Kết quả cuộc bầu cử quốc hội trước thời hạn vừa qua ở Slovakia đã không những chỉ làm biến động cục diện chính trị quyền lực ở nước thành viên EU và NATO này mà còn tác động trực tiếp tới chuyện chính trị an ninh thời sự nhất hiện tại của châu Âu là cuộc chiến ở Ukraine.

Slovakia là một trong những thành viên EU và NATO ngay từ đầu cuộc chiến giữa Nga và Ukraine đã ủng hộ Ukraine hăng hái nhất và mạnh mẽ nhất, như thế cũng có nghĩa là chống Nga quyết liệt nhất. Bây giờ, kết quả đáng chú ý hàng đầu của cuộc bầu cử quốc hội vừa rồi ở Slovakia là thắng cử của đảng Smer (Phương hướng) của cựu Thủ tướng Robert Fico. Đảng này được coi là ở phe dân tuý cánh tả và ông Fico đã từng có 3 lần đảm trách cương vị thủ tướng Slovakia. Một trong những cam kết tranh cử trung tâm của ông Fico là nếu trở lại cầm quyền sẽ ngừng viện trợ, hậu thuẫn quân sự và cung cấp vũ khí cho Ukraine.

Ông Fico và đảng Smer bị coi là "thân Nga". Thật ra ở đây cần phải phân biệt rõ ràng giữa "thân Nga" và "không ủng hộ Ukraine". Không ủng hộ Ukraine không có nghĩa là thân Nga và không phải cứ thân Nga là không ủng hộ Nga. Đúng là Nga sẽ được lợi khi Slovakia ngừng cung cấp vũ khí cho Ukraine. Nhưng nếu ông Fico có quyết định như vậy không phải vì ủng hộ Nga mà vì những mưu tính đối nội theo hướng "Slovakia trước hết", tức là theo cách tiếp cận "Tội gì phải hao công tốn của cải của Slovakia vì Ukraine".

Để thành lập được chính phủ mới, ông Fico phải liên minh đảng Smer với một vài đảng phái chính trị khác trong quốc hội. Không phải đảng nào trong số ấy cũng có cùng quan điểm và cam kết như ông Fico về ngừng viện trợ quân sự cho Ukraine. Nhưng cũng chính vì cách tiếp cận "Không ủng hộ Ukraine không có nghĩa là thân Nga" nên việc liên minh với các đảng phái chính trị này dẫu rất khó khăn nhưng cũng không hẳn bất khả thi đối với ông Fico và đảng Smer.

Đối với EU, NATO và Ukraine, thắng cử của ông Fico và đảng Smer ở Slovakia là diễn biến mới khiến họ thất vọng và gia tăng quan ngại. Ai cũng biết EU và NATO chứ không phải Ukraine quyết định Ukraine rồi đây sẽ thắng hay bị thua Nga trên chiến trường ở Ukraine. Bản thân Ukraine cũng ý thức được điều ấy. Chẳng phải đích thân Tổng thống Ukraine Volodymir Selenskij vẫn luôn gắn số phận của Ukraine với tương lai của cả khối phương Tây hay sao? Và tất cả cũng đều ý thức được rằng cuộc chiến ở Ukraine càng kéo dài thì việc khối phương Tây duy trì sự sẵn sàng tiếp tục đổ tiền của và vũ khí vào Ukraine sẽ càng thêm khó khăn.

Kết quả cuộc bầu cử quốc hội vừa qua ở Slovakia gióng lên hồi còi báo động mới cho EU, NATO và Ukraine trên phương diện này. Ba Lan là thành viên EU và NATO vốn còn ủng hộ Ukraine hăng hái hơn và chống Nga quyết liệt hơn Slovakia, thậm chí còn luôn dùng việc ủng hộ Ukraine để chống Nga nay lại đang rất trắc trở quan hệ với Ukraine. Hungary cũng là thành viên EU và NATO vốn luôn gây khó khăn cho EU và NATO nói chung và cản trở nhiều sự hậu thuẫn của EU cho Ukraine nói riêng. Hungary còn bị coi là rất thân Nga. Ông Fico và Thủ tướng Hungary Viktor Orban có mối quan hệ cá nhân rất thân thiết. Nếu ông Fico thành lập được chính phủ mới ở Slovakia thì Slovakia và Hungary sẽ hình thành nên cặp bài trùng mới trong EU và NATO bất lợi thêm rất nhiều cho Ukraine.

Những chuyện nói trên ở châu Âu lại xảy ra trong bối cảnh phe Đảng Cộng hoà ở Mỹ cũng sa sút mức độ sẵn sàng tiếp tục ủng hộ Ukraine trong cuộc chiến với Nga. Trong thoả thuận mới đạt được giữa chính quyền của tổng thống Mỹ Joe Biden với phe Đảng Cộng hoà trong Hạ viện Mỹ về ngân sách tạm thời cho 45 ngày tới không có dự trù thêm tiền viện trợ tài chính và quân sự cho Ukraine.

Hiện tượng gộp lại thành xu thế. Nếu xu thế hình thành thì sẽ thật sự khó khăn cho EU, NATO và Ukraine trong thời gian tới./.

Hoàng Lan