Mặc dù có BHYT nhưng nhiều người chia sẻ rằng, rất ít khi họ sử dụng khi đi khám bệnh vì thủ tục phiền hà và chất lượng dịch vụ chưa đáp ứng tốt. Họ đồng tình với lộ trình nâng dần mức đóng bảo hiểm y tế nhưng cần bổ sung, nâng mức hưởng khám chữa bệnh BHYT:

"Có nhiều khoản mà BHYT hiện nay đang phải bù lỗ nên tôi đồng tình chủ trương tăng mức đóng BHYT, nhưng mức đóng bảo hiểm khác nhau thì quyền lợi phải khác nhau, chứ có BHYT mà không được chi trả nhiều thì người dân cũng lo lắng".

"Tăng mức đóng BHYT phải đảm bảo quyền lợi cho người dân điều trị tại bệnh viện, danh mục thuốc được hưởng BHYT cũng phải cao lên,  rồi thời gian nằm viện cũng được hỗ trợ để người dân cảm thấy xứng đáng".

"Tôi cũng mong Bộ Y tế sớm có chính sách điều chỉnh, mở rộng đối tượng, dịch vụ y tế, vật tư y tế được BHYT chi trả cho người có BHYT để tăng thu hút toàn bộ người dân tham gia BHYT".

Theo Bộ Y tế, hiện quy định mức đóng bảo hiểm y tế chưa cân đối với mức hưởng và phạm vi được hưởng của người tham gia bảo hiểm y tế nên Bộ đề xuất ba phương án nâng dần mức đóng để đạt tối đa 6% tiền lương cơ sở hoặc lương tháng vào năm 2035.

Theo bà Nguyễn Hoàng Yến, Giám đốc Trung tâm tư vấn sức khỏe và phát triển cộng đồng, vừa tăng mức đóng vừa thực hiện mục tiêu BHYT toàn dân thì cần tính tới việc mở rộng quyền lợi được BHYT thanh toán mới có thể thu hút người dân tham gia:

"Để gia tăng người dân sử dụng BHYT trong khám chữa bệnh cũng như dự phòng bệnh thì cơ quan y tế và ngành bảo hiểm xã hội phải tăng mức chi trả, thanh toán BHYT cho người sử dụng để đảm bảo những người nghèo, người dân ở vùng sâu vùng xa hay người lao động tự do có thể sử dụng BHYT để khám chữa bệnh, chăm sóc sức khỏe ban đầu, phát hiện sớm các bệnh hiểm nghèo, mãn tính".

PGS.TS Nguyễn Thị Lan Hương, nguyên Viện trưởng Viện Khoa học Lao động và Xã hội thì cho rằng, để điều chỉnh mức đóng BHYT cần có đánh giá tác động với các nhóm đối tượng tham gia BHYT,

"Nếu chúng ta tăng BHYT cùng với việc mở rộng dịch vụ y tế, tăng cường chất lượng y tế thì đây là một tín hiệu tốt để cải cách BHYT, tuy nhiên cần có đánh giá tác động với các nhóm đối tượng khác nhau để từ đó chính sách phù hợp. Nhà nước tăng giá nhưng giữ được chất lượng và nhóm dịch vụ y tế cơ bản".

TS Trịnh Thị Tú Anh, Ủy viên Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi Trường của Quốc hội đề nghị cần cân nhắc việc mở rộng phạm vi được hưởng quyền lợi BHYT trong mối tương quan với khả năng cân đối của Quỹ BHYT và đảm bảo tính xã hội, chia sẻ rủi ro của loại hình bảo hiểm này:

"Để khi tăng mức đóng thì quyền lợi của người tham gia cũng tăng theo thì cần phải nâng cao chất lượng khám chữa bệnh, làm sao để người có thẻ BHYT được hưởng chất lượng dịch vụ y tế cao nhất với thái độ phục vụ tốt nhất. Tạo thuận lợi cho người dân khi đi khám bằng BHYT cần cải cách thủ tục hành chính, đơn giản hóa các thủ tục khi thanh toán chi phí BHYT, tập trung làm tốt công tác quản lý chất lượng bệnh viện, nâng cao chất lượng khám lâm sàng và thực hiện theo đúng các quy trình kỹ thuật trong khám chữa bệnh".

Đồng tình với việc người tham gia BHYT cần được thụ hưởng chất lượng và dịch vụ y tế thuận lợi hơn, ông Phạm Văn Học, Phó chủ tịch Hiệp hội Bệnh viện tư nhân Việt Nam nhấn mạnh, cùng với việc luật hóa quy định theo hướng tăng tỉ lệ đóng BHYT thì cũng cần điều chỉnh các quy định về khám chữa bệnh cho phù hợp:

"Họ bỏ tiền ra mua bảo hiểm là có quyền lợi của họ rồi, chúng ta phải xây dựng được danh mục các mặt bệnh và chia theo cấp độ khác nhau, nên bỏ phân cấp theo quy định tuyến ở một số tuyến nhất định và tạo ra dòng chảy ra đa chiều, người bệnh ở tỉnh này có thể sang tỉnh kia, quyền lựa chọn thuộc về người bệnh chứ không thuộc về bệnh viện nữa và sẽ tạo thuận lợi hơn cho người bệnh".

Ngành bảo hiểm cũng từng nhận định, mức chi phí từ tiền túi của người tham gia BHYT khi khám chữa bệnh hiện nay còn cao nên chưa thực sự hấp dẫn. Do đó, để người dân đồng tình tham gia và nâng mức đóng BHYT thì chắc chắn cần giảm chi trực tiếp từ tiền túi, xóa dần các rào cản trong tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe cho người dân.

Mặt khác, cần tăng khả năng tiếp cận dịch vụ y tế, bao gồm cả dịch vụ theo yêu cầu và kỹ thuật cao (có mức đồng chi trả lớn)... để thu hút và phát triển bền vững số người tham gia BHYT.

Tính đến cuối năm 2023, đã có hơn 90% người dân trên cả nước tham gia BHYT. Khi nâng mức đóng BHYT của hơn 93 triệu người thì không chỉ cần tăng mức hưởng mà còn cần tăng cả khả năng tiếp cận dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh được BHYT chi trả.

Ngành Y tế có tiêu chí "Lấy người bệnh làm trung tâm" thì "Đừng để BHYT là bánh...vẽ"

Dù là "phao cứu sinh" cho người bệnh khi ốm đau nhưng BHYT vẫn bị người dân "hờ hững"; nhiều người không ủng hộ tăng mức đóng vì lâu nay họ vẫn phải chấp nhận bỏ tiền túi khi có nhu cầu khám chữa bệnh.

Cho dù hiệu quả sử dụng, chất lượng dịch vụ khám chữa bệnh bằng BHYT không ngừng được cải thiện nhưng những "gian truân" trong thực tế thì vẫn còn. Nó đến từ sự quá tải của khu vực khám, chữa bệnh bằng thẻ BHYT, đến từ thái độ thiếu nhiệt tình của nhân viên bệnh viện, và sự gian nan khi chuyển tuyến để được bảo hiểm chi trả.

Thực tế là khi bệnh viện tuyến cơ sở không đem lại niềm tin thì dù không cho chuyển tuyến, nhiều người bệnh vẫn bỏ BHYT, chấp nhận trả tiền túi để tới được cơ sở khám chữa bệnh tuyến trên. Khi đó mục tiêu giảm tải cho các bệnh viện tuyến trung ương hay phương châm lấy người bệnh làm trung tâm, tạo cho bệnh nhân những điều kiện thuận lợi đều không đạt được.

Một quy định mới là từ 1/4 tới đây, BHXH và các bệnh viện trong cả nước sẽ thí điểm ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển tuyến điện tử, thực hiện trên hệ thống kết nối dữ liệu liên thông. Khi các thông tin minh bạch về quá trình điều trị thể hiện trên hệ thống thì sẽ thể hiện rõ tình trạng bệnh và cơ quan giám định xác định được là việc chỉ định chuyển tuyến có phù hợp hay không.

Ngoài ra, để tránh tình trạng giữ người bệnh, gây phiền hà, sẽ có các quy định chặt chẽ hơn, gắn trách nhiệm của cơ sở y tế với sức khỏe người bệnh, chịu trách nhiệm chuyên môn, và quy định cả trách nhiệm của cơ sở khám chữa bệnh. Những điều này được kỳ vọng sẽ xóa bỏ cơ chế xin - cho trong chuyển tuyến bảo hiểm y tế mà lẽ ra phải thực hiện từ lâu nhưng đến giờ cần nhanh chóng chuẩn bị thật chu đáo để sớm mang lại hiệu quả.

Bên cạnh đó, cần tăng quyền lợi hưởng BHYT bằng cách tiếp tục nâng cao chất lượng khám chữa bệnh, xóa bỏ tâm lý khám chữa bệnh theo bảo hiểm y tế không chất lượng bằng khám chữa bệnh theo yêu cầu.

Cần khuyến khích sự tham gia của khu vực tư nhân vào hệ thống y tế nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người dân đối với các dịch vụ chăm sóc sức khỏe; không ngừng cải cách thủ tục hành chính theo hướng thuận lợi, cải thiện tinh thần, thái độ phục vụ người bệnh của nhân viên y tế. Từ đó tạo cơ sở để người dân tin tưởng, tích cực, chủ động tham gia BHYT.

Theo kinh nghiệm quốc tế về xây dựng gói quyền lợi BHYT thì các nhà hoạch định chính sách sẽ thực hiện các phân tích, cập nhật gói quyền lợi trên cơ sở dữ liệu để ước tính nhu cầu và sử dụng dịch vụ chăm sóc sức khỏe; dữ liệu về công bằng và bảo vệ tài chính; dữ liệu về chi phí; bằng chứng về hiệu quả với chi phí.

Kinh nghiệm có thể áp dụng cho Việt Nam là tiến hành đánh giá toàn bộ các gói quyền lợi BHYT, trong đó có dịch vụ phòng bệnh.

Làm rõ gói quyền lợi BHYT, cụ thể từng dịch vụ và tuyến/hạng cơ sở cung cấp đối với các bệnh mạn tính phổ biến. Kiểm soát chặt chẽ hơn hành vi cung cấp dịch vụ y tế không hiệu quả kinh tế như nhập viện nội trú không cần thiết; thiết lập đơn vị đánh giá công nghệ y tế hoạt động hiệu quả; hạch toán chi phí cấp dịch vụ y tế theo phương pháp đã chuẩn hóa để có các mức quyền lợi phù hợp với gánh nặng bệnh tật và phù hợp với các mục tiêu của hệ thống y tế.

Tham gia BHYT là để mọi người dân đều được tiếp cận các dịch vụ chăm sóc sức khỏe cơ bản mà không phụ thuộc vào khả năng chi trả của mình.

Theo lộ trình tăng mức đóng mà quyền lợi khám chữa bệnh BHYT ngày càng được đảm bảo và mở rộng thì nó sẽ thực sự trở thành một hình thức tiết kiệm "đóng góp khi lành để dành khi ốm", giúp giảm bớt gánh nặng về kinh tế cho mỗi người, mỗi gia đình khi không may bị ốm đau, bệnh tật, kể cả những bệnh hiểm nghèo với chi phí lớn.

Nguyễn Yên/VOVgiaothong.vn