Suốt hơn một tháng qua, biến động giá vàng trong nước và thế giới thu hút sự quan tâm của rất nhiều người. Thu hút không chỉ vì mức tăng đột biến của giá vàng thế giới, mà còn vì sự vô lý của giá vàng miếng trong nước khi có thời điểm vượt ngưỡng 80 triệu đồng/lượng, cao hơn giá thế giới quy đổi tới xấp xỉ 20 triệu đồng/lượng, đồng thời cao hơn giá vàng nhẫn cùng thương hiệu và cùng thời điểm 15 - 17 triệu đồng/lượng.
Giá vàng đột biến bất thường đến mức cuối ngày 27/12/2023, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã gửi công điện tới Ngân hàng Nhà nước và các bộ ngành về giải pháp quản lý thị trường vàng. Công điện yêu cầu theo dõi sát diễn biến thế giới và trong nước, xây dựng các kịch bản, phương án ứng phó với biến động của thế giới và trong nước nhằm bình ổn thị trường. "Dứt khoát không để tình trạng "vàng hóa" nền kinh tế, tác động tiêu cực đến tỷ giá, lãi suất, thị trường tiền tệ, ngoại hối và an toàn, an ninh tài chính, tiền tệ quốc gia", công điện nêu rõ.
Thủ tướng yêu cầu Ngân hàng Nhà nước tăng cường thanh, kiểm tra, giám sát thị trường vàng, hoạt động của các doanh nghiệp kinh doanh vàng, các cửa hàng, đại lý phân phối...; xử lý nghiêm các vi phạm, nhất là buôn lậu, trục lợi, đầu cơ, thao túng, lợi dụng chính sách đẩy giá của các tổ chức, cá nhân... Trường hợp có vi phạm thì chuyển tài liệu, hồ sơ cho cơ quan chức năng để xử lý nghiêm. Ngay sau Công điện của Thủ tướng, giá vàng đã lao đốc và giảm 5 - 7 triệu đồng/lượng so với mức đỉnh.
Trong cuộc họp báo triển khai nhiệm vụ ngành ngân hàng năm 2024, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Đào Minh Tú cho rằng: "Giá thế giới tăng một mà trong nước tăng ba là không chấp nhận được. Nhiều tin đồn thất thiệt có tính chất đầu cơ đã xuất hiện khiến thị trường biến động mạnh những ngày qua”.
Ông Đào Minh Tú cho biết: "Nhà nước tôn trọng quyền bảo quản, cất trữ, mua bán vàng của người dân, không khuyến khích kinh doanh, bảo hộ cho giá cả, nhưng cũng không chấp nhận việc chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới tới 20 triệu đồng mỗi lượng như vừa qua”. Theo ông, cơ quan quản lý không chấp nhận việc chênh lệch giữa vàng SJC và các loại vàng khác quá cao.
Tại sao có sự vô lý như vậy? Đây là vấn đề Báo Tiếng nói Việt Nam đã nhiều lần phân tích: cốt lõi ở tình trạng độc quyền nhà nước đối với mặt hàng vàng miếng, từ những quy định không còn phù hợp thực tiễn của Nghị định 24/2012. Điều khó chấp nhận là ngay sau khi hoàn thành giao dịch mua bán vàng, người dân đã mất 3 - 5 triệu đồng/lượng do biên độ giữa giá mua và giá bán quá lớn.
"Nghị định 24 đã phát huy được vai trò quan trọng, nhưng chính sách quản lý 10 năm không còn phù hợp, cần được thay đổi. Chúng tôi thấy rằng câu chuyện quản lý vàng lúc này là sự cần thiết của việc sửa Nghị định 24", Phó thống đốc Đào Minh Tú cho biết. Trong đó, việc duy trì sự độc quyền của vàng miếng SJC hay có thêm nhiều thương hiệu khác sẽ được xem xét, mục tiêu là làm sao để thị trường này không ảnh hưởng tới kinh tế vĩ mô, đảm bảo quyền lợi của hơn 100 triệu người dân.
Xin nhắc lại, trong Công điện ngày 27/12/2023, Thủ tướng Chính phủ đã nhìn nhận giá vàng trong nước biến động mạnh, tăng nhanh, tác động tiêu cực đến an toàn tài chính, tiền tệ và tâm lý xã hội. Do đó, Ngân hàng Nhà nước cần có giải pháp quản lý, điều hành giá vàng miếng trong nước theo nguyên tắc thị trường, không để chênh lệch giá trong nước và quốc tế ở mức cao. Kết quả báo cáo Chính phủ trong tháng 1/2024./.