chiều hướng có thể thay đổi rất nhanh chóng và bất ngờ. Luật pháp Mỹ không cấm bị cáo hay tù nhân ứng cử và đắc cử tổng thống Mỹ.
Dù vậy, nếu ông Trump bị toà án ở mấy nơi đồng thời xét xử và kết tội trước ngày bầu cử tổng thống sẽ tác động rất mạnh tới tâm lý và quyết định bầu cử của số đông cử tri ở Mỹ, rất bất lợi đối với ông Trump. Tiếp tục bám giữ vào những chiêu trò trên trong khi bị toà án xét xử và kết tội, ông Trump duy trì được sự hậu thuẫn của bộ phận cử tri trung thành, nhưng sẽ làm cho diện cử tri còn lại thêm mệt mỏi, ngán ngẩm và thất vọng cũng như chưa chắc đã được phe Đảng Cộng hoà đề cử./.
Hoàng Lan