Thủ tướng Nhật Bản Abe Shinzo không hủy bỏ mà vẫn thực hiện chuyến đi vùng Vịnh. Ông Abe tới thăm Ả rập Xê út, Các tiểu vương quốc Ả rập thống nhất và Oman.

Chuyến công du vùng Vịnh này của ông Abe tưởng đã bị hủy bỏ bởi đụng độ quân sự vừa rồi giữa Mỹ và Iran. Ông Abe vẫn quyết định công du vùng Vịnh phần vì Mỹ và Iran không tiếp tục đối địch quân sự với nhau nữa, phần vì khu vực này đặc biệt quan trọng đối với Nhật Bản.

Nhật Bản là nền kinh tế lớn thứ 3 trên thế giới và nhập khẩu phần lớn dầu lửa từ khu vực vùng Vịnh. Nhật Bản và Ả rập Xê út đều là thành viên của Nhóm G20 mà Ả rập Xê út hiện là chủ tịch đương nhiệm luân phiên của nhóm này. Nhật Bản và Mỹ là đồng minh quân sự chiến lược truyền thống. Mỹ, Ả rập Xê út và Các tiểu vương quốc Ả rập thống nhất thù địch Iran nhưng Nhật Bản lại duy trì quan hệ hợp tác khá ổn định với Iran. Ông Abe đã thăm Iran và tổng thống Iran Hassan Rohani cũng vừa mới thăm Nhật Bản. Còn Oman lại khá trung lập trong khu vực và theo đuổi tham vọng đóng vai trò trung gian hòa giải giữa Mỹ và Iran cũng như giữa Qatar và Ả rập Xê út, Các tiểu vương quốc Ả rập thống nhất, Bahrain.

Ông Abe công du vùng Vịnh vì những lợi ích thiết thực và nhằm mục đích cao xa của Nhật Bản. Khu vực này chỉ bất an, bất ổn đơn thuần thôi chứ chưa nói đến bùng phát chiến tranh giữa Mỹ và các đồng minh trong cũng như ngoài khu vực với Iran, đã ảnh hưởng rất tiêu cực tới kinh tế và thương mại của Nhật Bản, đặc biệt tới việc đảm bảo cung ứng năng lượng cho Nhật Bản. Ông Abe theo đuổi tham vọng gây dựng vai trò chính trị thế giới cho Nhật Bản và nhằm đến tạo dựng vai trò trung gian hòa giải giữa Mỹ và Iran cũng như giữa Iran và các nước khác trong khu vực này. Ông Abe muốn dùng sự hiện diện trực tiếp ở khu vực vào thời điểm hiện tại trong bối cảnh tình hình hiện tại ở đó để bảo vệ những lợi ích thiết thực của Nhật Bản, để phát đi thông điệp là các nước trong cũng như ngoài khu vực khi xử lý chuyện quan hệ của họ với nhau cần phải để ý thoả đáng đến những lợi ích của Nhật Bản ở khu vực, đặc biệt trong chuyện quan hệ của các bên này với Iran.

Nhật Bản thuộc diện không nhiều quốc gia trên thế giới có mối quan hệ hợp tác ổn thỏa đồng thời với cả Mỹ và Iran. Quan hệ tốt với tất cả các bên xung khắc là tiền đề không thể thiếu cho bất cứ ai muốn đảm trách vai trò ngoại giao trung gian hòa giải. Ông Abe muốn thực thi vai trò trung gian hòa giải này nhằm hai mục tiêu cụ thể. Thứ nhất là thuyết phục và thôi thúc Mỹ và Iran đi vào giảm căng thẳng và hòa dịu vì chỉ nhờ đấy thì mọi lợi ích thiết thực của Nhật Bản ở khu vực này mới có thể được bảo tồn ở mức độ tốt nhất. Thứ hai, vai trò trung gian hòa giải sẽ giúp Nhật Bản có được vai trò và ảnh hưởng chính trị thế giới.

Cho nên trong chuyến công du vùng Vịnh lần này, ông Abe vận động các đối tác liên quan cùng tác động tới Mỹ và cá nhân tổng thống Mỹ Donald Trump để phía Mỹ không tiếp tục giao tranh quân sự với Iran. Ông Abe sẽ phối hợp hành động cùng với Oman để thuyết phục Iran cũng ứng xử tương tự.

Lợi ích của Nhật Bản và mục đích của ông Abe không có gì là khó hiểu. Tuy nhiên, cả việc bảo tồn lợi ích lẫn việc theo đuổi những mục đích ấy đều không hề đơn giản và dễ dàng đối với ông Abe. Mỹ và Iran đã xô đẩy nhau đến chỗ đi xa hơn thế nữa thì dễ chứ cài số lùi thì lại rất khó bởi ai lùi trước thì sẽ bị coi là yếu thế và thất thế cũng như không thể tránh khỏi tổn hại thể diện. Đối với Nhật Bản và ông Abe, việc kia dẫu có khó khăn đến mấy thì vẫn phải làm./.

Hoàng Lan