Bức tranh chung về thế giới năm 2024 tuy không đến nỗi hoàn toàn xám xịt nhưng chứa đựng nhiều chỗ trong gam màu tối. So với mấy năm trước, thế giới trong năm 2024 bất an và bất ổn hơn. Chiến tranh và xung khắc vũ trang dai dẳng suốt cả năm 2024 giờ theo cùng nhân loại bước vào năm mới 2025.

Hai cuộc chiến tranh ở Ukraine giữa Nga và Ukraine cũng như ở khu vực Trung Đông giữa Israel và Hamas có thêm bạn đồng hành là cuộc chiến tranh giữa Hezbollah ở Lebanon với Israel và những giao tranh quân sự trực tiếp đầu tiên giữa Israel và Iran. Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu cũng đã tuyên chiến không chính thức với phe phiến quân người Houthi ở Yemen.

Ở Syria, lực lượng Hayat Tahrir al-Sham (HTS) chống chính phủ của Tổng thống Syria Bashar al-Assad trong thời gian chỉ hơn 10 ngày đã lật đổ 24 năm cầm quyền của ông Assad và chấm dứt 54 năm trị vì đất nước này của cha con ông Assad. Chính biến này tạo nên một khoảng trống quyền lực ở Syria mà hệ lụy của nó hiện chưa thể lường hết được. Syria trở thành một tác nhân mới đối với an ninh và ổn định, cục diện tình hình và tương quan lực lượng ở khu vực Trung Đông, Bắc Phi và vùng Vịnh liên quan đến tất cả các bên ở trong và ngoài khu vực. Một số nơi khác trên thế giới trở thành điểm nóng về chính trị an ninh như khu vực Tây Phi với những cuộc đảo chính quân sự và căng thẳng giữa chính quyền quân sự ở nơi đây với một số quốc gia phương Tây, như ở khu vực Đông Bắc Á giữa Triều Tiên và Hàn Quốc, như ở khu vực Biển Đông giữa Trung Quốc và Philippines. Ở một số quốc gia trên thế giới cũng thấy có tình trạng an ninh và ổn định chính trị - xã hội không được đảm bảo.

Sự kiện lớn đối với thế giới trong năm 2024 là cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump đắc cử Tổng thống Mỹ lần nữa và sẽ trở lại cầm quyền. Người này sẽ khuấy động thế giới trong 4 năm tới và sẽ làm chính trị thế giới diễn biến thêm khó đoán định. Tuy nhiên, tác động của việc này cũng chỉ trong giới hạn nhất định vì các quốc gia và đối tác không lạ lẫm ông Trump và đều đã chuẩn bị sẵn sàng ứng phó với những kịch bản cầm quyền của ông Trump.

Tình hình chính trị an ninh thế giới như thế tác động tiêu cực tới tăng trưởng kinh tế và thương mại của thế giới cũng như tới quan hệ quốc tế nói chung. Kinh tế và thương mại thế giới năm 2024 tăng trưởng không được như dự báo trước đấy và chỉ đạt được mức độ rất thấp với triển vọng không mấy sáng sủa hơn trong năm mới 2025. Chính trị an ninh thế giới như thế không phải là môi trường và tiền đề thuận lợi cần thiết cho kinh tế và thương mại thế giới tăng trưởng năng động và ổn định. Cả sự đối địch quyết liệt giữa các nhóm nước lớn cũng gây bất lợi cho tăng trưởng của kinh tế và thương mại thế giới. Sự đối địch này không những chỉ có tiếp tục dai dẳng mà còn quyết liệt và không khoan nhượng hơn so với các năm trước. Điều này khiến chính trị thế giới và quan hệ quốc tế bị phân tuyến rõ ràng và cản trở đáng kể việc cả thế giới cùng nhau nỗ lực giải quyết những vấn đề chung đối với cả thế giới như chống biến đổi khí hậu trái đất, nhanh chóng chấm dứt những cuộc chiến tranh và xung khắc hiện tại, thực hiện những mục tiêu phát triền bền vững của Liên Hợp Quốc... Việc đạt được các thỏa thuận đa phương trở nên khó khăn hơn khi sự đồng thuận quan điểm giữa các bên liên quan thường chỉ là tối thiểu chứ không được tối đa. Bằng chứng rõ nét nhất là kết quả của Hội nghị cấp cao lần thứ 29 của Liên Hợp Quốc về khí hậu trái đất ở Azerbaijan.

Trong năm 2024 có một nét nổi bật rất đáng được chú ý đến là tất cả các nước lớn và đối tác lớn đều vướng mắc nhiều vào những khó khăn và phức tạp nội bộ. Tất cả những bên vẫn thường được nhìn nhận là những trung tâm quyền lực và ảnh hưởng của thế giới đều bị suy yếu về sức mạnh và thế mạnh trên mọi phương diện, về vai trò và ảnh hưởng trong chính trị an ninh, kinh tế và thương mại thế giới. Sự dần suy yếu của khối phương Tây đi cùng sự trỗi dậy mạnh mẽ của khối phương Nam toàn cầu. Ảnh hưởng, vị thế và vai trò của nhóm G7 sa sút trong khi của nhóm G20 lại gia tăng, của EU sa sút trong khi của nhóm Brics lại gia tăng.

Năm 2024 là năm trí tuệ nhân tạo bắt đầu định hình vai trò và ảnh hưởng đối với thế giới. Nó được phát triển và ứng dụng ngày càng nhiều nhưng đồng thời cũng đã bộc lộ những mặt trái buộc các quốc gia và vùng lãnh thổ cũng phải bắt đầu xiết chặt quản lý và chế tài.

Thế giới bỏ lại sau lưng năm 2024 đầy biến động và trên thực tế sẽ mang theo những biến động ấy cùng bước vào năm mới 2025./.

Ngân Hà