Giá cả biến động, thị trường có dấu hiệu bất ổn, nên ứng xử như thế nào với thị trường vàng? Độc quyền Nhà nước đối với mặt hàng không thiết yếu, thậm chí không nằm trong "rổ" hàng hóa tính chỉ số giá tiêu dùng, liệu có còn phù hợp? PGS.TS Đinh Trọng Thịnh - chuyên gia kinh tế tài chính - chia sẻ quan điểm về những vấn đề này:

Thưa PGS.TS Đinh Trọng Thịnh, nhiều độc giả đặt câu hỏi với Báo Tiếng nói Việt Nam (TNVN) rằng thời điểm giá vàng tăng giảm liên tục thế này có nên đầu tư vào vàng hay không? Quan điểm của ông về vấn đề này như thế nào?

Rõ ràng là không nên rồi. Bởi vì giá vàng lên xuống trong một ngày có thể mất hàng 2 - 3 triệu đồng/lượng, và chênh lệch giữa giá vàng SJC với giá vàng bình quân của thế giới khoảng 18 - 20 triệu đồng/lượng, giá vàng nhẫn với giá vàng thế giới cũng cách 3 - 5 triệu thì rõ ràng là rất rủi ro. Bởi vì thể nào nó cũng phải quay về với giá vàng thế giới, có chênh lệch cũng chỉ một chút thôi chứ không thể quá cao như hiện tại. Thứ hai là khoảng cách giữa giá mua vào và giá bán ra quá lớn, 2,5- 3 triệu đồng/lượng. Thế thì kể cả mua lướt sóng thì nhà đầu tư cũng có lãi gì đâu, vì chênh lệch như vậy cứ mua vào bán ra đã mất 2,5 - 3 triệu đồng rồi. Như vậy, nếu toan tính đầu tư ngắn hạn, hay còn gọi là lướt sóng, là không thể  sinh lời rồi, còn đầu tư dài hạn cũng khó vì vàng sẽ quay về mốc gần với giá bình quân của thế giới và như vậy thì rủi ro rất cao nếu như bạn mua vào.

Ông nhìn nhận như thế nào về thị trường vàng trong nước sau 12 năm áp dụng Nghị định 24/2012?

Thực ra để đánh giá 12 năm áp dụng Nghị định 24/2012 một cách đầy đủ, toàn diện thì phải đợi Ngân hàng Nhà nước, vì chỉ có họ mới có đầy đủ công cụ. Thế nhưng thực tế chúng ta thấy rằng giá vàng trong 12 năm áp dụng Nghị định 24/2012 đến nay tương đối ổn định so với giá vàng thế giới, mặc dù không liên thông một cách trực tiếp. Chiều tăng thì tăng ngay theo giá vàng thế giới, chiều giảm thì chậm hơn và bao giờ cũng có khoảng cách so với giá vàng bình quân của thế giới. Cái được lớn nhất là từ chỗ trước đây vàng như một đơn vị tiền tệ để đo giá trị hàng hóa, được giao dịch một cách tương đối phổ biến trong nền kinh tế quốc dân, từ việc mua cái xe đạp chẳng hạn, cho đến máy giặt tủ lạnh...là người ta đã tính ra bao nhiêu cây (lượng vàng), bao nhiêu chỉ. Rồi đến mua nhà, mua đất đương nhiên phải quy đổi ra vàng. Nhưng bây giờ không ai còn dùng vàng làm thước đo giá trị hàng hóa.

Trước đây giá vàng tác động rất lớn đến tình hình kinh tế, chính trị, xã hội, đến giá cả và sự ổn định của nền tài chính tiền tệ thì đến bây giờ những tác động đó giảm đi rất nhiều, cụ thể là vừa qua giá vàng tăng mạnh, nhiều biến động nhưng thị trường tài chính cũng như tỉ giá không bị xáo trộn nhiều. Đó chính là thắng lợi rất lớn của Nghị định 24/2012. Đồng thời tuy vẫn nằm trong nhóm các kênh đầu tư tài chính nhưng vàng không còn thu hút nguồn lực trong dân như trước kia, bởi không có tình trạng tăng giảm đột ngột, bất thường. Có thể nói rằng nguồn lực trong xã hội được chuyển vào tiền gửi tiết kiệm, đầu tư chứng khoán hoặc vào các hoạt động đầu tư sản xuất kinh doanh khác, đó là điều tốt.

Vậy theo ông thời gian tới chúng ta nên sửa đổi Nghị định 24 theo hướng nào?

Tôi là người tham gia thảo luận, đóng góp ý kiến để xây dựng Nghị định 24/2012, ở đó có yếu tố mà chúng tôi cho rằng rất cần thiết, đó là phải có sự tham gia của Nhà nước vào quản lý theo tinh thần chống “vàng hóa” nền kinh tế để giảm áp lực “đô la hóa”, “vàng hóa” trong nền kinh tế đến mức tối đa và nâng cao giá trị của đồng Việt Nam cũng như tránh tình trạng đầu cơ về vàng, ảnh hưởng đến hoạt động huy động vốn cũng như sử dụng vốn.

Thời điểm đó, cơ quan soạn thảo và các chuyên gia cũng xác định cần phải xây dựng một thị trường vàng hoạt động theo cơ chế thị trường, và mục tiêu hoàn thiện là vào các năm khoảng 2012 - 2013. Chúng tôi cho rằng cần xây dựng một sàn vàng đáp ứng nhu cầu kinh tế thị trường. Thế nhưng, thực tiễn gần đây, qua quá trình nghiên cứu, xem xét hoạt động của các thị trường vàng trên thế giới thì chúng tôi phân vân về việc có nên thành lập sàn vàng ở Việt Nam trong gia đoạn này hay không? Việc xây dựng mô hình kinh doanh vàng theo kinh tế thị trường là rất cần thiết, nhưng cần xác định rõ nên phát triển theo hướng nào để vừa tận dụng được hoạt động sản xuất kinh doanh vàng, đặc biệt là vàng trang sức, hướng tới xuất khẩu trang sức, nhưng cũng đồng thời cũng phải đáp ứng được nhu cầu của một bộ phận dân cư, khi người ta muốn tích trữ một lượng vàng nho nhỏ nào đó, dù thực chất lượng vàng này nói nhỏ nhưng mà cũng không nhỏ, đã có thời gian chúng ta ước tính có khoảng 500 tấn vàng trong dân. Đó là quyền của công dân được luật pháp cho phép và là phương thức tiết kiệm, tích cóp để chuẩn bị cho những khoản chi tiêu lớn của bản thân và gia đình, đồng thời cũng không ảnh hưởng quá nhiều đến sự phát triển kinh tế.

Chúng ta cần đặt mục tiêu phát triển được ngành sản xuất, chế tác và kinh doanh vàng trang sức vì rõ ràng bàn tay người thợ Việt Nam trong chế tác vàng được thế giới đánh giá cao. Vì vậy đây là một lĩnh vực sản xuất cần phải quan tâm, phải đáp ứng được nhu cầu nguyên liệu nhưng đồng thời phải tiếp tục chống "vàng hóa", sử dụng các công cụ và phương tiện hiện đại để tiết kiệm, chống lãng phí, chống thất thoát ngoại tệ.

Đối với các hoạt động kinh doanh vàng phi vật chất dưới hình thức là chứng chỉ vàng, tín chỉ vàng... từ đó thành lập sàn vàng phi vật chất thì cũng cần nghiên cứu và xem xét kỹ. Bởi bây giờ thành lập một sàn vàng sẽ phải đáp ứng rất nhiều yêu cầu về phương thức hoạt động, cơ cấu tổ chức bộ máy, quy định, cơ chế, chi tiêu lương bổng.... và phải có thời gian vận hành thử nghiệm thận trọng trước khi áp dụng chính thức. Cần cân nhắc việc vận hành sàn vàng này có phù hợp với tập quán kinh doanh của Việt Nam hay không, và dù thế nào thì thị trường vàng vẫn phải nằm trong sự quản lý của Nhà nước. Do đó, cần đánh giá kỹ để việc sửa đổi Nghị định 24/2012 vừa phù hợp với kinh tế thị trường, phát huy thế mạnh của thị trường vàng, vừa đảm bảo được sự quản lý của Nhà nước đối với một nguồn lực rất quan trọng của đất nước.

Xin cảm ơn PGS.TS Đinh Trọng Thịnh./.