Lần đầu tiên trong lịch sử 75 năm của LHQ, phiên họp đại hội đồng thường niên năm nay được tiến hành không phải với sự hiện diện trực tiếp của các vị lãnh đạo quốc gia trên thế giới mà chủ yếu theo hình thức trực tuyến - bằng thông điệp qua video. Dịch bệnh viêm đường hô hấp cấp do virus corona gây ra đã buộc LHQ phải như vậy nhưng đồng thời cũng lại có thể thấy tiền lệ này mở ra cho LHQ khả năng khai phá và tận dụng nhiều hình thức hoạt động đa dạng mới trong tương lai, kể cả khi thế giới không còn dịch bệnh nữa.
Bài phát biểu của tổng thống Mỹ Donald Trump thuộc diện được để ý đến nhiều nhất. Mỹ vốn là thành viên xưa nay đóng vai trò rất quan trọng trong LHQ nhưng đã nhiều lần bị ông Trump coi thường và thậm chí cả bất chấp nữa. Nước Mỹ đang ở trước cuộc bầu cử tổng thống mới quyết định số phận tương lai chính trị của ông Trump. Trong nhiệm kỳ cầm quyền sắp kết thúc, ông Trump gây căng thẳng với nhiều đối tác lớn khác của Mỹ, đặc biệt với Trung Quốc, Nga và EU.
Bài phát biểu của ông Trump thực chất chỉ bao hàm hai phần nội dung chính là lại tấn công Trung Quốc và tự thể hiện mình là người kiến tạo hoà bình cho thế giới thông qua những kết quả đối ngoại đã đạt được. Ông Trump đã đẩy mối bất hoà giữa Mỹ và Trung Quốc lên nấc thang mới về đối đầu. Người này chủ ý biến diễn đàn LHQ thành cả nơi xử lý mối quan hệ song phương giữa Mỹ và Trung Quốc.
Trong bài phát biểu ấy, ông Trump không những chỉ nhắc lại cáo buộc là Trung Quốc đã khiến cho cả thế giới bị lây nhiễm dịch bệnh mà còn đòi Trung Quốc phải chịu trách nhiệm về việc này. Trên thế giới hiện nay, ai cũng biết dịch bệnh có thể gây nguy hiểm và tai hại như thế nào cho các quốc gia và các vùng lãnh thổ, ai cũng ý thức được rằng chưa biết đến khi nào dịch bệnh mới chấm dứt trên phạm vi toàn thế giới. Vì thế, những cáo buộc và đòi hỏi nói trên của Mỹ đối với Trung Quốc là rất nặng nề và hoàn toàn không dễ dàng được khắc phục một cách nhanh chóng. Nói theo cách khác, mối quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc sẽ diễn biến theo chiều hướng còn càng ngày càng thêm xung khắc và bất hoà, càng thêm nhiều đối đầu và bất hợp tác.
Ông Trump dùng bài phát biểu nói trên phục vụ cho cuộc vận động tranh cử tổng thống nhiều hơn là cho chính LHQ. Ông Trump làm găng thêm với Trung Quốc cũng nhằm để vận động tranh cử. Trong số tất cả các chủ đề nội dung thuộc về đối ngoại mà ông Trump hiện có thể sử dụng và tận dụng được để phục vụ cho cuộc vận động tranh cử tổng thống thì chỉ có cái gọi là "Con bài Trung Quốc" đắc dụng thiết thực hơn cả.
Tổng thống nước Mỹ sau cuộc bầu cử tổng thống tới sẽ tiếp tục là ông Trump hoặc sẽ là ông Joe Biden. Nếu ông Trump tái đắc cử tổng thống thì mối quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc sẽ còn tiếp tục leo thang mức độ căng thẳng và gay cấn quyết liệt thêm ít nhất một thời gian không ngắn nữa trước khi bước vào thời kỳ giảm bớt căng thẳng và tăng hợp tác. Ông Trump sẽ nhìn nhận sự tái đắc cử tổng thống của mình là bằng chứng về tác dụng thực tế của Con bài Trung Quốc nên sẽ còn tiếp tục mạnh tay chơi nó để củng cố sự hậu thuẫn chính trị ở nước Mỹ và để buộc Trung Quốc phải nhượng bộ Mỹ nhiều hơn nữa và cơ bản hơn nữa trong quan hệ song phương. Người này sẽ chỉ dừng lại khi Trung Quốc chịu thoả hiệp, có thể không cần nhiều nhưng phải đủ để ông Trump có được tác động chính trị xã hội nội bộ ở nước Mỹ.
Nếu ông Biden đắc cử tổng thống thì mối quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc có thể sẽ biến động khác trước, nhưng khác ở hình thức biểu hiện ra bên ngoài nhiều hơn ở trong thực chất./.
Hoàng Lan