Đặc biệt là thuốc trừ cỏ trên địa bàn tỉnh Nghệ An đang đặt ra những vấn đề đáng báo động đối với sức khỏe con người và môi trường sống.
Lội ra con mương dẫn nước trên cánh đồng xã Hưng Mỹ, huyện Hưng Nguyên, tỉnh Nghệ An, ông Nguyễn Như Ý - Chủ tịch Hội đồng quản trị, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Synot Asean không khỏi xót xa khi nhìn những lớp cỏ cháy vàng do người dân phun thuốc diệt cỏ. Là doanh nhân định cư tại Cộng hòa Séc, được tỉnh Nghệ An kêu gọi về đầu tư cho nông nghiệp sạch phục vụ quê hương, ông Nguyễn Như Ý đang ấp ủ một dự án nuôi cá rô phi sạch theo công nghệ và quy trình Israel. Nếu thành công, sẽ giải quyết việc làm cho khoảng 500 lao động địa phương và xuất khẩu 500 tấn sản phẩm mỗi năm. Tuy nhiên, khi chứng kiến cảnh cỏ chết cháy do phun thuốc, những nhà đầu tư như ông cảm thấy lo ngại. “Phun thuốc diệt cỏ đến cháy đồng thế này gây ảnh hưởng lâu dài. Phải có biện pháp cứng rắn để bà con không phun nữa, đồng thời tìm cách khác làm sạch cỏ để trồng trọt”, ông Nguyễn Như Ý lo ngại.
Tình trạng sử dụng thuốc trừ cỏ, thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) tự phát không theo hướng dẫn là khó khăn của nhiều địa phương hiện nay. Ông Lê Thanh Đông, Phó Chủ tịch UBND xã Hưng Mỹ, huyện Hưng Nguyên, tỉnh Nghệ An cho biết, trên địa bàn lâu nay chỉ tuyên truyền người dân sử dụng thuốc BVTV hợp lý chứ chưa xử lý người dân trong sử dụng thuốc BVTV và cũng chưa có chế tài xử phạt. Khi thuốc BVTV còn mua dễ như mua rau, chỉ cần ra đầu ngõ là có thể mua được, cộng với hiểu biết của nhiều nông dân về quy trình sản xuất nông sản an toàn còn nhiều hạn chế, thì việc sử dụng thuốc BVTV lan tràn sẽ vẫn xảy ra. Hậu quả là môi trường, nguồn nước tưới bị ảnh hưởng và kéo theo những tác hại lâu dài về sức khỏe. “Những người thường phun thuốc BVTV thì bệnh tật tăng lên, sức khỏe sa sút, có khi ảnh hưởng di truyền đến cả đời con cháu”, ông Lê Thanh Đông cho hay.
Ông Nguyễn Xuân Bình, Trưởng phòng Thanh tra Pháp chế, Chi cục BVTV và Giống cây trồng Nghệ An cho biết, vừa qua, ngành chức năng cũng chỉ mới xử phạt các cơ sở kinh doanh thuốc BVTV chứ chưa bao giờ xử phạt người sử dụng thuốc BVTV. Cụ thể, 10 tháng qua đã xử phạt 19 cơ sở vi phạm với các lỗi chủ yếu là kinh doanh thuốc BVTV quá hạn sử dụng; không đảm bảo an toàn duy trì các điều kiện kinh doanh theo quy định; thuốc không đảm bảo chất lượng như đăng ký. Phổ biến các cơ sở vi phạm đều nằm tại các huyện trọng điểm sản xuất của tỉnh như: Diễn Châu, Quỳnh Lưu, Yên Thành, Đô Lương, Nam Đàn, Thanh Chương, Anh Sơn, Hưng Nguyên.
Hiện Nghệ An có 860 cơ sở tham gia kinh doanh, cung ứng thuốc BVTV thuộc các loại thuốc trong danh mục cho phép. Thời gian gần đây có một số hóa chất độc hại được Cục BVTV đề nghị loại bỏ do tác động xấu tới môi trường. Theo ông Nguyễn Xuân Bình, sử dụng thuốc diệt cỏ, trừ sâu bệnh là con dao 2 lưỡi, làm ảnh hưởng đến môi trường, nhưng nếu không sử dụng sẽ giảm năng suất cây trồng. Việc chưa có chế tài xử phạt hay cấm người dân sử dụng thuốc trừ sâu, diệt cỏ khiến mục tiêu hướng tới nông nghiệp sạch, bảo vệ sức khỏe người dân đứng trước những thách thức không nhỏ.
Theo khuyến cáo của các ngành chức năng tỉnh Nghệ An, đã đến lúc cần có chế tài, quy định cụ thể, nhằm tăng cường quản lý hoạt động sử dụng thuốc diệt cỏ, diệt sâu bệnh nói riêng, thuốc BVTV nói chung. Nếu làm tốt, sẽ góp phần giáo dục, cảnh báo người dân có ý thức trong việc sử dụng thuốc BVTV; không vì lợi ích trước mắt mà hủy hoại môi trường sống và sức khỏe của chính người phun và cộng đồng; góp phần bảo vệ môi trường bền vững cho thế hệ tương lai./.