Sau khi trở về Mỹ từ chuyến đi Trung Đông mới rồi, Tổng thống Mỹ Joe Biden có bài phát biểu thứ 2 từ Phòng Bầu dục. Trong bài phát biểu ấy, ông Biden cho biết đã yêu cầu quốc hội Mỹ dành chi thêm 106 tỷ USD viện trợ tài chính và quân sự cho Ukraine (40 tỷ), cho Israel (10 tỷ), cho Đài Loan và cho việc bảo vệ tuyến biên giới của Mỹ với Mexico để ngăn chặn dòng người tỵ nạn và di cư. Chỉ khi được lưỡng viện lập pháp Mỹ thông qua, trước hết ở hạ viện, yêu cầu này của ông Biden mới có thể được giải ngân.

Thượng viện Mỹ thì vẫn yên ổn bởi phe Đảng Dân chủ của ông Biden chiếm đa số. Nhưng hạ viện do phe Đảng Cộng hoà kiểm soát thì hiện vẫn chưa có chủ tịch. Chừng nào chưa có chủ tịch, hạ viện Mỹ chưa thể bàn thảo và quyết định về yêu cầu nói trên của ông Biden. Ấy là còn chưa nói đến việc không biết phe Đảng Cộng hoà trong hạ viện Mỹ có sẵn sàng đáp ứng yêu cầu trên của ông Biden hay không. Trong phe này có sự đồng thuận quan điểm về tiếp tục hậu thuẫn Israel, Đài Loan và tăng cường ngăn chặn dòng người tỵ nạn, di cư vào Mỹ, nhưng mức độ sẵn sàng tiếp tục đổ tiền của và vũ khí vào Ukraine đã có biểu hiện suy giảm rõ rệt.

Trong hạ viện Mỹ hiện tại, phe Đảng Cộng hoà chiếm 221 ghế dân biểu và phe Đảng Dân chủ có 212 ghế dân biểu. Ranh giới giữa đa số và thiểu số là 217 dân biểu. Như thế có nghĩa là chỉ cần một vài dân biểu thuộc phe Đảng Cộng hoà không tán đồng thì phe này không còn có được đa số trên thực tế nữa.

Đấy cũng là lý do vì sao chỉ một nhóm nhỏ thuộc phe Đảng Cộng hoà trong hạ viện đã có thể dễ dàng phế truất chủ tịch hạ viện Kevin McCarthy. Cũng vì không có được đa số này mà cả ba ứng cử viên tiếp theo của Đảng Cộng hoà nhằm vào ghế chủ tịch hạ viện đều phải bỏ cuộc hoặc không đắc cử. Đầu tiên là ông Steve Scalise (không chắc đắc cử nên bỏ cuộc), ông Jim Jordan (sau ba lần bầu trong hạ viện vẫn không đắc cử nên bỏ cuộc) và mới đây nhất là ông Tom Emmer (không chắc đắc cử nên bỏ cuộc).

Nội bộ Đảng Cộng hoà tiếp tục hỗn loạn và phân rẽ. Phe Đảng Cộng hoà trong hạ viện tiếp tục như rắn không đầu. Điều đáng chú ý nữa là cả ứng cử viên được cựu tổng thống Mỹ Donald Trump, người vẫn rất thần thế trong Đảng Cộng hoà, ủng hộ (ông Jim Jordan) và không được ông Trump ủng hộ (ông Tom Emmer) đều không được phe này trong hạ viện bầu làm chủ tịch hạ viện Mỹ.

Tình trạng trên cho thấy nội bộ phe Đảng Cộng hoà hiện bất đồng quan điểm rất sâu sắc về quan điểm chính sách và nhân sự cũng như ảnh hưởng của ông Trump tuy lớn nhưng không phải quyết định. Phe này làm cho hạ viện Mỹ giống như bị tê liệt. Việc giải ngân những khoản tiền nhằm viện trợ tài chính và quân sự cho Ukraine và Israel bị trì trệ.

Vào giữa tháng 11 tới, hạ viện Mỹ lại phải quyết định chuyện ngân sách nhà nước để tránh tình trạng chính quyền Mỹ lại bị đóng cửa do không có tiền chi tiêu. Chừng nào chưa bầu ra được chủ tịch hạ viện, chừng đó hạ viện Mỹ chưa thể hoạt động bình thường, chưa thể quyết định về các bộ luật mới hay các kiến nghị chính sách mới của chính phủ. Phe Đảng Cộng hoà rối loại và xung khắc nội bộ như thế không chỉ tự làm suy yếu chính phe này mà còn gây tổn hại nhiều cho chính nước Mỹ.

Chính quyền của ông Biden gặp khó khăn khi kiến nghị ngân sách không được quốc hội thông qua, hoạt động đối nội và đối ngoại bị hạn chế. Cái lợi duy nhất và cũng rất đáng kể đối với phe Đảng Dân chủ và cá nhân ông Biden trong cả tư cách tổng thống đương nhiệm và ứng cử viên cho cuộc bầu cử tổng thống sắp tới ở nước Mỹ là tâm lý cử tri ở Mỹ ngán ngẩm ngày càng tăng về Đảng Cộng hoà và về cá nhân ông Trump. Cũng vì thế mà phe Đảng Cộng hoà rồi đây sẽ phải quyết tâm nhanh chóng khắc phục tình trạng nội bộ nói trên./.

Hoàng Lan