Hải quân Mỹ đang tiến hành các cuộc tập trận song song trên biển Philippines và Ấn Độ Dương, cùng các nước thuộc “Tứ giác kim cương” (hay bộ tứ Quad) gồm Mỹ, Nhật Bản, Ấn Độ và Australia. Các cuộc tập trận này được cho là nhằm vào Trung Quốc.

Các cuộc tập trận nhằm vào Trung Quốc?
Ngày 21/7, Hải quân Mỹ cho biết nước này đã bắt đầu cuộc tập trận 3 bên trên biển Philippine cùng Lực lượng phòng vệ trên biển Nhật Bản và Hải quân Australia.

Tàu sân bay USS Ronald Reagan, tuần dương hạm tên lửa dẫn đường USS Antietam và tàu khu trục tên lửa dẫn đường USS Mustin tham gia tập trận cùng các chiến hạm Stuart và Arunta, tàu khu trục Habart, tàu sân bay trực thăng Caberra, hạm đội Sirius của Australia và tàu khu trục Teruzuki của Nhật Bản.

Cuộc tập trận bắt đầu từ 19/7, một ngày trước khi Hải quân Mỹ và Ấn Độ tiến hành các cuộc tập trận ở Ấn Độ Dương với sự tham gia của nhóm tác chiến tàu sân bay USS Nimitz.

Mỹ, Nhật Bản, Ấn Độ và Australia thiết lập đối thoại an ninh bốn bên (hay Quad – Tứ giác kim cương) từ năm 2007. Tuy nhiên, một số nước trong nhóm vẫn tỏ ra thận trọng để không bị coi đây như nỗ lực thiết lập liên minh quân sự hay một NATO châu Á.

Năm 2007, Australia trấn an Trung Quốc rằng Canberra chỉ muốn hạn chế khuôn khổ hợp tác trong Quad ở vấn đề thương mại và văn hóa. Cũng trong năm đó, Ấn Độ nhấn mạnh với Trung Quốc rằng Quad sẽ không bao gồm các mối quan hệ về an ninh.

Tuy nhiên, việc tổ chức các cuộc tập trận với sự tham gia của cả 4 nước Quad ở khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương khiến các nhà phân tích đặt câu hỏi liệu “sự rụt rè” trước kia của Ấn Độ hay Australia đã trở nên mờ nhạt hay không.

Theo các nhà phân tích, phép thử thực sự sẽ là liệu Mỹ, Nhật Bản và Ấn Độ có mời Australia cùng tham gia cuộc tập trận 3 bên thường niên Malabar vào cuối năm nay hay không. Năm 2007, Australia được mời tham gia với tư cách thành viên không thường trực. Tuy nhiên năm 2018, Ấn Độ không mời Australia để tránh “mang tiếng” xây dựng một nhóm quân sự nhằm vào Trung Quốc.

Sau các vụ đụng độ biên giới trên dãy Himalaya với Trung Quốc trong những tuần gần đây, quan điểm dư luận ở Ấn Độ dường như đang thay đổi nhanh chóng.

“Việc cả 4 thành viên Quad cùng tham gia vào một cuộc tập trận quân sự sẽ cho thấy một giải pháp thống nhất nhằm đối phó và cạnh tranh với Trung Quốc ở Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương”, Derek Grossman, một nhà phân tích quốc phòng cấp cao tại Rand Corp. có trụ sở ở California (Mỹ) nói.

Patrick Gerard Buchan, Giám đốc Dự án các liên minh của Mỹ tại Tryng tâm nghiên cứu quốc tế và chiến lược có trụ sở ở Washington, cho rằng dù mức độ thận trọng của Ấn Độ với Quad đã được hạ thấp do những xung đột biên giới gần đây với Trung Quốc, nhưng điều đó vẫn chưa mất đi hoàn toàn.

Theo ông Buchan, Quad luôn phải tìm cách cân bằng các hành động với Trung Quốc và không ai muốn để mọi việc trở nên phức tạp.

Tuy nhiên, Sammer Lalwani, một chuyên gia về Nam Á tại Trung tâm Stimson có trụ sở ở Washington cho rằng các cuộc tập trận giữa Ấn Độ và Mỹ ở Ấn Độ Dương có thể là một điềm báo cho những gì sẽ xảy ra.

Bên ngoài eo biển Mallaca, tàu sân bay Nimitz, tuần dương hạm tên lửa dẫn đường USS Princeton và tàu khu trục tên lửa dẫn đường USS Sterett, USS Ralpha Johnson đang cùng các chiến hạm Rana, Sahyadri, Shivalik và Kamorta của Ấn Độ đang tiến hành tập trận chung.

“Việc có các tàu tên lửa dẫn đường của Mỹ và Ấn Độ được triển khai cùng nhau là động thái không thể không chú ý và nó cho thấy có thể sẽ có các hoạt động tác chiến phòng không và săn ngầm”, Lalwani nói.

Khả năng tập trận quân sự chung của Tứ giác kim cương

Patrick Cronin, Chủ tịch phụ trách an ninh châu Á-Thái Bình Dương tại Viện Hudson cũng cho rằng: “Các cuộc tập trận hải quân quốc tế đang diễn ra ở Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương chỉ là những động thái mới cho thấy Ấn Độ, Australia và Nhật Bản dường như sẵn sàng rũ bỏ những e ngại trước đây về các cuộc tập trận đa phương”, ông nói.

Các cuộc tập trận diễn ra trong bối cảnh cả 4 nước Quad đều đang chứng kiến mối quan hệ với Trung Quốc ngày càng xấu đi.

Trong báo cáo chiến lược quốc phòng 2020 công bố đầu tháng này, Australia đã có quan điểm hoài nghi hơn đối với Trung Quốc so với Sách Trắng cách đây 4 năm.

“Kể từ 2016, các nước lớn đều ngày càng tích cực hơn trong việc tìm cách gia tăng ảnh hưởng, trong đó có cả những hành động của Trung Quốc ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương”, Sách Trắng của Australia nêu rõ. “Australia đang lo ngại về các động thái như việc thiết lập các căn cứ quân sự có thể ảnh hưởng xấu tới sự ổn định ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương và khu vực hiện tại của chúng ta”.

Trong Sách Trắng quốc phòng 2020, Nhật Bản cũng nói rằng Trung Quốc vẫn không ngừng đơn phương tìm cách thay đổi nguyên trạng trên vùng biển xung quanh Quần đảo Senkaku (Trung Quốc gọi là Điếu Ngư) và điều này dẫn tới nhiều mối quan lớn.

“Hải quân và Không quân Trung Quốc những năm gần đây đã mở rộng và tăng cường các hoạt động xung quanh các vùng biển và không phận của Nhât Bản và có nhiều trường hợp liên quan tới hành động leo thang 1 phía”, Sách Trắng của Nhật nêu rõ.

Theo nhà phân tích Cronin, “Từ các đường biên giới Himalaya tới Biển Đông, biển Hoa Đông, Trung Quốc đang gia tăng chiến dịch nhằm mở rộng phạm vi ảnh hưởng và kiểm soát. Đây là một chiến lược không được lòng người”. 

Chuẩn Đô Đốc nghỉ hưu của Ấn Độ, từng đứng đầu cơ quan tình báo Hải quân Sudarshan Shrikhande nói rằng, quan hệ đối tác Quad có thể mở rộng với sự tham gia của các nước láng giềng.

“Là một tổ chức cốt lõi, Quad có thể cùng với một số thành viên ASEAN, trở nên hữu ích hơn trong việc đối trọng với những tham vọng của Trung Quốc”, ông Shrikhande nhận định.

Theo ông Shrikhande, để làm được điều đó, Quad cần phải được đa phương hóa.

“Việc gia tăng triển các hoạt động hải quân ở khu vực Ấn Độ Dương cũng như ở phía Tây Thái Bình Dương là một khía cạnh, nhưng các chiến dịch ngoại giao, kinh tế và thậm chí cả thông tin để tiến gần hơn mục tiêu đó chưa từng được thực hiện trước đây. Tôi có thể hiểu cả 4 nước (Quad) đã sẵn sàng chuyển từ lời nói sang hành động”, ông nói./.

Hoàng Phạm/VOV.VN (biên dịch)

Theo Nikkei Asian Review